Ο Σίσυφος χωρίς Μεγάλη Παρασκευή
Είναι σημαντική κάθε δήλωση από το εξωτερικό που εκφράζει ένα ενδιαφέρον για το κυπριακό. Είναι, όμως πιο μεγάλης σημασίας αν προέρχεται από χώρες με ανάλογες εμπειρίες με εκείνες της Κύπρου. Αυτό συμβαίνει με δηλώσεις από την Ιρλανδία, μια χώρα που για δεκαετίες κυριάρχισε στα πρωτοσέλιδα του παγκόσμιου τύπου για την αιματοχυσία ανάμεσα στους «Ενωτικούς» που ήταν υπέρ της παραμονής της Β. Ιρλανδίας στο Ενωμένο Βασίλειο και στους «Δημοκρατικούς» που υποστήριζανν την ένωση της Β. Ιρλανδίας με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας.
Είκοσι χρόνια μετά τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998, ο Υπουργός Άμυνας της Ιρλανδίας Πολ Κίο μίλησε στη Μαρία Μάιλς στο ΚΥΠΕ, με την ευκαιρία της επίσκεψής του στην Κύπρο. Τα κύρια σημεία της σκέψης του:
Α. «Η θέληση της πολιτικής ηγεσίας και στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές σε μία διένεξη, να υπερπηδήσουν τα όποια εμπόδια για να φτάσουν στην ειρήνη, αποτελεί ένα άλλο απαραίτητο στοιχείο, που συμβάλλει στην επιτυχία των όποιων διαπραγματεύσεων. Όλα τα θέματα που απασχολούν τα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να είναι στο τραπέζι των συνομιλιών».
Β. «Όταν ο κόσμος έρχεται πιο κοντά ο ένας στον άλλο, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις είναι πρωτίστως (να διασφαλιστεί) η επικοινωνία και κατά δεύτερο λόγο (να εμπεδωθεί) η εμπιστοσύνη. Στην Ιρλανδία, πολιτικά ομιλούντες η εμπιστοσύνη εμπεδώθηκε με την πάροδο του χρόνου».
Γ. «Σήμερα είμαστε τυχεροί που τα τελευταία 20 χρόνια υπάρχει ειρήνη, και ο λόγος είναι ότι ο κόσμος ενεπλάκη (στην ειρηνευτική διαδικασία) όπως επίσης και η πολιτική ηγεσία τόσο στη Βόρειο Ιρλανδία όσο και στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. Η νέα γενιά στη Βόρειο Ιρλανδία ζει σε συνθήκες ειρήνης και πολλοί νέοι δεν θυμούνται «τις φασαρίες» («the troubles»).
Δ. Σχετικά με τα εμπόδια που είχε να αντιμετωπίσει η ειρηνευτική διαδικασία, τα οποία στην Κύπρο πρέπει να λάβουμε υπόψιν, τόνισε ότι,
πρώτο, «η εμπιστοσύνη είναι ο υπ’ αριθμό ένα παράγοντας, που πρέπει να ληφθεί υπόψη».
δεύτερο, «συνέχιση της πολύ σημαντικής σχέσης μεταξύ όλων των πολιτικών κομμάτων και στις δύο πλευρές. Θέλουμε να οικοδομήσουμε και να διατηρήσουμε τις σχέσεις, ιδιαίτερα στο πολιτικό πεδίο».
τρίτο, «Δεν αμφιβάλλω ότι υπάρχουν εμπόδια, υπήρχαν και θα υπάρχουν εμπόδια αλλά το πιο σημαντικό είναι να προσπαθούμε να τα υπερπηδούμε μέσω μιας πολύ στενής σχέσεις, συνεννόησης και εμπιστοσύνης με όλα τα κόμματα και όλο τον κόσμο που εμπλέκεται».
Ε. «Στην Ιρλανδία, ένα από τα πράγματα που κάναμε είναι ότι θέσαμε στο τραπέζι των συνομιλιών τα ζητήματα που μας απασχολούσαν, κάθε πλευρά έθεσε τα δικά της θέματα και ακολούθως έγινε διαπραγμάτευση για ένα πακέτο που θα μας έπαιρνε μπροστά- διαπραγμάτευση κατά την οποία βρίσκαμε τη χρυσή τομή».
Στ. «Η εμπιστοσύνη είναι ένα σημαντικό στοιχείο, πιστεύω υπήρχε η θέληση και από τις δύο πλευρές να φτάσουν κάπου, αυτό είναι το πιο σημαντικό στην έναρξη της διαδικασίας. Η δέσμευση να καθίσουν στο τραπέζι και να διαπραγματευτούν ήταν επίσης σημαντικό στοιχείο».
Ζ. «Ιρλανδία και Κύπρος είναι μέλη της ΕΕ, βρίσκονται σε συνεχή επαφή και στηρίζουν η μια την άλλη. Θέλουμε να στηρίζουμε την Κύπρο με κάθε δυνατό τρόπο. Αυτό που θέλω να πω, από ευρωπαϊκή σκοπιά, είναι ότι η σχέση Ιρλανδίας-Κύπρου είναι πολύ σημαντική και θέλουμε να οικοδομήσουμε πάνω σε αυτή τη σχέση και αυτός είναι ένας από τους λόγους που βρίσκομαι αυτές τις ημέρες στο νησί».
Δεν χρειάζεται η επανάληψη στα όσα είπε ο Πολ Κίο. Όλα είναι τόσο σαφή: επικοινωνία, εμπιστοσύνη, σχέση μεταξύ όλων των πολιτικών κομμάτων, προσπάθεια να υπερπηδούμε τα προβλήματα μέσω της συνεννόησης.
Έτσι αναδεικνύεται μια ερμηνεία των πραγμάτων. Γι’ αυτό άλλαξε ο ρους της ιστορίας στο ιρλανδικό, γι’ αυτό δεν άλλαξε κάτι στο κυπριακό. Στην πρώτη περίπτωση πολιτικοί με σαφή αντίληψη για το μέλλον της χώρας τους πήραν αποφάσεις και επέμειναν στις λύσεις γιατί πίστευαν στις αξίες μιας διαφορετικής εξέλιξης. Στη δεύτερη, κάθε προσπάθεια έμοιζε με τη διαδρομή του Σίσυφου-πολλές συγκλίσεις, και, υπό το βάρος του δήθεν πολιτικού κόστους, το φορτίο επέστρεφε στις ρίζες του.
Στην Ιρλανδία υπήρχε πόνος, αιματοχυσία, καθημερινές δολοφονίες, ασίγαστα πάθη. Στην Κύπρο οι εξελίξεις περιείχαν ακόμα πιο σκληρά θέματα-πραξικόπημα, εισβολή, αγνοούμενοι (1974), συγκρούσεις το 1964. Αν η Ιρλανδία απαιτούσε μικρούς «Μαντέλες», η Κύπρος απαιτούσε κανονικούς, με κυπριακό επώνυμο. Και, δυστυχώς, στην Κύπρο, δεν φαίνεται να έχουμε τέτοιους, γιατί η πλειοψηφία των ε/κ πολιτικών εκτιμά ότι η υπόθεση της ελεύθερης Κύπρου, κατά κανόνα μετριέται, με τη δημοσκοπική ζυγαρία-τι λένε οι δημοσκοπήσεις, πόσοι θα υποστηρίξουν τη λύση στην άλφα ή τη βήτα επαρχία, αν η σούμα μάς βγαίνει, ή όχι. Στη μεταμοντέρνα Κύπρο πολλά έχουν γίνει μια απέραντη προσθαφαίρεση. Γι’ αυτό η μάχη για τη μία, ή τις δύο Κύπρους δεν έχει κριθεί υπέρ της πρώτης. Γιατί η πρώτη έχει δημόσιους υποστηρικτές, η δεύτερη υπόγειους εξολοθρευτές.