Οι αριθμοί και η κατοχή

Το Ευρωβαρόμετρο από τις 27 Μαρτίου έως 1η Μαίου 2006 στα 25 κράτη-μέλη (συν τα 4 της διεύρυνσης, συν τ/κ), παρουσιάζει εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία στην ενότητα «Σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ». Ένας πολύ μεγάλος αριθμός ευρωπαίων πολιτών σταθερά τάσσεται εναντίον της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Άλλοτε είναι ρεύμα πλειοψηφίας (Γερμανία 69%, Αυστρία, 815, Λουξ 69%, Κύπρος 68%) και άλλοτε πως πολύ ισχυρή τάση σταθερής απόρριψης. Τι σημαίνουν αυτοί οι αριθμοί; Στην πράξη σπρώχνουν το τουρκικό τρένο σε πιο αργή διαδρομή- και μετά από 10-12 χρόνια βλέπουμε.

Στην κυπριακή τους ιδιαιτερότητα οι αριθμοί αυτοί είναι σημαντικοί: εάν το 68% των ε/κ είναι εναντίον, και το 26% υπέρ, αυτό δείχνει με καθαρότητα τον κύκλο της σύγχυσης στον οποίο κυκλοφορούμε. Τι ακριβώς σημαίνει το 68%; Ή τι ακριβώς θέλει το 26%; Η Κυπριακή Κυβέρνηση έδωσε δύο φορές πράσινο φως στην Τουρκία να μπει στο δρόμο της ενταξιακής διαδικασίας στις 17 Δεκεμβρίου 2004 και στις 3 Οκτωβρίου 2005. Πώς συνδέονται τα ευρήματα του Eυρωβαρόμετρου με τις διπλές κυβερνητικές επιλογές;

Το ουσιώδες στοιχείο δεν είναι να αποτυπωθεί μια κάποια αντίφαση αλλά να ανιχνευθεί η πίσω πλευρά των αριθμών σε συνδυασμό με τις πολιτικές επιλογές της Λευκωσίας. Η ΕΕ προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στην Κύπρο ώστε να πιέσει την Τουρκία για λύση. Είναι η ΕΕ ο καταλύτης της αλλαγής συσχετισμών υπέρ της Κύπρου. Αυτό σημαίνει ότι η Κύπρος ως πλήρες μέλος πρέπει να ελέγχει κάθε εξέλιξη στις ευρωτουρκικές σχέσεις με κριτήριο τον τερματισμό της στρατιωτικής κατοχής εδάφους κράτους- μέλους από ένα υποψήφιο μέλος. Με άλλα λόγια ευρωπαϊκός δρόμος για την Τουρκία με την έννοια της 3 Οκτωβρίου 2005 δεν μπορεί να υπάρχει, εάν δεν προχωρεί ταυτόχρονα και με σαφή χρονικό ορίζοντα η επίλυση του κυπριακού. Η επιλογή της ενταξης στην ΕΕ δεν έγινε για το ευρώ, ούτε για τις φιλελευθεροποιήσεις. Έγινε για πολιτικούς λόγους –ενδυνάμωση της Κύπρου, αλλαγή συσχετισμών, αξιοποίηση της ΕΕ ως του καταλύτη της λύσης. Δεν γνωρίζω, εάν αυτή η ανάλυση που έγινε στη δεκαετία του ΄80, ή του ΄90 εμπεριέχει σήμερα την ίδια βαρύτητα.

Αυτή είναι η ουσιώδης σύγχυση που αποτυπώνεται στην έρευνα του Ευρωβαρόμετρου: θέλουμε ως ε/κ την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας; Εάν ναι, πώς; Εάν όχι, τι;

Θεωρώ ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας για την Κύπρο δεν μπορεί να προχωρά έναντι πινακίου φακής. Οι επιλογές που έγιναν στις 3 Οκτωβρίου 2005 είναι παράδειγμα προς αποφυγήν. Η Τουρκία ανέβηκε στο τρένο χωρίς πολιτικές δεσμεύσεις στο πιο ψηλό επίπεδο. Συνεπώς η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας δεν μπορεί να συνεχίζεται έτσι σαν να αφορά ένα τρίτο κράτος. Με καλή προετοιμασία, με σκληρή δουλιά, το σκηνικό χρειάζεται να πάρει άλλη πορεία. Το Ευρωβαρόμετρο αποτυπώνει μια κατάσταση σύγχυσης, ένα σκηνικό αντιφάσεων που προκύπτει από το γεγονός ότι από τη μια Αθήνα και Λευκωσία «ψηφίζουν» την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, ενώ οι πολίτες έχουν αντίθετες ανησυχίες ή απόψεις- το 67% των ελλαδιτών ψηφίζει «όχι» στην ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Το μήνυμα είναι πολύ σαφές: στην πολιτική οι καθαρές συνεννοήσεις κάνουν την πολιτική σύμφωνη με τα συμφέροντα των κρατών-μελών. Η στρατιωτική κατοχή ευρωπαϊκού εδάφους είναι το πρώτο κίνητρο για να γίνει μια νέα συνεννόηση των «25» με την Τουρκία. Αλλιώς ο ευρωπαϊκός δρόμος για την Τουρκία δεν μπορεί να προχωρήσει.