Οι δύσκολες οικονομικές σχέσεις Τουρκίας – Τουκοκυπρίων

Στην εποχή της οικονομικής ύφεσης, οι σχέσεις ανάμεσα στην τουρκική κυβέρνηση και την τ/κ ηγεσία πάνω στα ζητήματα ανάπτυξης παραμένουν προβληματικές. Η Άγκυρα ακολουθώντας τη γραμμή Ερτογάν για λιγότερη οικονομική βοήθεια προς τους τ/κ αποφάσισε να προτείνει πολιτικές που οδηγούν σε μείωση των ελλειμμάτων στη λειτουργία της δοικητικής μηχανής με την εφαρμογή ειδικού οικονομικού προγράμματος. Η εντολή Ερτογάν στις 17 Ιουλίου 2010 ήταν: «αν δεν αφήσετε τις παλιές συνήθειες και συνεχίσετε να λέτε «όχι, εγώ δεν θέλω να ψαρέψω ψάρι, θέλω μόνο το ψάρι», αυτή η κατάσταση θα συνεχιστεί. Αν δει κανείς τα χρήματα που δίνει η Τουρκία στην ΤΔΒΚ, θα διαπιστώσει ότι κάθε χρόνο το ποσό αυξάνεται».

Η εισήγηση της κυβέρνησης Ερτογάν ταυτίζεται με τις πολιτικές εκτεταμένων ιδιωτικοποιήσεων όπως εφαρμόζονται από το 2002 στην Τουρκία. Σύμφωνα με τον Υπουργό Οικονομικών της Τουρκίας Μ. Σισμέκ «η τουρκική οικονομία κέρδισε 58.3 δις δολάρια από την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων στην εποχή που το ΑΚΠ είναι στην εξουσία, το 2013 υπερκάλυψε το στόχο με σύνολο 12.5 δις, 4δις πάνω από τον επιδιωκόμενο, ενώ θα πιάσει το στόχο των 7δις για το 2014» (δηλώσεις στο «Ανατολού», μετάδοση από «Χουρριέτ», 27/4).

Στην Κύπρο τα δεδομένα είναι πολύ διαφορετικά. Κανένα τ/κ κόμμα δεν θέλει να ταυτιστεί με αυτή την πολιτική και στην πράξη υπάρχει διαρκής ένταση, παρ’ όλο που όσα κόμματα έχουν ασκήσει εξουσία ακολουθούν το πρόγραμμα καθώς την ευθύνη της εφαρμογής του έχει αναλάβει ο τούρκος «πρέσβης» στα κατεχόμενα Χ. Ακτσά. Σύμφωνα με τον τελευταίο τα προβλήματα προκύπτουν επειδή «η τ/κ κοινότητα δεν κάνει το πρόγραμμα δικό της και δεν προσφέρει αρκετή υποστήριξη σε αυτό», καταγγέλλοντας «προπαγάνδα εναντίον του οικονομικού προγράμματος». Σημείωσε με βάση τα στοιχεία του 2012 ότι «ο τριετής ρυθμός ανάπτυξης ήταν χαμηλότερος από τον αναμενόμενο και ανήλθε στο 10,4%, αλλά η οικονομία εισήλθε στη σωστή κατεύθυνση με την ανάπτυξη των τομέων του τουρισμού, της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της γεωργίας, ενώ ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης έφθασε το 3,4%, υψηλότερος από τον μέσο όρο ανάπτυξης της ΕΕ».

Σήμερα παρατηρούνται μερικά παράδοξα στην υλοποίηση του προγράμματος στην τ/κ κοινωνία:

1. Τα κόμματα τόσο της δεξιάς όσο και της αριστεράς αντιτίθενται εξίσου στο γενικό οικονομικό πρόγραμμα. Ο ηγέτης του δεξιού ΚΕΕ Ι. Κουτσιούκ που ταυτίστηκε κάπως περισσότερο με την οικονομική πολιτική Ερτογάν έχασε στην ψηφοφορία ανάμεσα στους τ/κ και ο ίδιος δεν εξελέγη ούτε βουλευτής.

2. Οι τ/κ εμφανίζονται ιδιαίτερα απρόθυμοι στην πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων στον τομέα της ενέργειας και της τηλεφωνίας, το ΔΗΚΟ του Σ. Ντενκτάς καταφεύγει σε νομικές μεθόδους για να εμποδίσει την ιδιωτικοποίηση του αεροδρομίου της Τύμπου, ενώ κάθε σκέψη για αναδιάρθωση στους μισθούς συναντά την πλήρη αντίθεση από τις ισχυρές τ/κ συντεχνίες.

3. Ιδιαίτερα οι πολύ δραστήριες συντεχνίες των δασκάλων και των καθηγητών οργανώνουν εκδηλώσεις καταδίκης του προγράμματος έξω από την τουρκική πρεσβεία. Η αντίφαση είναι χαρακτηριστική: καταγγέλουν την εξάρτηση από την Τουρκία, αλλά ταυτόχρονα καταδικάζουν και κάθε βήμα για μείωσή της! Αν και βλέπουν σωστά το δάσος (επίλυση του κυπριακού), δεν μπορούν να δουν την ανάγκη για διαφορετικές μορφές οικονομικής ανάπτυξης.

4. Είναι αληθές ότι το τουρκικό κεφάλαιο, ειδικό το φιλικό προς το ΑΚΠ, αναλαμβάνει τις «δουλειές» στα πλαίσια των νέων ρυθμίσεων και αυτό αντιμετωπίζεται με καχυποψία από πολλούς τ/κ που έχουν μια μακρά παράδοση κοσμικότητας.

5. Ο τούρκος πρέσβης Χ. Ακτσά, για να πιέσει περισσότερο τα πράγματα ανακοίνωσε ότι η Άγκυρα, δεν θα συνεισφέρει στους μισθούς των «δημοσίων» υπαλλήλων, ώστε να οδηγήσει τις συντεχνίες σε αναθεώρηση της πρακτικής τους.

6. Η ολοκλήρωση μέσα στο 2014 του υποθαλάσσιου αγωγού μεταφοράς νερού από το Ανεμούρι στα παράλια της Τουρκίας σε φράγμα στα Πάναγρα –χωριό στα δυτικά της Κερύνειας- και εν συνεχεία στη Λευκωσία και την Αμμόχωστο δίνει ισχύ στη γραμμή Ακτσά καθώς προβλέπεται η μεταφορά 75 εκ. κυβικών μέτρων νερού ετησίως. Αυτό το έργο θα ενισχύσει την εικόνα της κυβέρνησης Ερτογάν, καθώς διάφορες τουρκικές κυβερνήσεις στο παρελθόν το υπόσχονταν, αλλά μόνο η τελευταία το υλοποιεί.

7. Η τ/κ οικονομία δύσκολα μπορεί να κάνει άλματα προόδου- εξαίρεση η επιτυχημένη επένδυση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με περίπου 60.000 φοιτητές από 100 διαφορετικές χώρες. Τα στοιχεία που την χαρακτηρίζουν (εξάρτηση από την τουρκική βοήθεια, τεχνολογική υστέρηση, αδύναμη βιομηχανική κοινότητα, παραδοσιακά μέσα στις γεωργικές καλλιέργειες, απίστευτες στρεβλώσεις στην πολιτική μισθών και συντάξεων) οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η πολιτική Ακτσά έχει περιορισμένα μέσα για να επιτύχει ουσιαστική πρόοδο. Μόνο η επίλυση του κυπριακού θα επιτρέψει στην τ/κ οικονομία και στους τ/κ να αλλάξουν τις βασικές παραμέτρους της: αναπτυξιακή δραστηριότητα σε όλη την Κύπρο, ενίσχυση από την ευρωπαϊκή τεχνογνωσία, κοινοπραξίες ευρύτερης κλίμακας, διακίνηση κεφαλαίων, ξένες επενδύσεις, υγιής οικονομική ανάπτυξη με προεκτάσεις στην ΕΕ, την Μ. Ανατολή και την Ν. Τουρκία.