Οι κεραίες και οι Βρυξέλλες
Το ζήτημα με την κεραία στις Αγγλικές βάσεις, παίρνει ολοένα και πιο εκρηκτικές διαστάσεις. Οι κάτοικοι της περιοχής δικαίως εξεγείρονται, προβλήματα υγείας δημιουργούνται. Είναι καλό σημάδι για μια κοινωνία να έχει πολίτες με υψηλές κεραίες, με διαθέσεις διαμαρτυρίας όπου και όταν η αυθαιρεσία κάθε μορφής γίνεται πράξη. Η παροιμιώδης αγγλική φλεγματικότητα, δίνει τη θέση της στη πραγματική μάσκα: απουσία διαλόγου και συνεννοήσεων, χρήση βίας, απειλές και άγριο κλίμα. Είναι αναγκαίο για όλους η αγγλική διοίκηση των βάσεων να κάνει δεύτερες σκέψεις, να προβεί σε αλλαγές, να κάνει δεκτά τα αιτήματα των κατοίκων της περιοχής.
Το ζήτημα της κεραίας ασφαλώς δεν είναι ο πυρήνας του προβλήματος. Είναι μια επί μέρους πτυχή στο όλο ζήτημα όπως έχει δημιουργηθεί με τις Συνθήκες του 1960. Οι Αγγλικές βάσεις είναι προϊόν του συσχετισμού δυνάμεων σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο, όπως ανάλογες περιπτώσεις είχαμε στο Γιβραλτάρ, στην Αμερικανική βάση της Γκουαντανάμο, στη Κούβα, στη Ελλάδα κλπ.
Κάτω, λοιπόν, από αυτο το πρίσμα μπορούμε να αντλήσουμε κρίσεις και σχόλια για το σήμερα και το αύριο του ζητήματος αυτού:
A) Οι αξιολογήσεις μας πρέπει να είναι σαφείς, ρεαλιστικές, σοβαρές. Πρώτο ζήτημα είναι η απομάκρυνση του Αττίλα, η ενότητα στόχων και δράσης για την ελεύθερη και ενιαία Κύπρο. Αττίλας και Αγγλικές βάσεις δεν είναι στην ίδια μοίρα, δεν έχουν ίδιες προτεραιότητες.
B) Το λαϊκό αίσθημα από μόνο του δεν αρκεί για να φύγουν οι βάσεις. Αυτό, από μόνο του, δεν δημιουργεί πραγματικούς συσχετισμούς ισχύος για να είναι η Δεκέλεια και το Ακρωτήρι ελεύθερα εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι, όμως, χρήσιμο, εκδηλώσεις ad hoc όπως η τελευταία με τη κεραία στο Ακρωτήρι, να δημιουργούν ένα κλίμα, να αμφισβητούν αυθαιρεσίες και τετελεσμένα που έχουν να κάνουν λ.χ. με την υγεία των πολιτών.
Γ) Μέγα ζητούμενο είναι το καθεστώς των βάσεων, σήμερα, και κυρίως μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. Η μοναδικότητα είναι πλήρης: ένα κράτος-μέλος (Μ.Βρεττανία) να έχει δύο ισχυρές κυρίαρχες βάσεις σε ένα άλλο κράτος-μέλος (Κύπρος, 2004). Αυτό το στοιχείο δημιουργεί ένα νέο δεδομένο στη κοινοτική πρακτική, είναι ένα καινούριο πλέγμα σχέσεων ανάμεσα σε Ε.Ε., Λονδίνο, Λευκωσία με νομικές και πολιτικές διαστάσεις.
Δ) Αυταπάτες δεν μπορεί να υπάρχουν. Κανένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. δεν θα θελήσει να γίνει φορέας του συστήματος “έξω οι Αγγλικές βάσεις από την Κύπρο”, στο προβλεπτό μέλλον. Ισχυρά πολιτικά συμφέροντα ανάμεσα στους 15, και κυρίως διαπλοκές ισχύος ανάμεσα σε Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο και βεβαίως με τις ΗΠΑ βεβαιώνουν ότι για μακρό χρονικό διάστημα οι βάσεις θα βρίσκονται στο Κυπριακό έδαφος εις πείσμαν της λαϊκής θελήσεως.
Ε) Καθώς, όμως, όλα εξελίσσονται και ο Ηράκλειτος εισηγήθηκε το περίφημο “τα πάντα ρει”, αυτό που προέχει, είναι να δημιουργούνται μικρές ρωγμές, δημιουργικές συνθήκες για να τεθεί το ζήτημα των βάσεων σε πιο παραγωγικό περιβάλλον. Η Ε.Ε. κτίζει με μικρά και δειλά βήματα την Κοινή Εξωτερική της Πολιτική και Άμυνα (ΚΕΠΠΑ). Παρόλο που θα αργήσει να περπατήσει, έχει μια ειδική σημασία για την Κύπρο να πάρει πρωτοβουλίες που θα εντάσσουν κοινές δράσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις Αγγλικές βάσεις στα πλαίσια της ΚΕΠΠΑ. Η στρατιωτική δομή της Ε.Ε. περιορίζεται σε πρωτοβουλίες που δεν θα αναλαμβάνει το ΝΑΤΟ, και έχει ως κύρια ευθύνη της τα θαλάσσια ατυχήματα και τις επιχειρήσεις διάσωσης. Τα πλαίσια, έτσι, είναι μικρά μεν αλλά υπαρκτά για τη Λευκωσία. Αναλαμβάνοντας τέτοιες πρωτοβουλίες στα πλαίσια της ΚΕΠΠΑ εξυπηρετεί πολλούς στόχους και μιλά με τη γλώσσα των κοινών συμφερόντων με τους μελλοντικούς μας εταίρους.
Στ) Εύκολα μπορεί κανείς να κάνει επιτυχίες, ή να καταγράφει προσωπικά σουξέ σε ένα ζήτημα που έχει ευνοϊκό λαϊκό αίσθημα, όπως αυτό με την κεραία. Όμως τα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής πρέπει να έχουν σύστημα, στόχους, μέσα, συνέχειες, αποτελέσματα. Κατά συνέπεια όλα αφορούν σοβαρούς χειρισμούς, λεπτές ισορροπίες, δύσκολες επιλογές, πιέσεις εκατέρωθεν, ανάλυση του Ευρωπαϊκού περιβάλλοντος. Οι προσωπικές εμπνεύσεις ανήκουν σε μια κατηγορία πολιτικής που έχει μικρή αξία στους πραγματικούς συσχετισμούς του πολιτικού αγώνα. Εαν δεν είναι αδιέξοδες εμπνεύσεις, τότε μπορεί να είναι μια λαμπρή πρωτοβουλία με τοπικό εκτόπισμα (Ακρωτήρι). Το μέγα ζητούμενο, ο σκληρός πυρήνας του προβλήματος έχει άλλα περιεχόμενα. Ενώ το αίτημα για να φύγουν οι αγγλικές βάσεις είναι παλλαϊκό και δίκαιο, αυτό που προέχει είναι οι συσχετισμοί δυνάμεων και η κίνηση προς τα εμπρός με εφικτές δράσεις (λ.χ. ΚΕΠΠΑ) και ευελιξία στο χρόνο.