Οι Κούρδοι και το άλογο

Οι κούρδοι στο Βόρειο Ιράκ θα πετύχουν το στόχο τους στο δημοψήφισμα που οργανώνουν υπέρ της ανεξαρτησίας τους στις 25 Σεπτεμβρίου 2017; Διατυπώνω τις εξής, επτά εκτιμήσεις:

Πρώτο, οι διεθνείς συσχετισμοί είναι εναντίον κάθε αλλαγής συνόρων στη  περιοχή, καθώς η διεθνής κοινότητα ιεραρχεί τη μάχη κατά του ισλαμικού κράτους ως κορυφαία προτεραιότητα στην παγκόσμια ατζέντα.

Δεύτερο, η αποδυνάμωση του Ιράκ, με την αποκόλληση εδάφους του για να σχηματιστεί ανεξάρτητο κουρδικό κράτος δεν έχει στήριξη στους διεθνείς συσχετισμούς. Ένα πιο αδύναμο Ιράκ είναι πιο ευάλωτο στις επιθέσεις του ισλαμικού κράτους, συνεπώς η εδαφική ακεραιότητα του Ιράκ παραμένει κορυφαία προτεραιότητα για τους κύριους παίκτες.

Τρίτο, ένα πιο αδύναμο Ιράκ θα ενισχύσει την επιρροή του ISIS στην περιοχή και κατ’ επέκταση θα αυξήσει τον κίνδυνον νέων επιθέσεων σε ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό συνιστά το κορυφαίο θέμα προς αντιμετώπιση σε χώρες με ειδική επιρροή στην παγκόσμια σκακιέρα (ΗΠΑ, Γαλλία, Μ Βρετανία, Γερμανία) γεγονός ιδιαίτερα αρνητικό για την επιλογή των κούρδων του Β. Ιράκ να οδηγήσουν τα πράγματα σε δημοψήφισμα.

Τέταρτο, η κυβέρνηση της Βαγδάτης είναι πλήρως αντίθετη με τη διενέργεια δημοψήφισματος, το θεωρεί άκυρο και ως εκ τούτου θα λάβει μέτρα κατά της Αρμπίλ. Αυτό θα φέρει τις εξαγωγές πετρελαίου σε περίπλοκη σχέση καθώς η Αρμπίλ και η Βαγδάτη συνεργάζονται πάνω στη συμφωνημένη βάση ότι το 20% των κερδών από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου από το Β. Ιράκ, πηγαίνουν στην τοπική κουρδική κυβέρνηση του Μπαρζανί –ο αριθμός προκύπτει από την αναλογία του πληθυσμού.

Πέμπτο, οι χώρες της περιοχής με ειδικό βάρος έχουν ταχθεί κατά του δημοψηφίσματος συνεπώς και κάθε αποτελέσματος που θα προκύψει από αυτό. Μετά την απόλυτη άρνηση του Ιράκ, η Τουρκία και το Ιράν διατύπωσαν την πλήρη αντίθεση τους σε σχέση με το δημοφήφισμα. Η Τουρκία ζήτησε την ακύρωσή του και συγκαλεί το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας στις 22 και 27 Σεπτεμβρίου. Το Ιράν τηρεί  εχθρική στάση απέναντι στο δημοψήφισμα καθώς μια αλλαγή στο χάρτη της περιοχής πιθανό να επηρεάσει την κουρδική μειονότητα η οποία ζει στο δικό της έδαφος. Το Ισραήλ είναι η μόνη χώρα στην περιοχή που είδε με θετικό μάτι το δημοψήφισμα. Χλιαρά με, υπέρ δε. Ο φόβος του Τελ Αβίβ απέναντι  στον μεγαλύτερο αντίπαλο στην περιοχή, την Τεχεράνη, εξηγεί τη στάση Νετανιάχου: οι παρασκηνιακές επαφές του Ισραήλ με τον Μπαρζανί, προκύπτουν από την εκτίμηση ότι ένα μελλοντικό κουρδικό κράτος ενδεχομένως να προκαλέσει δυσκολίες στο εσωτερικό του Ιράν.

Έκτο, αίνιγμα αποτελεί η στάση των ΗΠΑ καθώς ενώ δηλώνουν αντίθετες με την πρωτοβουλία Μπαρζανί, κανείς δεν γνωρίζει πλέον ποια είναι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ επί προεδρίας Τραμπ, ποιοι την εκφράζουν και ποιες πολιτικές τυγχάνουν αξιολόγησης επί του εδάφους. Οι συνομιλίες Τραμπ και Ερτογάν στη Νέα Υόρκη στο περιθώριο της ΓΣ του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη πιθανόν να ρίξουν φως στις σχετικές υποθέσεις. Οι ΗΠΑ παλαιότερα στήριξαν την Αρμπίλ στη μάχη κατά των ισλαμιστών. Τώρα τα δεδομένα αλλάζουν και αυτό αποτελεί μια διαφορετική παράμετρο στις τελικές αποφάσεις των παικτών με άμεση εμπλοκή στο ζήτημα.

Έβδομο, οι ηγέτες των κούρδων στο Β. Ιράκ πιθανό να υπερεκτιμούν την επιρροή τους στα πράγματα μετά τις επιτυχίες που σημείωσαν στη μάχη κατά του ισλαμικού κράτους στη βόρειο και βορειοδυτικό Ιράκ. Έχουν αυξήσει την επιρροή τους ως παίκτες στη μάχη για να τεθεί ένα τέλος στον παραλογισμό του  ISIS. Κρίνω ότι η ηγεσία τους βιάστηκε. Η αμέσως προηγούμενη επιτυχία δεν είναι πάντα ο καλύτερος σύμβουλος για να κάνεις το αμέσως επόμενο βήμα, να είναι εξίσου επιτυχημένο.  Οι συσχετισμοί δύναμης επί του εδάφους δεν ευνοούν την πρωτοβουλία Μπαρζανί. Η ιστορία, άλλωστε, σύμφωνα με τη ρήση του Φ. Μιτεράν, είναι ένα άλογο που κινείται με βραδείς ρυθμούς…

Για μια σειρά από λόγους η αλλαγή συνόρων στην περιοχή δεν θα τύχει υποστήριξης από τους τοπικούς, περιφερειακούς και παγκόσμιους παίκτες.

Τρία ερωτήματα:

Πρώτο, είναι μια κίνηση διαπραγματευτικής τακτικής της ηγεσίας Μπαρζανί απέναντι στη Βαγδάτη;

Δεύτερο, επιδιώκει να επιτύχει ισχυρότερο ρόλο στις περιφερειακές εξελίξεις κερδίζοντας περισσότερη αυτονομία από τη Βαγδάτη και καλύτερη βάση διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ;

Τρίτο, συνιστά μια κίνηση η οποία θέλει να λειτουργήσει ως μια πολιτική επένδυση για ενδεχόμενες, σε βάθος χρόνου, ανακατατάξεις;

Λάρκος Λάρκου