Οι σχέσεις Τουρκίας – Η.Π.Α

Καθώς οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας περνούν μια δύσκολη φάση, οι ΗΠΑ θέλουν να αναδεικνύονται ως οι φύλακες άγγελοι της ενταξιακής διαδρομής της Άγκυρας. Με παρεμβάσεις, με προειδοποιήσεις αλλά και δημόσια άσκηση πιέσεων επιχειρούν να δώσουν μια «γενική κατεύθυνση» στα κράτη-μέλη της ΕΕ για να είναι θετικά στο τουρκικό αίτημα ή πιο ελαστικοί απέναντι στις τουρκικές δυσκολίες. Ποιο ακριβώς είναι το κίνητρο των ΗΠΑ; Είναι η πολιτική τους απλώς φιλοτουρκική ή είναι μια πολιτική που βασίζεται σε μια πιο σύνθετη υπόθεση; Εκτιμώ ότι η πολιτική της Ουάσιγκτον αποτελεί μια σύνθεση ενός μακροπρόθεσμου στόχου που συνδέεται με την πίεση πάνω στις δυνατότητες της ΕΕ να αποκτήσει ορισμένες δυνατότητες στο διεθνές πεδίο. Οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν μια ΕΕ με αυτονομία στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Θέλουν μια ΕΕ που να προοδεύει ως ζώνη ελεύθερων συναλλαγών, περίπου Ευρώ, συν πολυπλοκότητα, συν διαρκής διεύρυνση. Η Τουρκία, στη λογική των ΗΠΑ, αποτελεί μια πολύ καλή πρώτη ύλη ότι η ΕΕ θα παραμείνει καθηλωμένη στη νωχελικότητα, την πλαδαρότητα των θεσμών, την διαδαλώδη ανάπτυξή της και στην ατλαντική «αφοσίωση». Συνεπώς ο απώτερος στόχος της υπέρμετρης υποστήριξης στην τουρκική περίπτωση αποτελεί για την Ουάσιγκτον ένα μακροπρόθεσμο συμμαχικό εργαλείο για τη χαλαρή ΕΕ, αυτή με τις πιο χαμηλές προσδοκίες-κυρίως στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας. Το βασικό ζήτημα-έκπληξη είναι ότι παρόμοιες διαθέσεις δείχνουν και ορισμένα από την 1η Μαίου 2004 μέλη της ΕΕ ( π.χ. Πολωνία) που ήταν έως πρόσφατα κομμάτια του ανατολικού μπλοκ με την έμπρακτη αμφισβήτηση της πολιτικής της ΕΕ απέναντι στην εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ.

Η Τουρκία αξιοποιεί τη βοήθεια των ΗΠΑ στις ευρωτουρκικές σχέσεις αν και γνωρίζει ότι αυτό μάλλον δεν αρκεί στο μακροπρόθεσμο επίπεδο. Επιθυμεί τις παρεμβάσεις στο τακτικό επίπεδο με δημόσια μηνύματα και αυτό γίνεται χωρίς ενδοιασμούς. Ωστόσο, παραμένει άγνωστο το κατά πόσο η Γερμανία με το ειδικό της βάρος στα εσωτερικά ζητήματα της ΕΕ θα κρατήσει την ίδια στάση απέναντι στο τουρκικό αίτημα: το Βερολίνο δεν επιθυμεί να αλλάξει το προσεχές χρονικό διάστημα την ατζέντα των συνομιλιών ΕΕ-Τουρκίας, αλλά αυτό δεν σημαίνει κάτι στο μακροπρόθεσμο επίπεδο και όταν αρκετά ζητήματα θα αποκτούν πιο συγκεκριμένη μορφή.

Για την ώρα όλοι βολεύονται με το χαμηλών προσδοκιών ευρωτουρκικό ταγκό. Αποφεύγουν τις σοβαρές τριβές και αφήνουν το χρόνο να τρέξει. Είναι, ίσως, η καλύτερη λύση για εκείνους τους ηγέτες που δεν θέλουν να πάρουν αποφάσεις και μπροστά στις δυσκολίες προτιμούν να βλέπουν κουρδιστά σενάρια…