Οι Τουρκοκύπριοι άλλαξαν;

Με τον τίτλο «Οι Τουρκοκύπριοι άλλαξαν», η εφημερίδα «Χαλκίν Σεσί» αναφέρεται στα αποτελέσματα έρευνας που διεξήχθη το Δεκέμβριο του 2014 για το Κυπριακό. Τα στοιχεία της δημοσκόπησης δημοσιεύτηκαν στο ΚΥΠΕ στις 26 Ιανουαρίου 2015 και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Το κείμενο έχει ως εξής:

«Η έρευνα αφορά τη στάση των Τ/κ έναντι μιας λύσης/συμφωνίας, με τον κοινωνιολόγο Κ. Ακτάι να μιλά για ριζοσπαστική «διαφοροποίηση» από την αντίληψη για λύση που είχε δημιουργηθεί από την εποχή του σχεδίου Ανάν. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, στόχος της έρευνας ήταν να ξεκαθαρίσει τις προτιμήσεις των «ψηφοφόρων» στο θέμα του Κυπριακού. Όπως είπε ο Κουντρέτ Ακάι αυτού του είδους έρευνες πολιτικών τάσεων γίνονται από το 2005.

Η έρευνα είχε δείγμα 600 άτομα που επιλέγηκαν από τους καταλόγους «ψηφοφόρων». Ο Κ. Ακάι είπε ότι μετά την άρνηση των Ε/κ στο σχέδιο Ανάν το 2004, μια λύση βασισμένη πάνω σε μια κοινή, αδελφική, ειρηνική πατρίδα άρχισε να μην έχει νόημα για τους Τ/κ «που άρχισαν να αποστασιοποιούνται από αυτές τις έννοιες» και ψηφίζουν «πραγματικά οφέλη» από τη λύση. Ο Τ/κ κοινωνιολόγος μιλά για μηνύματα προς όλες τις πλευρές που ασχολούνται με το Κυπριακό.

Στην ερώτηση «τα ΗΕ καθορίζουν μια λύση στην Κύπρο που σε γενικές γραμμές είναι μια ομοσπονδιακή, διζωνική, δικοινοτική Κύπρος. Κατ` εσάς σε ποιο βαθμό είναι πιθανή μια τέτοια λύση στην Κύπρο;», το 41.2% απάντησε «σίγουρα δεν είναι πιθανή», το 18,9% “δεν είναι πιθανή”, το 5.8% “δεν ξέρω εάν είναι πιθανή ή όχι”, το 20,3% “είναι πιθανή”, το 11,8% “σίγουρα πιθανή” και το 2% δεν απάντησε.

Στην ερώτηση “εσείς σε ποιο βαθμό επιθυμείτε ή θέλετε μια τέτοια λύση;” το 24,3% απάντησε “οπωσδήποτε δεν επιθυμώ μια τέτοια λύση”, το 5% “δεν θέλω τέτοια λύση”, το 5,8% “δεν είμαι σίγουρος εάν θέλω ή όχι”, το 18,8% “επιθυμώ μια τέτοια λύση”, το 43,9% “σίγουρα επιθυμώ μια τέτοια λύση” και το 2,3% δεν απάντησε.

Στην ερώτηση “κατ` εσάς είναι πιθανό να εφαρμοστεί μια λύση στην Κύπρο που δεν εγκρίνει η Τουρκία;” το 3,5% απάντησε “ναι πιθανό”, το 93,7% “όχι δεν είναι πιθανό” και το 2,8% δεν απάντησε.

Στην ερώτηση “κατ` εσάς οι Τ/κ μπορούν να αποδεχθούν μια λύση που δεν θα εγκρίνει η Τουρκία;” το 28,6% απάντησε “ναι”, το 67,3% “όχι” και το 4,2% δεν απάντησε.

Σε ό,τι αφορά τις εγγυήσεις, το 63,1% πιστεύει ότι πρέπει να συνεχιστούν ως έχουν σήμερα, το 20,6% ότι πρέπει να υπάρξουν κάποιοι περιορισμοί, το 11,8% ότι δεν πρέπει να υπάρχουν εγγυήσεις και το 4,5% δεν απάντησε. Για το θέμα του τουρκικού στρατού, το 57,5% πιστεύει ότι πρέπει να μείνει με ισχυρή δύναμη, το 23,1% να μείνει με μικρό αριθμό δύναμης, το 17,3% δήλωσε ότι δεν πρέπει να υπάρχει τουρκικός ή ελληνικός στρατός στην Κύπρο.

Για τα Βαρώσια, το 10,3% πιστεύει ότι πρέπει να επιστραφούν στους Ε/κ υπό τη διοίκηση των ΗΕ, το 29,4% ότι πρέπει να εγκατασταθούν οι Ε/κ υπό τη διοίκηση του ψευδοκράτους, το 9,3% δεν έχει άποψη και το 51% πιστεύει ότι “πρέπει να μείνει ως έχει, η απόφαση να ληφθεί σε μια συνολική λύση”.

Κληθέντες να δηλώσουν την προτίμησή τους στο μοντέλο λύσης και με βάση τις επιλογές που τους δόθηκαν, το 7,6% δήλωσε ότι προτιμά ενοποίηση κάτω από την Κυπριακή Δημοκρατία, το 11,5% μια ομόσπονδη Κύπρο από δύο πολιτείες, το 1,2% δεν έχει ιδέα, το 47,2% μια ομόσπονδη Κύπρο που θα δημιουργηθεί από δύο συνιστώντα κρατίδια, το 24,9% δηλώνει ότι λύση πρέπει να είναι μια αναγνωρισμένη, ανεξάρτητη “ΤΔΒΚ” και το 7,6% δεν απάντησε. Στην ερώτηση πώς θα ψήφιζαν σε ένα δημοψήφισμα με ένα σχέδιο όπως το σχέδιο Ανάν, το 42,7% απάντηση ότι θα ψήφιζε “ναι” και το 57,3% “όχι”.

Επίσης, το 48,9% θεωρεί ότι η ταυτότητα που τον εκφράζει είναι Τ/κ, το 18,5% Κύπριος. Το 28,4% θεωρεί πατρίδα του ολόκληρη την Κύπρο, το 44% το ψευδοκράτος, το 3,3% την Τουρκία και το 25,5% την Τουρκία και το ψευδοκράτος.

Η πλειοψηφία, 53,2% δηλώνει ότι η Τουρκική Δημοκρατία εκφράζει τη “μητέρα πατρίδα” και το 25,6% μια “εγγυήτρια δύναμη”. Για τους Ε/κ, το 43,9% απάντησε ότι εκφράζουν τον “ιστορικό εχθρό”, το 20,6% τους “γείτονες”, το 30,6% “Κύπριους που μιλούν διαφορετικά από εμένα”.

Το 72,4% πιστεύει ότι μετά τη λύση πρέπει να υπάρχει εκ περιτροπής προεδρία ενώ για το θέμα του φυσικού αερίου το 60,1% είναι υπέρ του διαμοιρασμού μετά τη λύση ενώ το 9% εγκρίνει τις εργασίες των Ε/κ για το θέμα αυτό» (ΚΥΠΕ, 26/1/15).

Τα στοιχεία της δημοσκόπησης μιλούν, λένε σκέψεις, προβληματισμούς, πεποιθήσεις. Σε μια τυχαία αξιολόγησή τους, κρίνω μερικές πλευρές τους ως εξής:

Α. Στο μοντέλο λύσης και με βάση τις επιλογές που τους δόθηκαν το κρίσιμο σώμα του 47,2% μαζί με το 7,6% που δήλωσε ότι προτιμά «ενοποίηση κάτω από την Κυπριακή Δημοκρατία», και με το 11,5% που προτιμά «μια ομόσπονδη Κύπρο από δύο πολιτείες», «ψηφίζουν» μια λύση που είναι πολύ κοντά ή κοντά στην πολιτική βάση που έχουν οικοδομήσει τα ψηφίσματα του ΟΗΕ.

Β. Σε σχέση με το ζήτημα της επιστροφής των Βαρωσίων, η πλειοψηφία (51%) πιστεύει ότι «πρέπει να μείνει ως έχει, η απόφαση να ληφθεί σε μια συνολική λύση».

Γ. Οι τ/κ θεωρούν με ποσοστό 93,7% ότι μόνο με τη συγκατάθεση της Τουρκίας μπορεί να προχωρήσει μια λύση.

Δ. Σε ό,τι αφορά το σύστημα με τις εγγυήσεις σε μια τελική συμφωνία, το 63,1% πιστεύει ότι «πρέπει να συνεχιστούν ως έχουν σήμερα», ενώ ένα αξιόλογο 20,6% πιστεύει ότι «πρέπει να υπάρξουν κάποιοι περιορισμοί». Το 57,5% πιστεύει ότι «πρέπει να μείνει με ισχυρή δύναμη» μετά τη λύση, κάτι που παραπέμπει στη ρύθμιση του 1960, τύπου ΕΛΔΥΚ και ΤΟΥΡΔΥΚ.

Ε. Υψηλή αποδοχή έχει η άποψη σχετικά με την εκ περιτροπής προεδρία- το 72,4%.

Στ. Στην ερώτηση πώς θα ψήφιζαν σε ένα δημοψήφισμα με ένα σχέδιο όπως το σχέδιο Ανάν, «το 42,7% απάντηση ότι θα ψήφιζε “ναι” και το 57,3% “όχι”. Η σύγκριση είναι σαφής: το 2004 οι τ/κ με ποσοστό 64% ψήφισαν «ναι» στο Σχέδιο Ανάν. Από το 64% στο 42.7% η πτώση είναι εντυπωσιακή.

Ζ. Το ουσιώδες ζήτημα της ταυτότητας των τ/κ συνδέεται με δύο αριθμούς: το 48,9% θεωρεί ότι η ταυτότητα που τον εκφράζει είναι το «Τ/κ», και το 18,5% το «Κύπριος». Μια πρόσθεση της τάξης του 67% παρέχει ασφαλή στοιχεία γύρω από μια κατακτημένη γνώση της έννοιας αυτής στην τ/κ κοινότητα.

Η. Για τους Ε/κ, το 43,9% απάντησε ότι εκφράζουν τον “ιστορικό εχθρό”, το 20,6% τους “γείτονες”, το 30,6% “Κύπριους που μιλούν διαφορετικά από εμένα». Αυτά τα στοιχεία είναι εξαιρετικά φορτισμένα με ιστορικές μνήμες και επίμονη εσωστρέφεια. Ένα θέμα ιδιαίτερα πολύπλοκο που χρειάζεται ειδικότερη ανάλυση για να ερμηνευτεί στην πλήρη διάστασή του.

Είναι προφανές ότι ο χρόνος ήταν και είναι μια κρίσιμη παράμετρος στις προσπάθειες για την αναζήτηση λύσης. Ο χρόνος αλλάζει διαθέσεις, απόψεις, προσεγγίσεις. Ωστόσο, η ρεαλιστική ανάγνωση των αριθμών μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη γνώση πολύπλοκων ζητημάτων ή πτυχών που συνδέονται με την ιστορία και την προοπτική λύσης. Στη διαπραγμάτευση η ε/κ ηγεσία, είναι χρήσιμο να γνωρίζει αυτές τις διαθέσεις, είτε είναι θετικές ή αρνητικές, είτε σαφείς ή πολύπλοκες. Μπορεί να γεφυρωθούν ουσιώδεις διαφορές με την αξιοποιηση της ΕΕ ως του «παίκτη» που αλλάζει το πλαίσιο λειτουργίας μιας συμφωνίας όπως λ.χ στο ζήτημα των εγγυήσεων και της ασφάλειας. Οπωσδήποτε δύσκολα θέματα, αλλά γι’ αυτό υπάρχει η μεγάλη πολιτική -για να λύνει μεγάλα προβλήματα. Σε κάθε περίπτωση οι αριθμοί και τα στοιχεία της δημοσκόπησης αξίζει να μελετηθούν από κάθε ενδιαφερόμενο για το πολιτικό μέλλον της νήσου.