Περί της ρητορικής του μίσους

Ο Δημήτρης Στρατής εργάστηκε για να βάλει σε μια σειρά φράσεις και δηλώσεις που σχετίζονται με τη συζήτηση στη Βουλή στις 7 Απριλίου για να διορθωθεί η προηγούμενη απόφασή της στις 10 Φεβρουαρίου για τον σχολικό εορτασμό του «ενωτικού» δημοψηφίσματος του 1950.

Γράφει ο Δ. Στρατής με αναφορές σε επώνυμες δηλώσεις. Έτσι:
Ο Χρίστος Χρίστου, πρόεδρος ΕΛΑΜ, στη Βουλή 7/4/2017: «είναι η πρώτη πρόταση νόμου που έρχεται κατ’ ευθείαν από το προεδρικό μέγαρο των κατεχομένων».

 Ο Λίνος Παπαγιάννης, βουλευτής ΕΛΑΜ, ομιλία στη Βουλή 7/4/2017: «καλώ όλους τους βουλευτές του ΔΗΣΥ, που διαφωνούν να καταψηφίσουν τον νόμο Μουσταφά για να διατηρήσουν την αξιοπρέπεια τους».

Έτσι ο Νικόλας Παπαδόπουλος, πρόεδρος ΔΗΚΟ σε συνδιάσκεψη στελεχών του κόμματος (βίντεο κυκλοφορεί στο διαδίκτυο):  «με την ψήφιση αυτής της πρότασης, της πρότασης νόμου Ακιντζί, από τους βουλευτές του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ, δεν είναι μόνο τον Νίκο Αναστασιάδη που θα ταπεινώσουν. Θα ταπεινώσουν, θα εξευτελίσουν ολόκληρο τον Κυπριακό Ελληνισμό».

Έτσι ο Ανδρέας Θεμιστοκλέους, πρώην βουλευτής ΔΗΣΥ στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook, 6/4/2017:  «από την ψήφιση του νόμου Ακιντζί και μετά αυτός θα είναι ο Δημοκρατικός Συναγερμός του κυρίου Αβέρωφ Νεοφύτου και των βουλευτών του».

Έτσι ο Πανίκος Λεωνίδου, βουλευτής ΔΗΚΟ, δηλώσεις στη Βουλή 22/3/2017:  «φαίνεται ότι οι εντολές του κατοχικού ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί έπιασαν τόπο».
Έτσι ο Μιχάλης Γιωργάλλας βουλευτής Αλληλεγγύης, 22/3/2017:  «δεν μπορούν να κρύψουν ότι η προσπάθειά τους συμμορφώνεται πλήρως με τις υποδείξεις του κ. Ακιντζί».

Επιπρόσθετα:
Ο Χρίστος Χρίστου, πρόεδρος ΕΛΑΜ, στη Βουλή 7/4/2017, απευθυνόμενος προς τον Άντρο Κυπριανού και τον Αβέρωφ Νεοφύτου: «δεν έχετε δικαίωμα να ασελγήτε στα μνήματα των ηρώων και όταν ανταμώνετε τον αφέντη του βορρά (…) να θυμάστε ότι η Κύπρος ήταν, είναι και θα είναι ελληνική».

Ο Λίνος Παπαγιάννης, βουλευτής ΕΛΑΜ, ομιλία στη Βουλή 7/4/2017 : «δεν είναι απλός νόμος ούτε μια απλή τροποποίηση. Οι νοσταλγοί της όποιας λύσης με τις κοκκινομπλέ αποχρώσεις έχουν πλήρη επίγνωση του τι πράττουν και σήμερα θα σφραγίσουν τον τίτλο του μειοδότη ανεπιστρεπτί».

Ο Γ. Παπαδόπουλος, βουλευτής Κινήματος Αλληλεγγύη, ομιλία στη Βουλή 7/4/2017:  «ποσώς τους ενδιαφέρει το ενωτικό δημοψήφισμα, έχοντας στο χέρι όλα όσα απαιτούσαν. Συμμάχους και εργολάβους για τον αφελληνισμό του νησιού μας και τον εκτουρκισμό του έχουν πολλούς. Είτε όσους ζουν την αυταπάτη ότι η μοναδική αιτία των δεινών μας είναι η ελληνική μας συνείδηση, είτε όσους επιδιώκουν την παράδοσή μας στην Τουρκία για να γίνει η διαβόητη λύση, είτε όσους πληρώθηκαν καλά ή ακόμη πληρώνονται (…) Η Ιστορία μας, η περήφανη και ελληνική θα σας καταγράψει στα μαύρα κατάστιχα των Εφιαλτών».

Ο Ηλίας Μυριάνθους, βουλευτής της ΕΔΕΚ, σε ομιλία του στη Βουλή 7/4/2017: «επιτέλους με την ψήφιση αυτής της νομοθεσίας θα επαναρχίσουν οι συνομιλίες, αφού θα επιβεβαιώσουμε στον ΑΓΑ μας ότι προς Θεού, δεν θέλουμε εμείς οι «άτακτοι» Ελληνοκύπριοι βουλευτές την ένωση με την μητέρα πατρίδα μας και κακώς μας παρεξήγησε. Επιτέλους, ο ΑΓΑΣ μας δεν θα έχει λόγο να αγχώνεται ότι εμείς οι πολεμοχαρείς και λυσοφοβικοί Ελληνοκύπριοι, μπορεί μια μέρα να ξεσηκωθούμε και να ενωθούμε με την Ελλάδα».

Σε συνέχεια στα ΜΜΕ και τα ΜΚΔ:

Σε ανακοίνωση τύπου του ΕΛΑΜ, 10/4/2017:  «μετά την υποταγή του ΔΗΣΑΚΕΛ στις εντολές του κατοχικού ηγέτη με την πρόφαση δήθεν της επανέναρξης των συνομιλιών, ήρθαν νέες προκλητικές δηλώσεις από τον Μουσταφά Ακιντζί».

Σε ανάρτηση από τον Νικόλα Παπαδόπουλο στο twitter, 8 Φεβρουαρίου 2016:  «προς ΔΗΣΑΚΕΛ. Μετά που θα διαλύσετε την Κυπριακή Δημοκρατία, κανένα ταμείο δεν πρόκειται να μας σώσει».

Σε ανακοίνωση τύπου των Οικολόγων, 7/4/2017:  «και οι Τούρκοι «ευχαρίστησαν» το ΔΗΣΑΚΕΛ με μια ανακοίνωση του Υπουργού Εξωτερικών, που συνιστά casus belli (απειλή πολέμου) εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας και των εταιρειών υδρογονανθράκων»

Η Ελένη Θεοχάρους, πρόεδρος του Κινήματος της Αλληλεγγύης, σε γραπτή δήλωση 7/4/2017 :  «πρόκειται περί γονυκλισίας, η οποία προτρέπει ακόμα περισσότερο την τουρκική πλευρά για νέους εκβιασμούς. Σήμερα έπεσαν οι μάσκες».
Στο ίδιο ρεπορτάζ ο Δ.  Στρατής σημειώνει ότι «μόλις πρόσφατα η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε με τις ψήφους όλων των βουλευτών, πλην των δύο του ΕΛΑΜ, δύο τροποποιήσεις στους νόμους «περί της Καταπολέμησης Ορισμένων Μορφών και Εκδηλώσεων Ρατσισμού και Ξενοφοβίας μέσω του Ποινικού Δικαίου» και στον νόμο «περί Ποινικού Κώδικα», ώστε το δικαστήριο κατά την επιμέτρηση ποινής να μπορεί να λαμβάνει υπόψη ως επιβαρυντικό παράγοντα το κίνητρο της προκατάληψης κατά ομάδας προσώπων ή μέλους ομάδας προσώπων που προσδιορίζεται βάσει φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, γενεαλογικών καταβολών του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου. Φαίνεται, ωστόσο, ότι κάποιοι δεν σέβονται ούτε τους νόμους που οι ίδιοι ψηφίζουν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI) θεωρεί τη ρητορική μίσους ως ένα ιδιαίτερα επικίνδυνο φαινόμενο, που συχνά αποτελεί το πρώτο βήμα προς τη βία. Σημειώνει παράλληλα ότι ένας από τους χώρους όπου αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα η ρητορική του μίσους είναι το διαδίκτυο. Οι περισσότεροι άνθρωποι τολμούν να πουν περισσότερα στο διαδίκτυο παρά στην πραγματική ζωή, κάτι που έχει αποτέλεσμα να καθίσταται σχεδόν αδύνατος ο έλεγχος του μίσους». (Στοιχεία από  «Διάλογος», media group http://dialogos.com.cy/ )

Θεωρώ ότι το ζήτημα είναι πολύ σοβαρό. Χρειάζεται να μην το προσπεράσουμε κατά τη γνωστή μας κυπριακή συνήθεια γιατί αυτό συνιστά μια συνταγή για να το επαναλάβουμε. Γι’ αυτό η ανακοίνωση που έδωσε στη δημοσιότητα το ΔΣ του ΟΠΕΚ στις 14 Απριλίου κρίνω ότι ενισχύει την ποιότητα στο δημόσιο προβληματισμό μας.

Έτσι το ΔΣ του ΟΠΕΚ αφού « εκφράζει την ανησυχία του για την όλο και μεγαλύτερη υποχώρηση του πολιτικού μας πολιτισμού και τη ραγδαία ανάπτυξη του ανορθολογικού και ακραίου λόγου» κρίνει ότι «κρίνει ότι ο πολιτικός λόγος μερίδας της πολιτικής ελίτ, κυρίως του αυτοαποκαλούμενου ενδιάμεσου χώρου, της εκκλησίας και ορισμένων ΜΜΕ συνιστά αναπαραγωγή ανεδαφικών συνθημάτων της δεκαετίας του ’60 στο εσωτερικό μέτωπο που οδήγησαν την Κύπρο στην τουρκική εισβολή και την τραγωδία του ’74, τις συνέπειες της οποίας βιώνει ο κυπριακός λαός με 43 χρόνια ημικατοχής. Το αποτέλεσμα είναι η ενθάρρυνση της μισαλλοδοξίας, δείγματα της οποίας κάνουν αισθητή την παρουσία τους ακόμη και στον χώρο της Βουλής.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, το ΔΣ του ΟΠΕΚ κατέληξε στα εξής:
Θεωρεί ότι ο μισαλλόδοξος πολιτικός λόγος θέλει την κοινωνία μας υποταγμένη στη σιωπή. Κάτω από τον φόβο των επιθέτων και των χαρακτηρισμών να παραλύσει η όποια δημόσια συζήτηση, και έτσι να ανασταλεί κάθε προοπτική ανάπτυξης της κοινωνίας.
Κρίνει πως ο κίνδυνος να επικρατήσει ο τοξικός πολιτικός λόγος επηρεάζει άμεσα την ουσία και τη διαδικασία των προσπαθειών επίλυσης του Κυπριακού. Το χάος στον πολιτικό διάλογο οδηγούν στη ματαίωση κάθε προοπτικής επίλυσης του προβλήματος.
Θεωρεί απαραίτητο να στηριχθούν έμπρακτα και χωρίς ιδεολογικούς ή τακτικιστικούς δισταγμούς οι πρωτοβουλίες που αναδεικνύουν ως σημαντικό πρόβλημα τον τοξικό λόγο.

Καλεί όλες τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να συμμετέχουν ενεργά σε μια προσπάθεια καλλιέργειας κουλτούρας που να περιθωριοποιεί τον ακραίο λόγο. Είναι ο μόνος τρόπος ώστε αυτός να σταματήσει να δηλητηριάζει την πολιτική ζωή, την κοινωνία, και τη σκέψη των πολιτών. Σε αυτήν την προσπάθεια υπάρχουν σύμμαχοι. Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει ζητήσει από τα κράτη-μέλη του να μην μένουν αδιάφορα απέναντι στην τρομοκρατία των λέξεων, καθώς αυτό συνδέεται με την ποιότητα κάθε δημόσιας συζήτησης.

Εγκαινιάζει μια νέα προσπάθεια δημόσιου διαλόγου γύρω από το θέμα, προκειμένου ο ΟΠΕΚ να συμμετάσχει ενεργά στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Το ΔΣ του ΟΠΕΚ θεωρεί ότι οι διακηρύξεις θα πρέπει να συνοδεύονται από πράξεις, οι οποίες να στηρίζουν έμπρακτα κάθε πρωτοβουλία περιθωριοποίησης του μίσους.

Επιλογικά το ΔΣ του ΟΠΕΚ θεωρεί «τη ρητορική του μίσους να είναι ένα κατ’ εξοχήν πολιτικό ζήτημα. Γι’ αυτό τα πολιτικά ρεύματα που κινούνται στη σφαίρα του ορθολογισμού, έχουν την ευθύνη να μιλήσουν καθαρά. Η μόνη γλώσσα που μπορεί να αντισταθεί στην επιρροή των επιθέτων είναι η γλώσσα των επιχειρημάτων και του ορθολογισμού, του διαλόγου και του πραγματισμού. Το ΔΣ του ΟΠΕΚ θεωρεί ότι είναι σημαντικό οι εποπτικές αρχές που έχουν την ευθύνη να προστατεύουν τον δημόσιο διάλογο από τη ρητορική του μίσους να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν. Το Συμβούλιο της Ευρώπης και οι θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ το επιβάλλουν».

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι το ρεπορτάζ του Α. Στρατή βοηθά τον καθένα να βγάλει τα συμπεράσματά του και έτσι να κατανοήσει βαθύτερα τις επισημάνσεις που το ΔΣ του ΟΠΕΚ καταγράφει. Σοβαρά θέματα, μεγάλες προκλήσεις για μια κοινωνία η οποία για 42 χρόνια βλέπει το 37% του εδάφους της κάτω από στρατιωτική κατοχή. Ωστόσο, η ένταξη της νήσου στην ΕΕ πριν 13 χρόνια  δεν συνιστά μια αυτόματη κίνηση για να αλλάξουμε τον τρόπο της σκέψης μας. Αυτό μπορεί να γίνει αν η κυπριακή κοινωνία αλλάξει τις δικές της προτεραιότητες, αν δώσει προσοχή στα ουσιώδη, στα τεκμηριωμένα επιχειρήματα, και όχι σε όσους θεωρούν ότι η δημόσια συζήτηση αφορά βαρύτατους χαρακτηρισμούς και επίθετα. 

Η υποταγή στη τρομοκρατία των επιθέτων ισούται  με μια πολιτική κατάσταση η οποία μας οδηγεί βήμα βήμα στην παραίτηση και στις πρακτικές που παράγει η κλειστή κοινωνία.

Ο τοξικός λόγος ήταν και παραμένει σοβαρό ζήτημα για το δημόσιο διάλογο στη νήσο, βλάπτει τον πολιτικό μας πολιτισμό, βλάπτει την ανάπτυξη της πολυφωνίας και της κριτικής σκέψης!

Λάρκος Λάρκου