Πράσινο και πορτοκαλί φόντο

Δύο ειδήσεις τρέχουν έχοντας έναν κοινό παρονομαστή: την προσπάθεια για αξιοποίηση των υδρογονανθράκων στην Α. Μεσόγειο. Η πρώτη συνδέει την Τουρκία με το Ισραήλ, και η δεύτερη την Κύπρο με την Τουρκία. Σύμφωνα με ρεπορτάζ «ο υποθαλάσσιος αγωγός που θα συνδέει το κοίτασμα Λεβιάθαν με την Τουρκία θα μπορούσε να ολοκληρωθεί σε διάστημα τεσσάρων χρόνων, δήλωσε ένας εκ των εταίρων της κοινοπραξίας που διαχειρίζονται το τεράστιο κοίτασμα στην ισραηλινή ΑΟΖ. Ο Γόσι Αμπού, Εκτελεστικός Διευθυντής της Delek Drilling και Avner Oil (εταίροι στην κοινοπραξία μαζί με Ratio oil exploration και Noble Energy) ανέφερε σε ενημέρωση δημοσιογράφων ότι ο αγωγός μήκους 500 χιλιομέτρων θα μπορούσε να αρχίσει την μεταφορά φυσικού αερίου μέχρι το τέλος του 2020, ένα χρόνο μετά την έναρξη μεταφοράς φυσικού αερίου στο Ισραήλ. «Αυτός είναι ο στόχος» ανέφερε. Η παραγωγή από το Λεβιάθαν αναμένεται να αρχίσει το 2019. Ο κ. Αμπού σημείωσε ότι συζητούνται περαιτέρω συμφωνίες με την Αίγυπτο, την Ευρώπη και τις Παλαστιανιακές Περιοχές, ειδικότερα για παραχώρηση φυσικού αερίου στους ηλεκτροπαραγωγούς σταθμούς της Γάζας και της Δυτικής Όχθης», (ΚΥΠΕ, 23/3/17).

Την επομένη ημέρα τα πράγματα άλλαξαν τροχιά- Κύπρος, Τουρκία. Ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ Χουσεϊν Μουφτούογλου κάλεσε «την ε/κ πλευρά να σταματήσει να συμπεριφέρεται σαν να είναι ο μοναδικός ιδιοκτήτης του φυσικού αερίου στο νησί και να διακόψει τις δραστηριότητες υδρογονανθράκων. Ο Μουφτούογλου δήλωσε ότι η Τουρκία θα λάβει κάθε μέτρο για τη διαφύλαξη των συμφερόντων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και των δικαιωμάτων των Τ/Κ.

Ο Τούρκος αξιωματούχος σχολίασε τη συνάντηση που είχε στις 22 Μαρτίου στις ΗΠΑ ο Πρόεδρος Αναστασιάδης με εκπροσώπους μίας από τις εταιρείες που συμμετείχαν στον τρίτο διαγωνισμό αδειοδότησης στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Χουσεϊν Μουφτούογλου ανέφερε ότι αυτές οι επαφές και οι δραστηριότητες υδρογονανθράκων συνεχίζονται μονομερώς παραβλέποντας τα πραγματικά δικαιώματα των Τ/Κ ως κοινοί ιδιοκτήτες του νησιού. Ο Τούρκος αξιωματούχος υπενθύμισε ότι στις 17 Μαρτίου στη συνεδρία Υπουργικού Συμβουλίου εγκρίθηκε υπογραφή συμβολαίου για διερεύνηση και εξόρυξη σε τρεις διαφορετικές περιοχές και με τη συγκεκριμένη εταιρεία. “Αυτή η στάση δείχνει ότι δεν έχουν αντιληφθεί ακόμη την δυναμική της για οικονομική συνεργασία στη βάση του win win που θα παρουσιαστεί στην Ανατολική Μεσόγειο από μια πιθανή συνολική συμφωνία στο Κυπριακό για την οποία η Τ/κ πλευρά και η Τουρκία καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια”, ανέφερε.

Ο Χουσεϊν Μουφτούογλου ανέφερε ότι η  ε/κ πλευρά επιμένει να μην βλέπει ως ίσους πολιτικά συνεταίρους τους Τ/κ. “Αναμένουμε να σταματήσουν να συμπεριφέρονται σαν να είναι οι μοναδικοί ιδιοκτήτες του φυσικού αερίου του νησιού και να διακόψουν τις δραστηριότητες υδρογονανθράκων οι οποίες μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την περιεκτική λύση του Κυπριακού όπως είδαμε και τα προηγούμενα χρόνια. Υπενθυμίζουμε για άλλη μια φορά με αυτή την αφορμή ότι η η Τουρκία θά λάβει κάθε μέτρο για την διαφύλαξη των συμφερόντων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και των δικαιωμάτων των Τ/κ» (ΚΥΠΕ, ανταπόκριση της Α. Ανδρέου, 24/5/17).

Την ίδια ημέρα ο ΥΠΕΞ Ι. Κασουλίδης απάντησε στη δήλωση Μουφτούογλου λέγοντας ότι «η Κύπρος θα συνεχίσει με αποφασιστικότητα την πολιτική της στον τομέα των υδρογονανθράκων με πλήρη σεβασμό στο διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο… υπενθυμίζοντας ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει ξεκάθαρα διατυπώσει τη θέση ότι οι Τουρκοκύπριοι θα επωφεληθούν από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων, στο πλαίσιο μιας συμφωνημένης διευθέτησης του Κυπριακού. Καλεί επίσης την Τουρκία να συμβάλει με συγκεκριμένες ενέργειες στην επανέναρξη της διαδικασίας των διαπραγματεύσεων και την επίτευξη γρήγορης επανένωσης της Κύπρου».

Η συνεργασία ανάμεσα στην Τουρκία και το Ισραήλ προχωρά, σε περίπου τρία χρόνια θα ολοκληρωθεί η πρώτη μεγάλη κοινοπραξία μεταφοράς φυσικού αερίου στο λιμάνι του Τζεϊχάν στη νότια Τουρκία, γεγονός που θα οικοδομήσει μια στέρεη συνεργασία από κοινά συμφέροντα ανάμεσα στις δύο χώρες. Αυτή η εξέλιξη αλλάζει μερικώς τα γεωπολιτικά δεδομένα στην περιοχή καθώς «απαγορεύει» επανάληψη κάποιας από τις τόσες επιπολαιότητες που οι δύο χώρες επέδειξαν τα τελευταία χρόνια στη μεταξύ τους συνεργασία. Η φράση Αμπού παραμένει κρίσιμης σημασίας για τις εξελίξεις στην περιοχή- «θα μπορούσε να αρχίσει την μεταφορά φυσικού αερίου μέχρι το τέλος του 2020, ένα χρόνο μετά την έναρξη μεταφοράς φυσικού αερίου στο Ισραήλ. Αυτός είναι ο στόχος».

Την επομένη ημέρα η Aγκυρα επέλεξε να στείλει προειδοποιητικό μήνυμα στη Λευκωσία σχετικά με τις έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ-ότι «η Τουρκία θά λάβει κάθε μέτρο για την διαφύλαξη των συμφερόντων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και των δικαιωμάτων των Τ/κ». Η δήλωση αυτή περιέχει και έναν πρόσθετο συμβολισμό-«οι δραστηριότητες υδρογονανθράκων μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την περιεκτική λύση του Κυπριακού όπως είδαμε και τα προηγούμενα χρόνια», μια σαφής αναφορά στην παλαιότερη παρέμβαση του ερευνητικού σκάφους «Μπάρμπαρος» στην ΑΟΖ της Κύπρου, η οποία οδήγησε σε αναστολή των συνομιλιών ανάμεσα στον πρόεδρο Αναστασιάδη και τον τ/κ ηγέτη Ν. Έρογλου το 2014.

Η εξέλιξη αυτή δεν ήταν δύσκολο να προβλεφθεί δεδομένης της παλαιότερης περιπέτειας με το «Μπάρμπαρος». Λοιπόν, στην πολιτική μετρά μόνο το αποτέλεσμα. Οι αναγκαίες αποδοκιμασίες της τουρκικής στάσης δεν αναιρούν το ουσιώδες: ότι χρειάζεται επικέντρωση στη διαδικασία επίλυσης του κυπριακού, χρειάζεται να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να φτάσουμε σε θετικό αποτέλεσμα, έτσι που να απελευθερώσουμε τις παραγωγικές δυνάμεις της Κύπρου για να αξιοποιήσουν τον πλούτο που συνιστούν οι υδρογονάνθρακες. Η Κύπρος έχει κάθε συμφέρον να κάνει το αυτονόητο. Μαζί με την επίλυση του κυπριακού (αποχώρηση στρατού κατοχής, θεμελιώδεις ελευθερίες, πλήρης συμμετοχή στην ΕΕ), να μπορεί ανεμπόδιστα να γυρίσει σελίδα αξιοποιώντας τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων σε όλο το εύρος της κυπριακής ΑΟΖ. Προωθώντας με το Ισραήλ τη γλώσσα των κοινών συμφερόντων, και, μετά από μια ενδεχόμενη επίλυση του κυπριακού, συμμετέχοντας σε τριμερή συνεργασία με την Τουρκία, ώστε να ενταχθεί το έργο σε μια εφικτή βάση. Η Κύπρος μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο, η Τουρκία διαθέτει μια τεράστια αγορά, ενώ το Ισραήλ, εξαιτίας της φυσιογνωμίας του και των συμφερόντων του, μπορεί να ασκεί έναν «συνδετικό» ρόλο στο όλο εγχείρημα.

Λάρκος Λάρκου