“Ψήφος” Μέρκελ στον Ερτογάν!
Η επιλογή της γερμανίδας καγκελαρίου Α. Μέρκελ να επισκεφθεί την Τουρκία δύο εβδομάδες πριν τις βουλευτικές εκλογές της 1ης Νοεμβρίου, δείχνει τρία σημαντικά σημεία:
Α. Το Βερολίνο, «ψηφίζει» Ερτογάν, για μια σειρά από λόγους. Πιθανώς να προτιμά αυτή τη λύση, σε σύγκριση με τους άλλους πολιτικούς ηγέτες της τουρκικής αντιπολίτευσης. Πιθανώς να προτιμά μια αυτοδυναμία του ΚΑΔ παρά μια ενδεχόμενη συμμαχική κυβέρνηση ΚΑΔ και ΡΛΚ, μια συμμαχία που κανένας δεν γνωρίζει τι μπορεί να καταφέρει ή και και αν σχηματιστεί, πόσο χρόνο θα αντέξει σε μια χώρα με αρνητική παράδοση στις κυβερνήσεις συνεργασίας.
Β. Αν η Μέρκελ ψηφίζει Ερτογάν, το επιχειρεί γιατί ταυτόχρονα εκτιμά ότι έτσι μπορεί να εξυπηρετήσει καλύτερα τόσο τα ευρωπαϊκά όσο και τα γερμανικά συμφέροντα. Το κύμα των προσφύγων, κυρίως από τη Συρία, έχει επηρεάσει τις πολιτικές συμπεριφορές σε αρκετά κράτη-μέλη, συνεπώς κάθε προσπάθεια που θα μειώνει την έντασή του, ιδιαίτερα πριν από τον επερχόμενο χειμώνα, παραμένει προτεραιότητα. Το δύσκολο αυτό ευρωπαϊκό σχέδιο ανέλαβε να διεκπεραιώσει η Α. Μέρκελ, και αυτό δείχνει ακόμα μια φορά τον κεντρικό της ρόλο στις ευρωπαϊκές εξελίξεις.
Γ. Τα πάντα εξελίσσονται, οι συνθήκες αλλάζουν παλαιότερες θέσεις. Η Α. Μέρκελ σε συνεργασία με τον Ν. Σαρκοζί, παρεμπόδισαν την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας, είτε με δηλώσεις (Μέρκελ), είτε με μπλόκο σε αριθμό κεφαλαίων (Σαρκοζί). Σήμερα, κάτω από την πίεση της διακίνησης των προσφύγων η πολιτική διαφοροποιείται και είναι η ίδια η Μέρκελ που συζητά μέτρα για αναθεώρησή της σε επίσημη επίσκεψή της στην Τουρκία- κατάργηση της βίζας σε σύντομο χρόνο στους τούρκους πολίτες, άνοιγμα νέων κεφαλαίων στη διαπραγματευτική διαδικασία, οικονομική ενίσχυση από 3 δις ευρώ για τα 2 εκ σύριους πρόσφυγες που διαμένουν στην Α. Τουρκία.
Η διαφαινόμενη διάθεση των Βρυξελλών για μετάθεση της δημοσιοποίησης της Έκθεσης Προόδου της Τουρκίας σε ημερομηνία μετά τις εκλογές, αποτελεί μια εμφανή πολιτική επιλογή με στόχο να μην θεωρηθεί ως «παρέμβαση» στις προεκλογικές ζυμώσεις στη χώρα ελάχιστες ημέρες πριν τη διαξαγωγή τους, πρακτικά για να μην πληγεί εκλογικά το ΚΑΔ.
Αυτή η αλλαγή στάσης της ΕΕ, ίσως αποδειχθεί καθοριστική στην προσπάθεια του ΚΑΔ για κατάκτηση της αυτοδυναμίας στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου, σε συνδυασμό με την πιο ήπια ρητορική που χρησιμοποιεί εσχάτως ο Τ. Ερτογάν.
Ο πολέμος για την αναχαίτηση του ISIL, όπως και η προσπάθεια για τον έλεγχο της μεταναστευτικής ροής στην Ευρώπη θέτουν εκ των πραγμάτων τη συνεννόηση ΕΕ και Τουρκίας σε νέα βάση. Η ΕΕ γνωρίζει ότι αν δεν προσεγγίσει τα τουρκικά αιτήματα κατά ένα ικανοποιητικό ποσοστό, θα αντιμετωπίσει πιο ισχυρές μεταναστευτικές πιέσεις, σε μια κοινή γνώμη απρόθυμη να κάνει περισσότερα από τα αναγκαία ή και έτοιμη να βάλει στο περιθώριο τις ευρωπαϊκές πολιτικές για το άσυλο όπως λ.χ. κάνει η ουγγρική κυβέρνηση ή να αναζητά προσχήματα για κάνει το ελάχιστο όπως κάνει η Σλοβακία.
Αυτή η απροθυμία ευνοεί την πολιτική βαρύτητα της Τουρκίας καθώς η ίδια ήδη επέδειξε θέληση και οργανωτική ικανότητα να φιλοξενεί δύο εκατομύρια σύριους πρόσφυγες στην Α. Τουρκία και έτσι να αναλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος της προσπάθειας για προσωρινή ρύθμισή του ζητήματος αυτού. Αυτή η αντίθεση (απροθυμία ΕΕ, τουρκική υποδομή), εμφανώς βελτιώνει τη διαπραγματευτική ισχύ του Τ. Ερτογάν και αυτό επιχειρεί μέσα από τις συνομιλίες Νταβούτογλου-Μέρκελ να τις μεταφέρει στο πολιτικό επίπεδο με στόχο την αναβάθμιση της γεωπολιτικής αξίας της ευρωτουρκικής σχέσης. Αυτή η αλλαγή χρειάζεται να έχει σταθερή διασύνεση με τον σκληρό της πυρήνα: τις μεταρρυθμίσεις που οφείλει να συνεχίσει ή να προωθήσει η Τουρκία, τα μεγάλα ζητήματα της ελευθερίας του τύπου, του κράτους δικαίου, της σαφέστερης διάκρισης των εξουσιών.
Η Μέρκελ «ψηφίζει» Ερτογάν και τα στοιχεία λένε ότι η χρονική συγκυρία ενισχύει το ΚΑΔ στην προσπάθειά του να επιτύχει την αυτοδυναμία. Ο Τ. Γιλντίζ, πρώην Υπουργός Ενέργειας, θεωρεί ότι «η αυτοδυναμία του ΚΑΔ είναι ο στόχος μας. Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι είμαστε πολύ κοντά, ακριβώς στο όριο, αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί» (δηλώσεις στον τύπο στις 22/10). Αδιευκρίνιστες παραμένουν ακόμα οι επιπτώσεις από τη διπλή έκρηξη στην Άγκυρα με καταγεγραμμένους 102 νεκρούς. Αυτό το άγνωστο στοιχείο παραμένει το κυριότερο ερωτηματικό για το κυβερνών κόμμα, γεγονός που παρεμποδίζει τη δημιουργία μιας πιο καθαρής εικόνας στα προεκλογικά πράγματα της Τουρκίας.