Σχέδιο Ανάν και κεκτημένο

Το επιχείρημα είναι σημαντικό και ουδείς μπορεί να το αγνοήσει. Το ευρωπαϊκό νομικό και πολιτικό πλαίσιο να είναι ο αιμοδότης της λύσης στο κυπριακό. Αυτή η άποψη συνδέεται απόλυτα με το πώς και με ποιούς η Λευκωσία έκανε επενδύσεις μακράς πνοής στον κατάλληλο πολιτικά χρόνο. Σήμερα η ολοφάνερη απουσία πιο πολλών ευρωπαϊκών στοιχείων στο Σχέδιο Ανάν, προβληματίζει αρκετούς πολίτες και δικαίως γεννιούνται απορίες και ερωτήματα. Αυτά κατ’ αντανάκλαση οδηγούν σε μια αξιολογική σειρά της δικής μου άποψης στα ερωτήματα αυτά.

Α. Η κυβέρνηση Κληρίδη δεν διαμόρφωσε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, κινήσεις, συμμαχίες για πολλά χρόνια. Διαχειρίστηκε το “πλαίσιο Κρανιδιώτη” (1995, 1999) και σε αυτό πήγε καλά στο κλείσιμο των φακέλλων μέσα στο σωστό χρονοδιάγραμμα. Μπορεί το δίδυμο Κληρίδης – Κασουλίδης να μην είχε ιδέες. Μπορούσε, όμως, να αξιοποιήσει ιδέες. Αυτές που ο Γ. Κρανιδιώτης διατύπωσε δημόσια (11 Απριλίου1995) ομιλώντας στη Μικρή Κοινοβουλευτική Επιτροπή Κύπρου – ΕΕ στη Λευκωσία. Εν συντομία αυτές ήταν:

1. Διορισμός συντονιστή της Ε.Ε. στο Κυπριακό.
2. Μέτρα και προγράμματα που να στοχεύουν στη συνεργασία μεταξύ Ε/Κ και Τ/Κ.
3. Ευρωπαϊκό Συνέδριο για το Κυπριακό.
4. Ευρωπαϊκό Σχέδιο για λύση στο Κυπριακό.
5. Εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο, ετοιμασία της κυπριακής κοινωνίας για την ένταξη.
6. Στενή και πολυδιάστατη συνεργασία Κύπρου – ΚΕΠΠΑ (Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας).

Η φράση – κλειδί του Γ. Κρανιδιώτη που καθοδήγησε τα πιο πάνω ήταν: “το κυπριακό ζήτημα είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα γιατί είναι αναμεμειγμένα σε αυτό ένα κράτος – μέλος, ένα μελλοντικό μέλος, και ένα συνδεδεμένο – μέλος” (1996). Οι προτάσεις αυτές ήταν και οι προϋποθέσεις για το περισσότερο ευρωπαϊκό υλικό στη λύση του Κυπριακού. Αυτοί που δεν μπορούσαν να γεννήσουν ιδέες, μπορούσαν απλώς να τις αξιοποιήσουν – άλλως πως να τις αντιγράψουν προς ευρύτερο όφελος. Μερικές από τις προτάσεις Κρανιδιώτη είχαν βάθος χρόνου. Ζητούσαν προετοιμασία, συμμαχίες, υπομονή, αντοχές, πείσμα. Μπορούσαν να πάνε μπροστά, κυρίως μετά το Ελσίνκι.

Β. Η γνωμοδότηση της Ε.Ε. για την επιλεξιμότητα της Κύπρου, (1993) ήταν απολύτως σαφής. “Η κυπριακή Κυβέρνηση να πάρει πρωτοβουλίες ώστε οι Τ/Κ να κατανοήσουν τα οφέλη από την ενταξιακή διαδικασία” Δεν έγινε τίποτε απολύτως. Δέκα χρόνια μετά (16 Δεκ. 2002) ανακοινώθηκαν κάποια μέτρα από την κυβέρνηση Κληρίδη, μπήκαν μετά στο ψυγείο, εξαφανίστηκαν (;), τα πήρε ο άνεμος της προχειρότητας και κυρίως της ελαφρότητας Κληρίδη – Κασουλίδη.

Γ. Στο Σχέδιο Ανάν εξαιρείται η Κύπρος από τις αμυντικές δραστηριότητες της Ε.Ε. στην περιοχή μας. Ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ Τ. Ρόμπερτσον εξήγησε δημοσίως πως αυτό προχωρά επειδή η Κύπρος δεν συμμετέχει σε κανένα πρόγραμμα του ΝΑΤΟ- κοινές δράσεις Ε.Ε. – ΝΑΤΟ.

Ο υπογράφων το κείμενο αυτό εισηγήθηκε στην Κ.Ε. του Σ.Κ. ΕΔΕΚ το 1995 το “ναι” στην πλήρη συμμετοχή της Κύπρου στη ΔΕΕ (τότε αμυντικός βραχίονας, ΕΕ) και πρόταση για συμμετοχή στο πρόγραμμα του ΝΑΤΟ “Συνεταιρισμός για την Ειρήνη”.

Έτσι θα μπορούσε η Κύπρος να κάνει διαβουλεύσεις από καλύτερες θέσεις, διαπραγματεύσεις με πιο στέρεες βάσεις. Σήμερα “βαθμολογούνται” μέσα στο Σχέδιο Ανάν η απουσία διορατικότητας, και συγκεκριμένων σχεδίων για την ισχυρότερη Κύπρο (1993-2002).

Δ. Μικρό πακέτο εισηγήσεων για συμμετοχή αστυνομικών δυνάμεων (πολυεθνική δύναμη) από την ΕΕ στις δυνάμεις ειρήνευσης στην Κύπρο (2000), συμμετοχή της Κύπρου στις αποστολές τύπου Petersberg, δεν είχαν τύχη στο Σ.Κ. ΕΔΕΚ. Νέα εισήγηση (2001) για πρόταση στην Ε.Ε. για ορισμό μιας σημαντικής ευρωπαϊκής προσωπικότητας ως “συνδέσμου” μεταξύ των αξιών της ΕΕ και της Τ/Κ κοινωνίας, δεν πέρασε από το ΚΙΣΟΣ.

Ε. Το ότι ορισμένα σημεία του Σχεδίου Ανάν είναι ατελώς ευρωπαϊκά, οφείλεται και στην αδράνεια, την απουσία διορατικότητας, σχεδίων και πρωτοβουλιών από την Κυπριακή κυβέρνηση, αλλά και των κομμάτων. Το Εθνικό Συμβούλιο δεν ξεχώρισε για καμιά του πρωτοτυπία (συζητήσεις ρουτίνας, μονολόγους, αναποτελεσματικότητα). Κατά συνέπεια ότι εκφράζεται στο σχέδιο Ανάν είναι η ρεαλιστική αποτύπωση των αδυναμιών της Λευκωσίας να κάνει έγκαιρα πολιτικές κινήσεις ώστε το σχέδιο να τρεφόταν από καλύτερο πολιτικό υλικό. Το σλόγκαν των αρνήσεων ήταν μονότονο: αυτές οι πρωτοβουλίες είναι μακριά από τις δυνάμεις μας. Αυτό ήταν το άλλοθι μιας παραδοσιακής ομάδας πολιτικών που έβλεπαν το Κυπριακό με τα αδύναμα μάτια του ΟΗΕ (Κουεγάρ, Γκάλι, Ανάν), αντί να εμπλουτίσουν το πλαίσιο του ΟΗΕ με ότι ήταν εφικτό από τον ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα. Άρα, όσοι απορούν, ας έχουν υπόψιν τους πως όλα αυτά δεν είναι ασύνδετα με τις παραλείψεις μας για μια σειρά από χρόνια. Ψιλά γράμματα, ίσως, όταν και αυτό ακόμα το Ελσίνκι δεν βρήκε ούτε ένα κόμμα – υποστηρικτή την ώρα που έπρεπε (Ιούλιος – Δεκέμβριος 1999). Σήμερα όλοι το συμπαθούν, ας είναι κι έτσι. Τα σχέδια λύσης, αντανακλούν σε σχέση με την Ε.Ε., την “κλασσική” σχολή διαχείρισης του, από τους παλαιούς πολιτικούς.

Η σχολή αυτή έμαθε το δρομολόγιο Λευκωσία – Νέα Υόρκη, (Γ.Σ. του ΟΗΕ, προσφυγές κ.λπ.). Σήμερα, ορισμένοι από αυτούς, τους παλαιούς πολιτικούς απορρίπτουν το Σχέδιο Ανάν, ζητούν περισσότερη “Ευρώπη” στο σχέδιο, ενώ οι ίδιοι ήταν έντονα εναντίον των μεγάλων κινήσεων Κρανιδιώτη για την βήμα με βήμα, ένταξη (ΤΕ, 6 Μαρτίου, Ελσίνκι, S300).

Οι αντιφάσεις δεν είναι εξοργιστικές. Είναι απλά συμπτώματα μιας “σχολής” που ζει από την άρνηση, την ακινησία, την ηρωϊκή περιχαράκωση. Αναζητά ρόλους μέσα από την σύγχυση. Αμύνεται γιατί τα κεκτημένα της ρητορικής κατατρόπωσης των αντιπάλων είναι τρόπος πολιτικής.