Σε ρυθμό κατηφόρας

Οι διαπραγματεύσεις στο Κρανς Μοντάνα της Ελβετίας έδειξαν τις αντοχές στις διαδικασίες επίλυσης. Η αποτυχία και τα αρνητικά δεδομένα δεν άλλαξαν παρά την αποφασιστικότητα που επέδειξε ο  Α. Γκουτέρες. Ο νέος ΓΓ του ΟΗΕ με την πρώτη του άφιξη στο Κρανς Μοντάνα στις 30 Ιουνίου μπόρεσε να κινητοποιήσει με τη μέθοδό του όλες τις πλευρές, να  συγκεράσει απόψεις και να κινήσει τα πράγματα πάνω σε μια δική του περιεκτική πρόταση. Έτσι ακούστηκαν θετικά σχόλια για την παρουσία του τόσο από την πλευρά της Τουρκίας όσο και από την πλευρά του έλληνα ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιά. Αυτό δείχνει ότι η μέθοδος που υιοθέτησε στο πρώτο στάδιο των συνομιλιών  βρήκε ανταπόκριση, παρά το ότι οι αφετηρίες ή οι προσεγγίσεις των πλευρών δεν ήταν κοινές. Συνεπώς ο Α. Γκουτέρες, παρά τις πολλές δυσκολίες,  έδειξε ηγετικότητα, κάτι που δεν έδειξε ο προκάτοχός του Μπα κιν Μουν, ο οποίος έγερνε τακτικά προς τη διαχείριση των αδιεξόδων, και όχι στην προσπάθεια για κίνηση των πραγμάτων, έστω μετ’ εμποδίων.

Η αποχώρησή Γκουτέρες την 1η Ιουλίου έφερε τα πράγματα στην προηγούμενη κατάσταση. Στα αλλεπάλληλα αδιέξοδα. Έτσι ο ΓΓ του ΑΚΕΛ Α. Κυπριανού μετά από την ολοκλήρωση της πρώτης εβδομάδας των συνομιλιών θεωρεί «περισσότερη από απαραίτητη την παρουσία του ΓΓ του ΟΗΕ στο Κρανς Μοντάνα. Έγραψε ότι «η παρουσία του κ. Γκουτέρες είναι περισσότερο από απαραίτητη για την επίτευξη λύσης. Αν θέλουμε κάμψη τουρκικής αδιαλλαξίας και λύση απαιτείται εμμονή σε αρχές, σύνεση αλλά και αποφασιστικότητα». Ταυτόχρονα  τα τ/κ πολιτικά κόμματα που βρίσκονται στο Κρανς Μοντάνα  επιθυμούν επιστροφή Γκουτέρες και «δηλώνουν ότι επιδεικνύουν ομόφωνα κοινή στάση γιατί πιστεύουν ότι πρέπει να αρθεί το αδιέξοδο…και θεωρούν ότι η έλευση του ΓΓ την περασμένη εβδομάδα έφερε ως αποτέλεσμα να πεισθούν όλες οι πλευρές στο θέμα της μεθοδολογίας και να υπάρξει κινητικότητα».

Σε αυτό το σκληρό στάδιο ο πρόεδρος Αναστασιάδης στις 4 Ιουλίου  υπέβαλε προτάσεις με στόχο να γεφυρωθούν διαφορές με κυριώτερη την πρότασή του για αποδοχή της εκ περιτροπής προεδρία. Έτσι φτάσαμε στο τελευταίο μίλι της διαπραγματεύσης το οποίο καθοδηγείται από το βασικό δίπολο: περισσότερη και πιο πιο καθαρή ασφάλεια για τους ε/κ, περισσότερη και πιο χειροπιαστή συμμετοχή στο σύστημα διακυβέρνησης για τους τ/κ. Ταυτόχρονα, ο ΓΓ του ΟΗΕ ζητά από την τ/κ πλευρά να πει καθαρά τη λέξη «Μόρφου» υπό ε/κ διοίκηση στις προτάσεις ως «απάντηση» στη θέση Αναστασιάδη ότι γίνεται αποδεκτή εκ μέρους του η εκ περιτροπής προεδρία με σταθμισμένη ψήφο.

Τα θέματα ασφάλειας παρέμεναν ως ήταν αναμενόμενο στην πρώτη σειρά της σκέψης κάθε κύπριου πολίτη ώστε να βρεθεί η φόρμουλα που θα απαντά με ισορροπία στη λογική ότι «η ασφάλεια της μιας κοινότητας δεν θα είναι απειλή για την άλλη».  Σε αυτό το σημείο τα πράγματα οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο. Η Τουρκία έκανε βήματα αλλαγών στις Συμφωνίες του 1960, ωστόσο αυτές κρίθηκαν από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη ως μη ικανοποιητικές, κυρίως σε σχέση με τα επεμβατικά δικαιώματα και μεταβατικές ρυθμίσεις σχετικές με την πιθανότητα παραμονής δύο στρατιωτικών μονάδων κατά το παλαιό της ΕΛΔΥΚ και της ΤΟΥΡΔΥΚ.

Τα θέματα γύρω από την ασφάλεια δεν είναι νέα, έχουν συζητηθεί σε σειρά συναντήσεων κατά την τελευταία διετία, έχουν υπάρξει συγκλίσεις και σε ορισμένα σημεία αποκλείσεις. Ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες προσπάθησε να βάλει τις ψηφίδες μιας συμφωνίας στην οποία όλα θα αισθάνονται καλά, ότι δηλαδή η συμφωνία θα είναι βιώσιμη γιατί θα συνιστά μια καλή πράξη ενός επωφελούς για όλους συμβιβασμού. Δεν τα κατάφερε.

Η ιστορία του κυπριακού δείχνει πόσες δυσκολίες υπάρχουν για να φτάσουμε ως εκεί. Μια ιστορία γεμάτη από αποτυχίες, ναυάγια, αδιέξοδα. Η συζήτηση στο Κρανς Μοντάνα το επιβεβαίωσε. Οι σκληρές διαπραγματεύσεις, οι διαφοροποιήσεις θέσεων, οι μετακινήσεις με συμβιβαστικές συμπεριφορές δεν έφεραν πραγματική πρόοδο. Η διαπραγμάτευση κάτω από την αιγίδα του Α. Γκουτέρες στο Κρανς Μοντάνα δεν έκανε τη διαφορά, παρά την ελπίδα που έφερε η πρώτη του εμφάνιση στις 29 Ιουνίου.

Η ηχώ του Α. Γκουτέρες είναι εδώ: «H Διάσκεψη για την Κύπρο έκλεισε χωρίς να επιτευχθεί συμφωνία. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα αναπτυχθούν άλλες πρωτοβουλίες για να αντιμετωπιστεί το κυπριακό πρόβλημα. Τα Ηνωμένα Έθνη πάντα βρίσκονται στη διάθεση των πλευρών. Ο ειδικός μου Αντιπρόσωπος έκανε κάθε τι δυνατό για να φέρει κοντύτερα τις θέσεις των διαφορετικών πλευρών. Ατυχώς, αυτό δεν ήταν δυνατό και η Διάσκεψη έκλεισε χωρίς τη δυνατότητα να φέρει λύση σε αυτό το δραματικά πολύχρονο πρόβλημα» (7/7/17).

Λάρκος Λάρκου