Σκοπιανό: δυο χέρια, δυο γλώσσες…

Έχοντας αρθρογραφήσει αρκετές φορές και έχοντας υποστηρίξει από το 1992 τη λύση της σύνθετης ονομασίας για το «σκοπιανό» (ww.larkoslarkou.org.cy ,link, documents) διαβάζω ενδιαφέροντα στοιχεία από τη συνέντευξη του σκοπιανού ηγέτη Ν. Γκρούεφσκι στο αθηναϊκό «Βήμα», στις 7 Φεβρουαρίου στον Α. Αθανασόπουλο:

Λέει: «Πιστεύουμε ότι το ονοματολογικό είναι μια παράλογη διαφορά που, δυστυχώς, εμποδίζει την ενσωμάτωσή μας στις ευρωατλαντικές δομές και αγγίζει βαθιά την ταυτότητα του λαού μας. Ενδιαφερόμαστε ειλικρινά να ξεπεράσουμε τη σημερινή κατάσταση, όχι όμως θέτοντας σε κίνδυνο την ταυτότητά μας».

Προσθέτει: «Αισθάνομαι ότι η κοινή σας γνώμη είναι ανεπαρκώς ή ακατάλληλα ενημερωμένη για την κατάσταση στη «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Αυτό δημιουργεί εμπόδια στους πολιτικούς σας να κάνουν τολμηρότερες κινήσεις. Πρέπει να ξεπεράσουμε τα στερεότυπα και να λάβουμε υπόψη όσα μας ενώνουν. Η θέση ότι με τη βία ή με εκβιασμό θα επιβληθεί στον «μακεδονικό λαό» μια νέα ταυτότητα είναι λανθασμένη. Αυτή η θέση ενισχύει την ταυτότητα του «μακεδονικού λαού», επειδή η συνειδητοποίηση αυτής της συμπεριφοράς αυξάνει τις επιφυλάξεις μεταξύ των «Μακεδόνων». Δημιουργούν αντανακλαστικά στον κίνδυνο να μείνουν χωρίς όνομα και ταυτότητα. Η πεποίθηση ότι αποτελούμε απειλή για την Ελλάδα είναι απολύτως αναληθής. Ποια απειλή έχετε δει από εμάς την τελευταία 25ετία; Η εμπεδωμένη πεποίθηση ότι υπάρχει σύγχυση μεταξύ γεωγραφικών όρων όπως είναι η «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και η δική σας Ανατολική, Κεντρική και Δυτική Μακεδονία είναι επίσης αναληθής. Πάρτε το παράδειγμα του Λουξεμβούργου που είναι και χώρα και περιοχή του Βελγίου».

Τρεις αυτούσιες ερωτήσεις-απαντήσεις από τη συνέντευξη:

ΑΑ: Θέτει τις πραγματικές σκέψεις του κόμματός του επί τάπητος:

Ν.Γ: «Το VMRO-DPMNE δεν θα δεχθεί προτάσεις που θα θέτουν σε κίνδυνο τον «μακεδονικό λαό» και τη «μακεδονική εθνική ταυτότητα», τη διακριτότητα του «μακεδονικού λαού», τη «μακεδονική γλώσσα και κουλτούρα». Κάθε αναθεώρηση του Συντάγματος που αλλάζει τη συνταγματική ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας» είναι μη αποδεκτή…θέλουμε λύση στο πρόβλημα όχι μόνο για ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ αλλά και για ομαλοποίηση των σχέσεων με την Ελλάδα. Η λύση δεν μπορεί να είναι η μονόπλευρη επιθυμία της μιας χώρας αλλά ένας συμβιβασμός που δεν απειλεί τα συμφέροντα κανενός. Δεν υπάρχει βιώσιμη λύση μέσω βίας, εκβιασμού ή απειλής. Πάρτε για παράδειγμα την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995. Ο λαός τότε δεν ρωτήθηκε. Ολοι στη «Μακεδονία» απορρίπτουν εκείνη την αναφορά (σ.σ.: πΓΔΜ). Είναι πιο έτοιμος να παλέψει για το όνομα και την ταυτότητά του. Ηταν προσβλητικό για τους «μακεδόνες πολίτες» και έτσι θα παραμείνει».

ΑΑ: «Επιμένετε στην ταυτότητα και στη γλώσσα. Θεωρείτε ότι επαρκούν για να δημιουργηθεί έθνος και κράτος;

ΝΓ: «Επιμένουμε σε οτιδήποτε αισθανόμαστε πως είμαστε και αποκαλούμαστε: στο όνομα της χώρας μας, στο έθνος μας, στη γλώσσα μας. Το «μακεδονικό έθνος» και η χώρα της «Μακεδονίας» υπήρξαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Απλά, έτσι αισθάνονται οι πολίτες της χώρας μας. Αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να τρομάζει ή να απειλεί κάποιον. Κανένας δεν κατάφερε να καταργήσει, με διάταγμα, κανενός την ταυτότητα. Δεν πρόκειται για ζήτημα δημιουργίας «μακεδονικού» έθνους ή κράτους. Πρόκειται για την πραγματικότητα. Η πιο ευαίσθητη στιγμή στις συνομιλίες για το ονοματολογικό είναι η αποδοχή της πραγματικότητας και η βούληση για συνεργασία και οικοδόμηση σχέσεων καλής γειτονίας. Αν η πραγματικότητα ότι η «Δημοκρατία της Μακεδονίας» υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει γίνει δεκτή, αν επίσης γίνει δεκτή η πραγματικότητα ότι η «Δημοκρατία της Μακεδονίας» διαχωρίζει τον εαυτό της από εδαφικές αξιώσεις έναντι των γειτόνων της, κάτι που σαφώς θα εξηγείται στο Σύνταγμά της και θα επιβεβαιώνεται από συγκεκριμένες χειρονομίες, όπως επίσης ότι δεν ζητούμε αποκλειστικότητα στη χρήση του ονόματος «Μακεδονία», τότε μπορεί να βρεθεί λύση. Αν προστεθεί σε αυτά η καλή βούληση να βοηθηθεί ένας γείτονας, τότε δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο οι δύο χώρες να αποτελέσουν ιδανικό παράδειγμα συνεργασίας στα Βαλκάνια».

ΑΑ: Η Ελλάδα πιστεύει ότι δεν είστε πρόθυμος να εγκαταλείψετε αλυτρωτικές διεκδικήσεις εναντίον της…

ΝΓ: «Η «Δημοκρατία της Μακεδονίας» δεν έχει καμία αξίωση έναντι των γειτόνων της. Υπογράφω αυτή τη δήλωση με τα δύο μου χέρια… Δεν νομίζω ότι οποιοσδήποτε στην Ελλάδα πιστεύει σοβαρά σε φόβο αλυτρωτισμού από τη «Μακεδονία». Η Ελλάδα είναι μια χώρα με εξαιρετικά πλούσια κουλτούρα, με μεγάλη σημασία για τον κόσμο, όχι μόνο για την περιοχή. Οι ισχυρισμοί ότι η Ελλάδα, που είναι μεγαλύτερη και ισχυρότερη, φοβάται τη «Δημοκρατία της Μακεδονίας» δεν πείθουν. Ακόμη κι αν υποθέσουμε όμως ότι αυτό συμβαίνει, είμαι έτοιμος να υπογράψω πως η «Δημοκρατία της Μακεδονίας» θα προσφέρει όλες τις εγγυήσεις που θα ζητηθούν ότι δεν τρέφει εδαφικές φιλοδοξίες…. όπως επίσης ότι δεν ζητούμε αποκλειστικότητα στη χρήση του ονόματος «Μακεδονία», τότε μπορεί να βρεθεί λύση» («Βήμα», 14 Φεβρουαρίου).

Η ελληνική θέση όπως έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στις μεγαλύτερες πολιτικές δυνάμεις-παλαιότερα ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, τώρα και ΣΥΡΙΖΑ, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στηρίζουν λύση «σύνθετης ονομασίας» για το κράτος των Σκοπίων, άρα στην ονομασία θα υπάρχει η λέξη Μακεδονία. Αυτή, ωστόσο, η προσέγγιση δεν ταυτίζεται με τις θέσεις Γκρούεφσκι. Το κλειδί βρίσκεται στη φράση «erga omnes», (έναντι πάντων). Η Αθήνα ζητά μια νέα, συμφωνημένη ονομασία να γίνει διεθνώς αποδεκτή και να τυγχάνει χρησιμοποίησης έναντι όλων (αλλαγή στη συνταγματική ονομασία, χρήση της νέας ονομασίας από όλα τα κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς). Αυτή τη θέση την απορρίπτει η ηγεσία στα Σκόπια, λέγοντας ότι μια συμφωνία ανάμεσα στα δύο κράτη θα αφορά το πώς η Ελλάδα θα αποκαλεί τη χώρα αυτή σε αντικατάσταση της σημερινής ενδιάμεσης ονομασίας ως ΠΓΔΜ.

Οι πολιτικές δυνάμεις στα Σκόπια οδηγούνται σε πρόωρες εκλογές στις 24 Απριλίου. Η εκλογική αντιπαράθεση βρίσκεται στα ύψη. Στην Ελλάδα, παρά το ότι υπάρχει κυβέρνηση με νωπή λαϊκή εντολή, διαθέτει συνασπισμό εξουσίας με πολύ διαφορετικές απόψεις στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής-κυπριακό, σκοπιανό, ε/τ σχέσεις. Οι θέσεις ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛΛ είναι πολύ αντίθετες. Ο έλληνας ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιάς προωθεί την ιδέα των ΜΟΕ με τη Δημοκρατία των Σκοπίων. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο κατά πόσο κάποιος μπορεί να μιλάει για επίλυση ενός ζητήματος με αυτές τις προϋποθέσεις.

Εν μέσω εκτεταμένης σύγχυσης, χάθηκε η ευκαιρία για την αμοιβαίως αποδεκτή, και αμοιβαίως επωφελή, λύση μέσα από το «Πακέτο Πινέιρο» το 1992. Η διάθεση για μια συμβιβαστική λύση (με σύνθετη ονομασία) εκδηλώθηκε πολύ αργότερα, σε λάθος χρονικό σημείο, χάθηκε το μομέντουμ, καθώς το «Πακέτο Πινέιρο» αφορούσε συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία. Έτσι, σήμερα, ο μεσολαβητης Μ. Νίμιτς, αδρανεί, μη έχοντας πραγματικό ρόλο, καθώς ο χρόνος και οι διαθέσεις καθιστούν πιθανές εξελίξεις ολοένα και πιο πολύπλοκες.