Σκοπιανό παράθυρο;

Εξελίξεις στο «σκοπιανό» φαίνονται πιθανές. Θα έχουμε λύση μέσα στο 2018 στο ζήτημα της ονομασίας του κράτους των Σκοπίων;  Νέα κυβέρνηση στα Σκόπια, κόμματα πλειοψηφίας υπέρ της σύνθετης ονομασίας στην Ελλάδα, κόπωση, ζημιά από την εκκρεμότητα και στις δύο πλευρές. Η διαδρομή του ζητήματος στο χρόνο (1992-2017), εισηγείται να κρατούμε «μικρό καλάθι». Αλλεπάλληλες διαψεύσεις, αποτυχημένες απόπειρες για συμβιβαστική λύση, εσωτερικές ισορροπίες στις δύο χώρες οι οποίες παρεμπόδιζαν τη λογική της επίλυσης, αδιέξοδο.

Μια περιήγηση στο χώρο των δημόσιων δηλώσεων λέει κάποια πράγματα:

Ν. Κοτζιάς, Υπουργός Εξωτερικών Ελλάδας, στη Βουλή των Ελλήνων-εφ/δα «Το Βήμα»:

«Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει κανένα όνομα στο τραπέζι…αυτό που χρειάζεται είναι μία πλειοψηφία βουλευτών, όχι μία πλειοψηφία κομμάτων. Και μια πλειοψηφία ευθύνης…. Πρέπει να βρούμε έναν συμβιβασμό που να είναι ωφέλιμος και για τα δύο κράτη ο οποίος να αντέχει στο χρόνο. Ευθύνη της κυβέρνησης είναι άν βρει ένα παράθυρο για να λύσει αυτό το πρόβλημα, να το λύσει διότι αυτά πρέπει να τελειώνουν η χώρα δεν μπορεί να είναι όμηρος από καταστάσεις του παρελθόντος».

Ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ Ζόραν Ζάεβ-«Βήμα», 26/12:
«Το πρώτο εξάμηνο του 2018 είναι μία πολύ καλή ευκαιρία για να βρεθεί επιτέλους μια λύση σε αυτό το πρόβλημα και η «Μακεδονία» να προχωρήσει μπροστά: να λάβει ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ και να ενεργοποιηθεί αυτόματα η πρόσκληση για ένταξη στο ΝΑΤΟ».
Ο ίδιος στην τηλεόραση «Τέλμα» των Σκοπίων- περιοδικό, «Μεταρρύθμιση»:
«Πιστεύω ότι  θα βρεθεί μια λύση για το όνομα που θα διαφυλάσσει πλήρως την αξιοπρέπειά μας. Μόνο μέσω αμοιβαίας προσπάθειας  θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στην εξεύρεση λύσης… Εάν η κυβέρνηση  παραιτηθεί από το δικαίωμα να είναι ο μόνος κληρονόμος του Μ. Αλεξάνδρου, υπάρχει πιθανότητα να λυθεί το θέμα, είχε πει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Εγώ εκ μέρους της κυβέρνησης παραιτούμαι από το να θεωρώ την «Μακεδονία» τον μοναδικό κληρονόμο του Μ.Αλεξάνδρου , που έφθασε στην Ινδία , στην Περσία…Η ιστορία ανήκει επίσης σε μας, πιθανόν ένα κομμάτι αυτής της ιστορίας ανήκει επίσης στην Ελλάδα , μέρος της στη Βουλγαρία και σε πολλές άλλες χώρες».
Από συνέντευξης του βοηθού αναπληρωτή υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Χόιτ Γι στη Σοφία Παπαδοπούλου στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων- 24 Δεκεμβρίου 2017: «Πιστεύω ότι η Αθήνα και τα Σκόπια έχουν μια εξαιρετική ευκαιρία να επιλύσουν το ζήτημα της ονομασίας το 2018. Οι διαπραγματεύσεις θα είναι δύσκολες και οι δύο πλευρές θα πρέπει να κάνουν συμβιβασμούς, αλλά οι αρχικές διαβουλεύσεις, υπό τη διαμεσολάβηση του Ειδικού Απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών Μάθιου Νίμιτς, φαίνεται πως υπήρξαν εποικοδομητικές».
Ο Πρόεδρος της ΠΓΔΜ Γκιόργκι Ιβάνοφ (από ηλ. «Βήμα») σημείωσε ότι «μία αμοιβαία αποδεκτή λύση στο θέμα του ονόματος πρέπει να σέβεται την εθνική μας ταυτότητα… Από την οκτάχρονη εμπειρία μου ως Πρόεδρος της χώρας, δεν είμαι ούτε αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος για την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας, αλλά ρεαλιστής με εμπειρία».

Πολλά θα εξαρτηθούν από τους κομματικούς συσχετισμούς στις δύο χώρες. Στην Αθήνα ήδη ο Υπουργός Άμυνας της Ελλάδας και αρχηγός των «ΑΝΕΛ» Π. Καμένος δήλωσε ότι «δεν θα ψηφίσει την χρήση του όρου Μακεδονία. Ως αρχηγός κόμματος η θέση μου είναι ξεκάθαρη. Υπάρχει μια εν ενέργεια απόφαση για μη χρήση του όρου Μακεδονία. Αυτό για να ανατραπεί θα πρέπει να γίνει σύγκληση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών, υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας».

Η αξιωματική αντιπολίτευση της ΝΔ ζητά πρώτα εφαρμογή της αρχής της δεδηλωμένης, κοινή, δηλαδή, πλειοψηφική στάση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στη Βουλή και μετά συζήτηση ή και ψηφοφορία για έγκριση, ή μη, της πιθανής πρότασης για την ονομασία. Σε μια άλλη εξέλιξη, ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της Δημοκρατικής Συμπαράταξης Α. Λοβέρδος υπενθύμισε στις 24 Δεκεμβρίου «τη θέση της Ελλάδας για μια λύση με χρήση έναντι όλων, εσωτερική και διεθνή (erga omnes), που θα περιλαμβάνει σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, θα προηγείται του ονόματος Μακεδονία και συνεπώς δεν θα δημιουργεί βάση για αλυτρωτισμούς και διεθνείς παρεξηγήσεις. Και δηλώνουμε ότι η Δημοκρατική Συμπαράταξη στέκει με εμπιστοσύνη σε αυτή τη θέση».

Το 1992 υπήρξε το κρίσιμο σημείο για την εξέλιξη της υπόθεσης. Ο πορτογάλλος ΥΠΕΞ Πινέιρο παρουσίασε μια πρόταση για την ονομασία του νέου κράτους των Σκοπίων ως «ΝέοΜακεδονία» ως μια, αμετάφραστη, συνεχόμενη λέξη, με τη σφραγίδα της ΕΕ. Χάθηκε η μεγάλη ευκαρία για έναν κοινά αποδεκτό συμβιβασμό, παρά τη θετική στάση του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδας Κ. Μητσοτάκη και του ηγέτη των Σκοπίων Γκλιγκόροφ. Ο Α. Σαμαράς ως Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας τότε, έπαιξε το χαρτί  της δημαγωγίας και η πιθανότητα μιας συμφωνίας κατέρρευσε.

Στις 17 Νοεμβρίου 1992 έγραφα στην εφ/δα «ο Φιλελεύθερος» τα εξής υπέρ της σύνθετης ονομασίας:

«Η Ελλάδα παγιδευμέvη στov αγώvα για τo όνoμα τoυ κράτoυς τωv Σκoπίωv, έχασε τo δάσoς. Θα μπoρoύσε εξ αρχής η Αθήvα vα συζητoύσε επί της oυσίας και να έδιvε αμέσως λύση. Ο όρoς Μακεδovία είvαι από αιώvες – και σε διάφoρες γλώσσες – όρoς και γεωγραφικός (Μακεδovία τoυ Πιρίv, Μακεδovία τoυ Βαρδάρη). Σε έvα κόσμo πoυ βασίζει τις σχέσεις τoυ  στην ισoρρoπία δυvάμεωv η Ελλάδα δεν έχει καvέvα λόγo να φoβάται. Αvτίθετα. Μπoρεί vα είvαι ικαvoπoιημέvη, μόvo αv λειτoυργεί ως o Ευρωπαίωv τωv Βαλκαvίωv».

Χάθηκαν 25 χρόνια περιπλάνησης στον ανορθολογισμό. Μέσα σε αυτό το διάστημα πάνω από 130 χώρες έχουν ήδη αναγνωρίσει τα Σκόπια σκέττα ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Μπορεί το 2018 να αλλάξει τη φορά των πραγμάτων; Ο έμπειρος Νίμιτς γνωρίζει. Αν κάτι «ωριμάζει» πέραν του δέοντος, μάλλον «σαπίζει». Ελπίζω  «πλειοψηφίες ευθύνης» να κάνουν το σωστό βήμα σε ένα «υπερώριμο» για επίλυση ζήτημα.

Λάρκος Λάρκου