Σπηλιές από κόκκινες μηλιές

Η φωτογραφία έγινε viral. Πάνω από τις Θαλασσινές Σπηλιές, στην Πέγεια, σειρά από εξοχικές κατοικίες είναι στη φάση της ολοκλήρωσής τους. Σήμερα υπάρχει μια γενικευμένη συζήτηση: πώς είναι δυνατόν σχεδόν πάνω από τον μεγάλης σπουδαιότητας χώρο, ένας κύριος developer να οργανώσει εξοχικές κατοικίες επί των Θαλασσινών Σπηλιών; Κάποιος υπουργός υπέγραψε το σχετικό διάταγμα, ο ίδιος αποδίδει την υπογραφή του σε παραινέσεις γραφειοκρατών, οι οποίοι προφανώς τον ώθησαν στη λάθος απόφαση Αναπτύσσεται ένας προβληματισμός. Πολλοί απορούν, αλλά λίγοι θέτουν το στοιχειώδες ερώτημα: τόσα χρόνια δεν έβλεπε κανένας; Τόσα χρόνια δεν θέλησε κανένας να θέσει ένα ερώτημα; Τόσα χρόνια ούτε η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ούτε η Επαρχιακή Διοίκηση, ούτε πολίτες δεν μπόρεσαν να δουν κάτι; Η σιωπή έχει παγκύπρια εξήγηση:

Αυτή είναι η Κύπρος. «Ούσσου» να περάσουμε, και πιο «ούσσου» αν ο developer έχει ισχύ, αν ασκεί επιρροή στην επαρχία μου ή και ευρύτερα. Πρώτα η σιωπή. Υπόσχεται κάτι. Ύστερα μην το λες παρακάτω. Υπόσχεται κάτι παραπάνω.
Η υπερανάπτυξη της αξίας γης και ακινήτων σε επαρχίες της Κύπρου μετά την εισβολή ανέδειξε την ποιότητα της αντίληψης που έχουμε για το δημόσιο αγαθό, λ.χ. στις Θαλασσινές Σπηλιές, την παραλία Μακέντζι, την Ακτή του Κυβερνήτη. Άλλαξε το πολιτιστικό μας πρότυπο, ανέδειξε μιαν κοινωνία που με μεγάλη ευκολία υποκύπτει στο ταλέντο της συγκάλυψης.
Το κοινωνικό μας πρότυπο έχει αποκτήσει ισχυρές διαστάσεις. Μια κοινή γνώμη εκπαιδευμένη στη σιωπή δεν μπορεί να προβάλει ούτε στοιχεώδη αντίρρηση.Το μικρό μέγεθος του νησιού βοηθά: «αν δεν μιλήσω, μπορεί και εγώ να έχω κάποια τύχη, κάποια μέρα, μπορεί να γίνω συνομιλητής ενός μεγάλου της οικονομίας. Μπορεί να αποκτήσω μιαν πρόσβαση, πού ξέρεις αύριο…».
Το πολιτιστικό μας πρόσωπο εμφανίζει ολοένα και πιο ισχυρά ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Μια κοινωνία που γνωρίζει τι γίνεται με τις αναπτύξεις τύπου Θαλασσινές Σπηλιές και σιωπά, μια κοινωνία που γνωρίζει τι γίνεται με τις τ/κ περιουσίες και αλλάζει θέμα, μια κοινωνία που γνωρίζει τι γίνεται στο ποδόσφαιρο και κάνει πως δεν ακούει, δεν μπορεί να κάνει κάτι καλύτερο στην περίπτωση της Πέγειας.
Αυτή η κοινωνική εξέλιξη ώθησε μέρος της κοινής γνώμης στο να εμπεδώσει την ιδέα της διχοτόμησης της Κύπρου. Με τη βεβαιότητα ότι έτσι διατηρηρείται η υπεραξία που έχει η γη και οι αναπτύξεις πάνω στις Θαλασσινές Σπηλιές, ή στην Αγία Νάπα, ή στην περιοχή Μακένζι. Με την Κύπρο στα δύο, «διεκδικούν» να κρατήσουν την εμπορική τους αξία στα ύψη.
Αυτή η νοοτροπία από τυχοδιωκτισμό, οδήγησε μικρή ομάδα από ελληνοκύπριους να οργανώσουν κινητοποίηση για να μην ανοίξει νέο «σημείου διέλευσης» από τη Δερύνεια προς την κατεχόμενη Αμμόχωστο. Έτσι κυνικά: να μείνουμε όπως είμαστε, για να μην χαθεί η αξία μιας εμπορικής φίρμας, να μην μειωθούν οι πελάτες και οι τιμές ενός εστιατορίου, ή μιας ξενοδοχειακής μονάδας, αφού έτσι θα τους εμποδίσουμε να πηγαίνουν στην Αμμόχωστο.
Μια ρεαλιστική ανάγνωση της πραγματικότητας θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι αυτά μοιάζουν να είναι μέρος του παιχνιδιού. Νέα συμφέροντα εμποδίζουν την πρόοδο, οργανωμένες ομάδες συμφερόντων επενδύουν στην πολιτική των δύο κρατών. Το λόμπυ των δύο κρατών παίζει με κλειστά χαρτιά: πρώτο, με την συστηματική καλλιέργεια της αντίληψης ότι «δεν πρέπει να ρισκάρουμε να χάσουμε αυτά που έχουμε» και, δεύτερο, η λύση σημαίνει κάτι «άγνωστο», κάτι που ίσως προκαλεί ανησυχίες, άρα να κρατήσουμε τις «παγιωμένες» συνήθειές μας. Αυτά συνιστούν μια πολιτική από προσχήματα για να κρύψει τον πραγματικό στόχο μιας νέας κοινωνικής τάξης που αντλεί τα συμφέροντά τους από το αποτέλεσμα της εισβολής.
Αυτή η τυχοδιωκτική ρητορεία συνιστά την πεμπτουσία της πολιτικής που υποβάλλει το κόμμα των δύο κρατών. Να ταυτίζει την απόκτηση πλούτου που προκύπτει από την εισβολή με την ανυποχώρηση στάση στο κυπριακό και έτσι να δίνει «λύσεις» που παραπέμπουν στον μυθικό κόσμο μιας κυπριακής «Κόκκινης Μηλιάς».
Η σιωπή των προσφύγων συνιστά το πιο κραυγαλέο, πολιτικό παράδοξο στην Κύπρο στις τελευταίες δεκαετίες. Η απίστευτη σιωπή, η ανοχή στη διγλωσσία, οφείλεται, κυρίως στην παραίτητση των προσφύγων από κάθε διεκδίκηση ή αίτημα-κυρίως στη μάχη για την επίλυση του κυπριακού και μέχρι τότε μάχη για την ισότιμη κατανομή του οικονομικού βάρους που προέκυψε από την εισβολή. Το τελευταίο σημείο συγκροτεί μια νέα ταξική διαστρωμάτωση και κατ’ επέκταση διαπάλη, η οποία, όπως τόσα άλλα, χάθηκε στη μάχη για τον πλήρη κομματικό έλεγχο των προσφυγικών ενώσεων.
Κανένας δεν θα μπορούσε να κάνει τις Θαλασσινές Σπηλιές ένα σύνηθες θεατρικό παιχνίδι, κανένας δεν θα μπορούσε να αφήνει τους επιτήδειους των δύο κρατών να επιβάλλουν την ατζέντας τους, αν οι πρόσφυγες είχαν συναίσθηση του παιχνιδιού που παίζεται εις βάρος τους. Κανένας δεν θα άνοιγε τον ασκό της λύσης «όπως είμαστε», αν οι πρόσφυγες είχαν αίσθηση της πραγματικότητας και, κυρίως, αν είχαν αίσθηση της δύναμής τους.

Λάρκος Λάρκου