Συνομιλίες με φόντο το «Ξαφνικό θάνατο»!
Πριν από δύο χρόνια σε γεύμα στο Λήδρα Πάλας ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ν. Αναστασιάδης και ο τ/κ ηγέτης Μ. Ακιντζί έλαβαν την απόφαση για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων-15 Μαϊου 2015. Η σημαντική εξέλιξη προηγήθκε: στις 26 Απριλίου 2015, με ποσοστό 60%, και με έμβλημα την «Ελιά», ο Μ. Ακιντζί νίκησε στην ψηφοφορία ανάμεσα στους τ/κ.
Στο διάστημα των δύο ετών πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 60 συναντήσεις μεταξύ των δύο ηγετών και 150 συναντήσεις των διαπραγματευτών, ενώ ταυτόχρονα οι Τεχνικές Επιτροπές εργάστηκαν για να βρουν λύσεις στην περισσότερη επικοινωνία ανάμεσα στις δύο κοινότητες.
Σήμερα τα πράγματα δεν πάνω καλά, παρά το γεγονός ότι έχουν επιτευχθεί οι καλύτερες δυνατές συγκλίσεις, ίσως από την εποχή της εισβολής.
Ειδικότερα σημειώνω ως μια κορυφαία εξέλιξη την αποδοχή ρόλου στον προσωπικό αντιπρόσωπο του Προέδρου Γιούνκερ, Βαν Νούφελ. Στα επιμέρους κεφάλαια καταγράφω ως σημαντικά οφέλη την σχεδόν συμφωνημένη βάση στα ζητήματα διακυβέρνησης με καθοριστικό αυτό της ηγεσίας στο ομοσπονδιακό κράτος. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις ίσως να υπάρχει κατ΄αρχήν σύγκλιση στην εκ περιτροπής προεδρία με στάθμιση της ψήφου στο 20%, με χρονική αναλογία 2 χρόνια ο ε/κ πρόεδρος, 1 χρόνο ο τ/κ και 2 χρόνια ο ε/κ με συνολική, συνεχή 5ετή θητεία. Σημειώνω επίσης την αποδοχή των θεμελιωδών ελευθεριών ως κεντρικού συστατικού της επίλυσης, καταγράφω τα μερικά βήματα πρόοδου από την πλευρά Ακιντζί «ότι κάθε συνθήκη ασφάλειας θα αναγνωρίζει το αίσθημα ασφάλειας των τ/κ, χωρίς να παραγνωρίζει τις ε/κ ανησυχίες επί του θέματος», καθώς και την μερική πρόοδο στο περιουσιακό. Στα ζητήματα ασφάλειας στην επίλυση, ορισμένοι που έχουν γνώση του θέματος κάνουν λόγο για φόρμουλα Έιντε η οποία δείχνει να «υπερβαίνει» τις παλαιές ενστάσεις κάθε πλευράς, προτείνοντας μια νέα συνθήκη με διαφορετικά στοιχεία, με «βλέμμα μπροστά».
Τελευταίο αλλά κορυφαίας βαρύτητας το εδαφικό: οι προτάσεις των δύο ηγετών αποκλίνουν στο 1%, δείγμα γραφής ότι μπορούν να φτάσουν σε πλήρη συμφωνία κάτω από δύο προϋποθέσεις: Μόρφου υπό ε/κ διοίκηση, εκ περιτροπής προεδρία με σταθμισμένη ψήφο (ή και διασταυρούμενη) στο 20% στην εκλογή ε/κ προέδρου και τ/κ αντιπροέδρου.
Παρά τις ουσιώδεις συγκλίσεις, οι διαφωνίες επικεντρώνονται (κυρίως) σε πτυχές του περιουσιακού και σε πτυχές του κεφαλαίου της ασφάλειας. Οι διαφωνίες αφορούν θέματα τόσο επί της ουσίας, όσο και της διαδικασίας εφαρμογής στα στάδια προσαρμογής σε μια νέα κατάσταση πραγμάτων.
Ο πρόεδρος Αναστασιάδης δηλώνει στις 11 Μαίου 2017 ότι πως «δεν αποκλείουμε καμία νέα Γενεύη αλλά το θέμα είναι να πάμε καλά προετοιμασμένοι» και ότι «εκείνο που επιδιώκουμε είναι να εξευρεθεί λύση, όχι να εξευρεθεί τρόπος τερματισμού του διαλόγου». Ο Μ. Ακιντζί την ίδια μέρα δηλώνει ότι «στο σημείο που φτάσαμε πρέπει πλέον να αποφασίσουμε για το εάν μπορούμε να φτάσουμε ή όχι σε ένα αποτέλεσμα. Το υλικό που έχει συσσωρευτεί στα χέρια μας μας φέρνει στο επίπεδο μιας απόφασης για το τί θα γίνει από δω και πέρα. Στην πραγματικότητα σε αυτό το σημείο φτάσαμε πριν 3-5 μήνες».
Ο τ/κ ηγέτης δηλώνει ότι « η διαδικασία δεν μπορεί να συνεχισθεί με ανοικτό τέλος για πάντα και αυτό πλέον δεν το βλέπουν μόνο οι ίδιοι αλλά είναι μια πραγματικότητα που βλέπουν όλες οι ενδιαφερόμενες πλευρές. Όλοι γνωρίζουν χωρίς να το λένε ότι υπάρχει ένα φυσικό χρονοδιάγραμμα».
Η σημερινή εικόνα δείχνει ότι η διαπραγμάτευση κινδυνεύει με πραγματικό εκτροχιασμό, με κίνδυνο να οδηγηθεί σε «ξαφνικό θάνατο». Τρία γεγονότα άλλαξαν το ρου των πραγμάτων και επέτειναν τις καχυποψίες. Αναφέρω τα τρία γεγονότα, που εκτιμώ ότι είναι σημεία-κλειδιά: η χωρίς πραγματική αιτιολόγηση αποχώρηση του προέδρου Αναστασιάδη από τον Μον Πελεράν 1, η εκτός κάθε λογικής και μέτρου αντίδραση Ακιντζί στο λάθος ψήφισμα της Βουλής για το δημοψήφισμα του 1950, και η επικυριαρχία στη δημόσια ατζέντα δυνάμεων που διαλύουν κάθε δυνατότητα της κοινής γνώμη να ακούσει νηφάλιες ειδήσεις. Το τελευταίο σημείο έχει αποκτήσει το χαρακτήρα καταιγίδας στην επικοινωνιακή διαχείριση της ε/κ κοινωνίας με υπερβολές, διαστρεβλώσεις, χαρακτηρισμούς σε σημείο που ένας μέσος πολίτης αισθάνεται ότι αυτές οι συνομιλίες γίνονταν εδώ και δύο χρόνια στην έρημο της Σαχάρας.
Εκ των πραγμάτων, η συνάντηση των δύο ηγετών στις 17 Μαίου μπορεί να κρίνει ίσως το μελλοντική πορεία της νήσου, και όχι μόνο του παρόντα κύκλου των συνομιλιών. Μπορούν τα πράγματα να πάρουν μια θετική τροπή; Αν και μέσα σε αυτές τις συνθήκες, αυτό φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο, αν οι ηγέτες δείξουν αποφασιστικότητα και ηγετικότητα, αν αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, τότε μπορούν να αλλάξουν τη φορά των πραγμάτων την υστάτη!
Λάρκος Λάρκου