Τα 50 χρόνια για τις - Λάρκος Λάρκου

Η δίδυμη επέτειος της 9^ης Μαίου υπήρξε απολύτως δεσμευτική: το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (8 Μαϊου 1945) και η Ημέρα της Ευρώπης (9 Μαϊου) συνέπεσαν με την κορυφαία εκδήλωση μνήμης – και τιμών – στη Μόσχα. Το δίδυμο των επετείων βεβαιώνει την απόλυτη αρμονία τους. Η οικοδόμηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης (σήμερα Ε.Ε.) αποτελεί την πιο αποτελεσματική ιστορική απάντηση στην τραγωδία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ευρώπη έγινε η κινητήρια δύναμη πολλών πολέμων –δύο παγκοσμίων – συνεπώς υπήρξε η πηγή δεινών τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η αποδόμηση του Μινώταυρου ξεκίνησε από τον κοινό τον έλεγχο – Ευρωπαική Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ). Η Γερμανία δέχθηκε την Κοινή διαχείριση της πρώτης ύλης που παράγει πόλεμο. Σε αντάλλαγμα η Γαλλία δέχθηκε ένα νέο ευρωπαϊκό ρόλο για την μεταπολεμική Γερμανία. Αυτό ήταν το πρώτο βήμα. Μέσα σε 50 χρόνια – χρόνια εκπληκτικά μικρής ισχύος για την τρικυμιώδη Ευρωπαική Ιστορία – η Ευρώπη συζητά, συγκρούεται, διαλέγεται για το νέο χαρακτήρα που θα της προσδώσει το 2006 ένα κοινό ευρωπαικό σύνταγμα. Μια νέα συνταγματική συνθήκη δίνει στα 25 κράτη – μέλη της μια καινούργια ώθηση στο ανταγωνιστικό όσο και συνεργατικό πλαίσιο που η ευρωπαική οικογένεια συνιστά.

Οι «δύο Ευρώπες» – από το 1945 έως το 1990 – είναι οριστικά παρελθόν με την κορυφαία πράξη διεύρυνσης της Ε.Ε. με 10 νέα κράτη μέλη την 1^η Μαίου 2004. Το ιστορικό «Σχίσμα του Βερολίνου» κατέπεσε γιατί οι ευρωπαικοί λαοί τόλμησαν, αμφισβήτησαν, ανέτρεψαν, και τελικά καθοδήγησαν τις εξελίξεις με την ψήφο τους, τις διαδηλώσεις τους, την μαζική πολιτική τους πρωτοπορία. Οι «Δύο Ευρώπες» είναι παρελθόν γιατί οι τεχνητές διαιρέσεις ήταν αφύσικες, στρεβλωτικές, αδιέξοδες. Τις σάρωσε η θέληση των λαών να οικοδομήσουν πάνω σε υγιείς, δημοκρατικές, πολυφωνικές βάσεις ένα πραγματικό «Κοινό Ευρωπαικό Σπίτι». Ένα Σπίτι που μεγαλώνει με μικρά βήματα, ακριβώς για να διατηρεί τη σταθερότητα του.

Ο Ζακ Ντελόρ έδωσε το δικό του δυναμικό ορισμό για το πώς εξελίχθηκε η ευρωπαική ενοποίηση και πώς αυτή μπορεί να προχωρήσει: «Η Ευρώπη δεν είναι απλά μια οντότητα που διαθέτουμε παθητικά, αλλά ένα χάρισμα της ιστορίας που δημιουργούμε». Αυτό συντελείται σήμερα με το δημόσιο διάλογο για το ευρωπαικό σύνταγμα: οι προοδευτικές δυνάμεις τοποθετούνται θετικά στα μικρά αλλά ουσιώδη βήματα προς την ενοποίηση / ομοσπονδοποίηση των «25», ενώ οι δυνάμεις, της αμφιβολίας έχουν απλώς μια αρνητική τοποθέτηση. Με τι θα αντικατασταθεί το σταμάτημα του τρένου της ενοποίησης; Με παράλυση, με άλλα συντάγματα; Πως αυτό υλοποιείται; Με χάος;

Οι δυνάμεις που θέλουν μια «άλλη Ευρώπη» ψηφίζουν τα θετικά στα βήματα, διεκδικώντας – από μέσα – περισσότερη ανάπτυξη, περισσότερη αλληλεγγύη, περισσότερη κοινωνική ευαισθησία, καλύτερη Ε.Ε.

Μια ιστορική ματιά στην ευρωπαϊκή ήπειρο (από το 1945 έως το 2005) πείθει και τον πιο κακοπροαίρετο πως η κατάκτηση μιας μακράς ειρηνικής περιόδου για την ευρωπαική ήπειρο ήταν και είναι ιστορικό προϊόν της πιο μακράς και ειρηνικής περιόδου που έζησε ποτέ η Ευρώπη. Και μόνο γι’ αυτό άξιζε τον κόπο. Σήμερα όμως αυτό δεν αρκεί. Ο ιστορικός χρόνος αλλάζει. Νέες προκλήσεις δημιουργούνται, νέα πεδία ανταγωνισμού, κοινωνικών κινητοποιήσεων έρχονται. Αξίζει η συμμετοχή, γιατί από την ποιότητα και την έκταση της αυτής της κοινωνικής πάλης θα κριθεί το κατά πόσο η Ε.Ε. θα πάρει την ιστορία ορισμένα βήματα μπροστά. Ο Σούμαν, ο Μονέ, ο Αντενάουερ, ο Σπινέλλι, ο Ντελόρ, ο Ντ’ Εστέν, ο Κολ, ο Μιτεράν, μπορούν αυτά τα βήματα. Η 9^η Μαϊου 1945 ρύθμισε τις αλλαγές. Η 9 Μαϊου 2005 πιέζει για τις επόμενες.