Τα τρία σχέδια του Τουρκικού ΥΠΕΞ
Το έγγραφο του τουρκικού ΥΠΕΞ για την επίλυση του κυπριακού όπως δημοσιεύθηκε στην Τζουμχουριετ (29/12/03) είναι από κάθε άποψη ένα σημαντικό ντοκουμέντο. Φωτίζει ορισμένες πλευρές των όσων σκέψεων γίνονται στην Άγκυρα μετά τη ψηφοφορία ανάμεσα στους Τ/Κ. Από αυτή την άποψη χρειάζεται μια διεύρυνση του πεδίου ανάλυσης πέρα από την κλασσική διαχείριση του κυπριακού στο επίπεδο των διακοινοτικών συνομιλιών.
Α. Εάν το έγγραφο είναι έγκυρο, δεν συνιστά κίνητρο για να πεισθεί ο Κ. Ανάν να αλλάξει την θέση για επανάληψη των συνομιλιών. Ο Κ. Ανάν ζήτησε γραπτή δέσμευση από τα μέρη, και εάν αυτό που δημοσίευσε η «Τζουμχουριετ» είναι η «γραπτή», απάντηση της Άγκυρας στη θέση Ανάν, τότε δεν υπάρχει βάσιμη ελπίδα για παραγωγικό γύρο συνομιλιών. Ο Κ. Ανάν μετά την περιπέτεια του ΟΗΕ στην Κοπεγχάγη και τη Χάγη έγινε πιο απαιτητικός. Δεν θα ρισκάρει μια νέα υποβάθμιση του ιδίου και του θεσμού που εκπροσωπεί.
Β. Το όλο πλέγμα των αλλαγών που εισηγείται το τουρκικό ΥΠΕΞ έχει έναν κεντρικό προσανατολισμό. Να τροποποιήσει εκείνα τα σημεία του Σχεδίου Ανάν που έφερναν Ε/Κ και Τ/Κ πιο κοντά. Στόχος των προτάσεων είναι το «δίπλα – δίπλα», όχι θεσμική -συνταγματική συμπόρευση ( όση περιέχει το Σχέδιο Ανάν ). Οι κοινές δράσεις μειώνονται, οι συνεργασίες γίνονται πιο πολύπλοκες, πιο απόμακρες.
Παραδείγματα: Μείωση του ποσοστού – οροφής για τους Ε/Κ στην Τ/Κ πολιτεία (από 21% σε 15%), όχι εκλογή Ε/Κ ως βουλευτών στην Τ/Κ πολιτεία, αύξηση του ποσοστού στην Γερουσία για την ελάχιστη ψήφο του Τ/Κ από 10 σε 13, αύξηση του χρόνου αποχώρησης δυνάμεων του Αττίλα, πιο ισχυρός ρόλος στα «συνιστώντα κράτη» για τη διακίνηση των δυνάμεων του ΟΗΕ κλπ.
Γ. Το κείμενο θέσεων του τουρκικού ΥΠΕΞ εμφανώς προσπερνά την κωδική ονομασία «1η Μαίου 2004». Για την Άγκυρα, και των Στρατηγών και του Ερντογάν η 1η Μαίου δεν είναι επιθυμητός στόχος ή επιλογή λύσης. Το κείμενο του ΥΠΕΞ προσπαθεί να δώσει «πόντους διαλλακτικότητας» στην Τουρκία, να πεί ότι κάτι γίνεται, άρα να ξεπεράσει την 1η Μαίου 2004 με το ολιγότερον κόστος.
Κατά συνέπεια να κρατήσει ανοικτό το κύριο μέρος του κυπριακού και να το οδηγήσει στον Δεκέμβριο του 2004. Έτσι το πακέττο «κυπριακό και σχέσεις Τουρκίας – Ε.Ε.» θα πάνε μαζί σε ένα πιο σημαντικό παιχνίδι με ευρύτερες διαστάσεις στο τέλος του 2004.
Δ. Είναι ενδιαφέρουσα από ορισμένες πλευρές η απουσία Ρ. Ντενκτάς από την προετοιμασία αυτού του εγγράφου. Ο Ρ. Ντενκτάς θα ενημερωθεί επ’ αυτού εν καιρώ.
Αυτό δείχνει το πως εξελίσσονται πλέον οι σχέσεις Άγκυρας – Ντενκτάς μετά τη ψηφοφορία της 14ης Δεκεμβρίου. Ο έλεγχός της Άγκυρας γίνεται πιο συστηματικός και ο Ρ. Ντενκτάς θα αισθάνεται ολοένα και περισσότερο πως ο χρόνος είναι υπέρ του Ερντογάν και των επιλογών του. Η επίθεση Ερντογάν κατά των συμβούλων του Ντενκτάς ήταν προσχεδιασμένη……
Είναι και αυτό μέρος του τουρκικού πολιτικού σκηνικού. Οι στρατηγοί πληροφορούν για τις δικές τους διαφωνίες( επί το σκληρότερον) πάνω στο σχέδιο του τουρκικού ΥΠΕΞ.
Αυτό δεν πρέπει να προκαλεί ιδιαίτερες «ανησυχίες». Εάν η Αγκυρα είχε στοιχειώδη πρόθεση για σοβαρή διαβούλευση πριν την 1 Μαίου 2004 όλα θα τα χειριζόταν με διαφορετικό τρόπο. Το παιχνίδι αυτό ( δημόσιες διαφωνίες Στρατηγών – ΥΠΕΞ) βοηθάει τον κεντρικό στόχο. Χειρισμός της 1ης Μαίου 2004 με το ολιγότερο κόστος…