Το ανοικτό μήνυμα Μούν

Η αναφορά του ΓΓ του ΟΗΕ Μπα κι Μουν στην πρόσφατη έκθεσή του στο ΣΑ του ΟΗΕ σχετικά με την «απομόνωση των τ/κ» χρειάζεται να αναλυθεί με βαθειά ανάγνωση. Μήπως ήθελε να πει κάτι παραπάνω σε αυτή την Έκθεσή του; Κατά τη δική μου άποψη, η έκθεση Μουν δεν έχει διαβαστεί στο επίπεδο που χρειαζόμαστε και που οι συγκυρίες απαιτούν. Γιατί τώρα ο ΓΓ του ΟΗΕ ανακοίνωσε θέμα «απομόνωσης» των τ/κ; Είναι σαφές ότι ήθελε να στείλει ένα μήνυμα στην ε/κ πολιτική ηγεσία ότι ο χρόνος λιγοστεύει και ότι χρειάζεται επιτάχυνση των διαδικασιών για να προχωρήσει η διαδικασία υπό τον Άιντα. Το μήνυμα πάει ακόμα πιο πέρα με παραλήπτη την ε/κ κοινωνία: ότι η παράταση των αδιεξόδων δεν οδηγεί στα επιθυμητά αποτελέσματα και ότι η στροφή στο ζήτημα της «απομόνωσης» των τ/κ αποτελεί μια επιλογή του ΟΗΕ σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο αν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση πραγμάτων.

Το μήνυμα Μουν έχει δύο αναγνώσεις: είτε να προκαλέσει διαμαρτυρίες και αντεκκλήσεις με τον ΟΗΕ, είτε να συμβάλει στην κατανόηση των δεδομένων και στην ανάληψη πρωτοβουλιών για να αλλάξουμε τα πράγματα. Οι παρεμβάσεις του Αρχιεπισκόπου που ζήτησε, εξαιτίας αυτής της Έκθεσής, την παραίτηση Μουν, συνιστούν μάλλον ατυχείς παρεμβάσεις που επιβαρύνουν το κλίμα.

Υπάρχει κίνδυνος να φτάσουμε σε τέτοιο αδιέξοδο όπως το περιγράφει ή το υπαινίσσεται ο ΓΓ του ΟΗΕ; Ο Μουν μπλοφάρει ή να τον λάβουμε σοβαρά υπόψη; Η απάντηση είναι, πως ασφαλώς δεν μπορούμε να αγνοούμε την προειδοποίηση Μουν. Η ανάλυση της συγκυρίας βασίζεται σε μια μεταφορά άρθρου του καθηγητή Γ. Βούλγαρη σχετικά με τον κίνδυνο ενός Grexit πάνω στον κίνδυνο για ένα στρατηγικό αδιέξοδο στις διακοινοτικές συνομιλίες, («Μεταρρύθμιση», 3 Ιανουαρίου). Ο συγγραφέας θεωρεί ότι υπάρχει κίνδυνος. Γράφει: «Πώς και γιατί υπάρχει; Οχι ασφαλώς γιατί το θέλει η κοινωνική πλειοψηφία… Επομένως δεν πρόκειται να υπάρξει ως αποτέλεσμα μιας καθαρής απόφασης σε ένα καθαρό δίλημμα. Ο κίνδυνος όμως μπορεί να προκύψει «διά της διολισθήσεως». Οπως συνέβη και σε προηγούμενες εθνικές καταστροφές ή δραματικές οπισθοδρομήσεις της χώρας. Οταν το κεντρικό δίλημμα και ο στρατηγικός στόχος χάνονταν ή διαχέονταν σε επιμέρους αντιφατικές επιδιώξεις των διάφορων μεγάλων ή μικρών παικτών. Σε τέτοιες καταστάσεις ο κίνδυνος δεν προκύπτει από τη Μεγάλη Απόφαση, αλλά από δευτερεύοντα διλήμματα, από μικρά βήματα στη λάθος κατεύθυνση που στην αρχή δεν δείχνουν εκτροχιασμό, από επιμέρους αλληλοσυγκρουόμενες σκοπιμότητες, από λαθεμένες εκτιμήσεις των περιθωρίων κίνησης, από τις ακαμψίες που προκαλεί η δημαγωγία, από την αμφιθυμία των επιδιώξεων. Ετσι προκύπτει το πολιτικό ατύχημα ως ακούσιο αποτέλεσμα και όχι ως εκούσια επιδίωξη. Η κατάληξη της κρίσης του 1965 στη δικτατορία του 1967, την οποία λίγοι ήθελαν, αποτελεί αρχετυπικό παράδειγμα πολιτικής χρεοκοπίας «διά της διολισθήσεως».

Με την έκθεση ο Μπα κι Μουν έστειλε ένα προειδοποιητικό μήνυμα ότι η λύση «τύπου Ταϊβάν» στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου κάποια στιγμή θα τεθεί στο τραπέζι των συνομιλιών αν το σημερινό αδιέξοδο δεν αλλάξει κατεύθυνση. Αυτό το ενδεχόμενο οφείλει να κινητοποιήσει όλες τις δυνάμεις του τόπου σε μια δημιουργική κατεύθυνση, όχι απλά μιας πολιτικής για αποτροπή ενός πολύ αρνητικού σεναρίου αλλά πρωτίστως για τη δημιουργία των προϋποθέσεων για τη συνολική επίλυση. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει. Είτε θα βαδίζουμε από κρίση ή κρίση με ότι αυτό σημαίνει στο χρόνο, είτε θα πάρουμε τη μεγάλη απόφαση για τον ιστορικό συμβιβασμό στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.