Το ενεργειακό ταγκό σε νέους ρυθμούς

Η γεωπολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο αλλάζει. Με αργούς ρυθμούς, αλλά κινείται. Όλοι οι παίκτες παίρνουν αποφάσεις και επιχειρούν να εντάξουν τα συμφέροντά τους μέσα από σε μια νέα οπτική. Η παρούσα κατάσταση πραγμάτων ζημιώνει όλους τους παίκτες, είτε παίζουν με τις εντάσεις, είτε προσπαθούν να παραμείνουν στη διπλανή γωνία, επωφελούμενοι της διπλωματίας τους αδράνειας. Σημαντικά ζητήματα δεν αφορούν μονομερώς εθνικές υποθέσεις. Η υπόθεση λ.χ. με την ανεύρεση και αξιοποίηση φυσικού αερίου στις θαλάσσιες ζώνες της Α. Μεσογείου αποτελεί ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ένα άλλο αφορά τις οριοθετήσεις θαλάσσιων ζωνών, μια υπόθεση που απαιτεί συνεννοήσεις σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο ή και τα δύο μαζί με στόχο τις λύσεις που προτείνει το ΔΔ της Χάγης.

Το Ισραήλ και η Αίγυπτος (πηγή, Ρόιτερς, 21/2) με τις υπογραφές των Υπουργών Ενέργειας Στέινιτς και Μόλλα, συμφώνησαν να κατασκευάσουν αγωγό «που να παίρνει το φυσικό αέριο από την (ισραηλινή) θαλάσσια ζώνη του Λεβιάθαν σε τερματικό στην Βόρεια Αίγυπτο για υγροποίηση»,

Στις 2/3 οι πρόεδροι Μακρόν και Ερτογάν είχαν βιντεοσυνομιλία με στόχο την επανασυγκόλληση της γαλλοτουρκικής σχέσης-ο δεύτερος δήλωσε πως «η συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Γαλλίας μπορεί να συνεισφέρει ιδιαίτερα στην ασφάλεια, τη σταθερότητα και στις προσπάθειες ειρήνευσης στον κόσμο».

Ιδιαίτερη σημασία έχει το άνοιγμα της Άγκυρας στο Κάϊρο, αφού προηγήθηκε κίνηση καλής θέλησης από τον πρόεδρο Σίσι. Ο Μ. Τσαβούσογλου (πηγή «Χουρριέτ», 3/3) «αφού καλωσόρισε τις ερευνητικές προσπάθειες της Καϊρου «που έχουν δείξει σεβασμό στην τουρκική υφαλοκρηπίδα», σημείωσε ότι «Τουρκία και Αίγυπτος θα μπορούσαν να διαπραγματευτούν την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στην Α. Μεσόγειο εφόσον η ροή των πραγμάτων οδηγήσει σε αυτή την εξέλιξη».

Μέσα σε αυτό το πνεύμα των ανακατατάξεων δεν αποτελεί έκπληξη το εμφανώς «ανήσυχο» δημοσίευμα (πηγή, «ο Φιλελεύθερος», 4/3) ότι «η Λευκωσία δεν έτυχε οποιασδήποτε ενημέρωσης από την Αθήνα για συζητήσεις μεταξύ Κυριάκου Μητσοτάκη και Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι για αλλαγή όδευσης του αγωγού της Ανατολικής Μεσογείου». Σύμφωνα με την ίδια πηγή, που συχνά απηχεί τις σκέψεις του προεδρικού, «το θέμα προέκυψε με δημοσίευμα της αθηναϊκής εφημερίδα «Το Βήμα» όπου γινόταν λόγος για σενάριο προκειμένου ο αγωγός EastMed να αλλάξει όδευση και να περάσει από την Αίγυπτο αντί από την Κύπρο, όπως είναι ο προγραμματισμός».

Αυτό τις πιο πάνω ειδήσεις, «παγωμένα» ζητήματα τίθενται πάνω σε άλλη βάση:

1. Με τις υπογραφές των Υπουργών Ενέργειας Στέινιτς και Μόλλα Ισραήλ και Αίγυπτος κάνουν θρύψαλα τους ευσεβείς πόθους στη Λευκωσία για τον East Med ή για ενεργειακό ταγκό  Λευκωσίας/Τελ-Αβίβ και άλλα θορυβώδη. Κατά σύμπτωση, μια εβδομάδα πριν τη δημοσίευση της είδησης, ο Ν.  Αναστασιάδης ήταν στο Ισραήλ, αλλά δεν έγινε γνωστό αν ενημερώθηκε από τον ισραηλινό πρωθυπουργό επί του θέματος. Προφανώς ο Β. Νετανιάχου ζύγισε τα πράγματα (East Med, Αίγυπτος) και αποφάσισε ότι η γρήγορη και πρακτική λύση βρίσκεται στις έτοιμες εγκαταστάσεις που διαθέτει η Αίγυπτος.
2. Η σχέση Αιγύπτου- Τουρκίας παραμένει εξαιρετικά πολύπλοκη-χωρίς διπλωματικές σχέσεις, εντάσεις εφ’ όλης της ύλης-Μόρσι, εκλογή Σίσι, Λιβύη, ελληνολιβυκό σύμφωνο. Το βέβαιον είναι πως το Κάϊρο δεν επιθυμεί να προσθέσει νέα εύφλεκτη ύλη στο διμερές πακέτο-απόδειξη η ιδιαιτέρως προσεκτική διαχείριση της συμφωνίας για οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ελλάδα σε σχέση με το Καστελλόριζο και τη γύρο ζώνη.
3. Ιδιαίτερης βαρύτητας παραμένει το ζήτημα στο οποίο κάνει αναφορά η εφ/δα «ο Φιλελεύθερος» για μια νέα συμφωνία ανάμεσα στον Κ. Μητσοτάκη και τον Α. Σίσι. Εφόσον ευσταθεί το δημοσίευμα, δείχνει πως η Αθήνα επιχειρεί μια εντυπωσιακή αποκόλληση από τις αδιέξοδες επιλογές Αναστασιάδη, γεγονός με βαρύτητα. Έως τώρα ο Κ. Μητσοτάκης ακολουθούσε τη «γραμμή East-Medκ και συμμετείχε στις άνευ νοήματος καλούμενες τριμερείς, τετραμερείς κλπ. Η διαρροή της είδησης και η εξ αυτής μη αποκρυβόμενη δυσαρέσκεια Αναστασιάδη, δείχνει πως η εικονική πραγματικότητα πάνω στην οποία εξελίσσονταν οι ελλαδοκυπριακές σχέσεις φαίνεται να φτάνει στο τέλος της.
4. Πίσω από όλες τις τωρινές εξελίξεις κρύβεται ο άγνωστος χ της γεωπολιτικής υπόθεσης «αστάθεια και σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο»: το άλυτο κυπριακό. Παλαιές συμμαχίες καταρρέουν, ή και αδυνατίζουν, νέες διεργασίες οικοδομούνται οι οποίες έχουν τον ίδιο κοινό παρονομαστή- αφήνουν τη Λευκωσία στο περιθώριο. Μια εξέλιξη απολύτως προβλέψιμη καθώς οι περιφερειακοί παίκτες γνωρίζουν ποιος έχει την ευθύνη για το αδιέξοδο στο κυπριακό ή και ποιος οδηγεί τα πράγματα σε αλλεπάλληλα αδιέξοδα με στόχο να τους φέρει σε αντιπαράθεση με την Τουρκία και εξ’ αυτού να συντηρεί την παρούσα κατάσταση πραγμάτων στο νησί. Καμμία χώρα δεν κερδίζει κάτι από αυτό το κλίμα, γι’ αυτό και σταδιακά οι άλλες χώρες προσαρμόζουν την εξωτερική τους πολιτική πάνω στις win-win πολιτικές. Καθόλου τυχαίο το γεγονός πως το Ισραήλ έχει υποβαθμίσει την συμμετοχή του στις «τριμερείς», ή πως η Αίγυπτος φροντίζει να αφήνει ανοικτή την πόρτα για το «ένα βήμα» εμπρός στις σχέσεις της με την Τουρκία. Ιδιαίτερα πιο δύσκολο το ζήτημα των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας.  Παρά τις προσπάθεις των διπλωματών, η σχέση αυτή χρειάζεται χρόνο για να αποκτήσει momentum καθώς συναντά επιπρόσθετα «ερωτηματικά» στην κορυφή. Β. Νετανιάχου και Τ. Ερτογάν συμπαθούν τα βήματα σημειωτόν.
5. Η αξιολόγηση της κατάστασης στην Α. Μεσόγειο βεβαιώνει ότι «τα πάντα ρει». Όσοι στη Λευκωσία θεωρούν ότι με zoom meetings θα κρατήσουν τα πράγματα ακίνητα, έχουν σαφείς αποδείξεις ότι ήδη έχασαν. Αν θέλουμε να κράτησουμε τα πράγματα στη σημερινή τους στασιμότητα, δεν θέλουν οι άλλοι, γι’ αυτό και κινούνται. Αν υπερεκτιμούμε τις δυνατότητές μας, αν αγνοούμε τα συμφέροντα και τις ικανότητες των άλλων, μένουμε θεατές των εξελίξεων και κερδίζουν μόνο, όλοι οι άλλοι.

Λάρκος Λάρκου