Το Κυπριακό και η 16η Απριλίου

Δύο επιφανείς Τ/Κ πολιτικοί ζήτησαν την ενσωμάτωση του Σχεδίου Ανάν στη Συνθήκη Προσχώρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. ,στις 16 Απριλίου 2003

Ο Μ.Α. Ταλάτ έκανε ένα βήμα παραπάνω διατυπώνοντας αυτή την πρόταση σε επιστολή του στον Πατ Κοξ, πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου (20 Μαρτίου). Ο Μ.Α. Ακκιντζί δημοσίως υποστήριξε την ίδια προσέγγιση (17 Μαρτίου). Κατά συνέπεια υπάρχει ένα ζήτημα, και αυτό ξεπερνά τις απόψεις των ηγετών της Τ/Κ αντιπολίτευσης, και αφορά απολύτως το πως η Κυπριακή Κυβέρνηση χειρίζεται το ζήτημα της επίλυσης του Κυπριακού μετά το ναυάγιο της Χάγης.

Τα πλαίσια αυτά δεν είναι στο κενό. Υπάρχει πλαίσιο αναφοράς με τις αποφάσεις των “15” στην Κοπεγχάγη (13 Δεκ. 2002) και στις οποίες η θεσμική Ε.Ε. υιοθετεί το Σχέδιο Ανάν ως τη βάση για την επίλυση του Κυπριακού. Μια επανάληψη της θέσης αυτής μπορεί να γίνει στο Συμβούλιο Υπουργείων (Εξωτερικών) ως του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου που επεξεργάζεται και προωθεί πολιτικές δράσεις. Η Συνθήκη Προσχώρησης έχει διαφορετικό στόχο, και συντίθεται από διαφορετικό υλικό (πράξη προσχώρησης 10 νέων κρατών – μελών). Η νομική βάση της Συνθήκης αφορά τις νομικές προσωπικότητες που θα ενταχθούν στην Ε.Ε. την 1^η Μαϊου 2004, και δεν μπορεί να διαπλέκεται με την επίλυση ειδικότερων προβλημάτων. Το πολιτικό σκέλος αφορά την περαιτέρω επεξεργασία της νέας Εταιρικής Σχέσης Τουρκίας – Ε.Ε Αυτή η εξέλιξη είναι χρονικά ταυτισμένη με την υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης των 10 , και επιτρέπει στις Βρυξέλλες να διαμορφώσουν μια πιο στέρεη βάση για τη συνέχεια. Το περιεχόμενο της Νέας Εταιρικής Σχέσης είναι μια σημαντική ευκαιρία για να τεθούν οι ευρωτουρκικές σχέσεις πάνω σε πιο αποφασιστικά πλαίσια εξέλιξης και να επιταχυνθούν οι όλες διαδικασίες. Στη κατεύθυνση αυτή κινούνται και οι πιο κάτω εισηγήσεις.

Α. Την επαναβεβαίωση της θέσης των 15 για επίλυση του Κυπριακού στη βάση των πρωτοβουλιών του Γ.Γ. του ΟΗΕ (επανάληψη Κοπεγχάγης).

Β. Την καταδίκη της αρνητικής στάσης του Τ/Κ ηγέτη Ρ. Ντενκτάς στη Χάγη

Γ. Την σαφή αναφορά στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Τουρκία στην “Εταιρική Σχέση Τουρκίας – Ε.Ε.” για επίλυση του Κυπριακού. Το χρονικό πλαίσιο προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα και το θεσμικό όριο είναι η 1^η Μαϊου 2004. Στην ουσία να δοθεί ένα καθαρό μήνυμα στην Άγκυρα ότι έχει μπροστά της ένα ζωτικής σημασίας χρονικό πλαίσιο για επίλυση του Κυπριακού, διαφορετικά θα υπάρξει μείζονος σημασίας αδιέξοδο στις ευρωτουρκικές σχέσεις και θα ακυρωθεί ο ορίζοντας του Δεκεμβρίου 2004 – επανεξέταση του τουρκικού αιτήματος για έναρξη ενταξιακών συνομιλιών.

Δ. Την περαιτέρω δέσμευση της Τουρκίας για σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κράτος δικαίου, προστασία των μειονοτήτων. Εκπλήρωση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης.

Ε. Την ειδική αναφορά στο ρόλο του Στρατού στην χώρα αυτή, και την άμεση ανάγκη για να αλλάξει το πλαίσιο λειτουργίας ανάμεσα σε πολιτικούς – στρατιωτικούς ώστε οι δεύτεροι να μην ρυθμίζουν το σκηνικό. Οι εμπειρίες της ΕΕ από τον πόλεμο στο Ιράκ πρέπει να έχει διδάξει κάτι παραπάνω τους ευρωπαίους ηγέτες. Τίποτα το σοβαρό δεν μπορεί να αλλάξει στο τουρκικό σύστημα αν πριν δεν αλλάξει το “κλειδί” του όλου προβλήματος.

Το προσχέδιο- κείμενο που αφορά την Νέα Εταιρική Σχέση Τουρκίας – Ε.Ε. όπως είδε το φως της δημοσιότητας (25/3/03) δεν είναι ικανοποιητικό για την Κύπρο. Επαναλαμβάνει φράσεις του παρελθόντος – “σθεναρή υποστήριξη” της Τουρκίας στις προσπάθειες για λύση του Κυπριακού. Αυτό δεν είναι καθόλου ουσιαστικό καθώς πίσω του υπάρχουν ,τόσο η εμπειρία της Κοπεγχάγης όσο και η περιπέτεια της Χάγης.

Είναι καθήκον της Ε.Ε., να δει ορισμένα πράγματα με ποιο επείγοντα τρόπο και εξαιτίας του Ιράκ. Είναι ένα μίγμα από εκρηκτικά υλικά για την ευρεία ανατολική Μεσόγειο, το να αφεθεί ο Ρ. Ντενκτάς να ξαναγίνει όπως ήταν πριν λίγο καιρό. Το να υπάρχει κινητικότητα στο εγγύς μέλλον, είναι προφανές πως χρειάζεται να αλλάξουν τα “περιεχόμενα”, τα “πλαίσια”, και ορισμένα πρόσωπα όπου αυτό είναι εφικτό, για να προχωρήσει το κυπριακό. Απολύτως το τελευταίο αφορά τον Ντενκτάς. Αξιοποιώντας πλήρως το ιρακινό πρόβλημα της Άγκυρας, επανέρχεται στον πλήρη εαυτό του. Τιμωρίες, φυλακίσεις, περισσότερη τρομοκρατία. Τίποτε δεν είναι αυτονόητο, ή απλά νόμος της φύσης. Η ΕΕ έχει μια ακόμα ευκαιρία για να ασκήσει εξωτερική πολιτική ,να κάνει βήματα ουσίας πάνω στα δύσκολα της εποχής .Αυτό απαιτεί το “μάθημα Ιράκ”. Ορισμένα ζητήματα μπορεί να τα προχωρήσει μέσα στις τριγωνικές ημερομηνίες, 16 Απριλίου 2003, 1^η Μαϊου 2004, Δεκέμβριο 2004.