Το Κυπριακό σε τέσσερεις άξονες

Το να στηθεί ξανά ένα νέο μομέντουμ στο κυπριακό, δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Οι δυσκολίες είναι πολλές και  σε πολλά επίπεδα: ολοκλήρωση των προεδρικών εκλογών τον Φεβρουάριο, συνολική διαμόρφωση των συσχετισμών στην ε/κ κοινωνία, ανίχνευση των διαθέσεων του Τ. Ερτογάν και των συνθηκών όπως έχουν διαμορφωθεί στην Τουρκία το τελευταίο διάστημα, ισορροπίες στην τ/κ κοινότητα και το πώς σκέφτεται να κινηθεί στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής η κυβέρνηση Α. Σαμαρά στην Αθήνα. Το κυπριακό, παραδοσιακά,  διαθέτει τέσσερεις άξονες κίνησης, οι οποίοι χρειάζεται να προχωρούν προς την ίδια κατεύθυνση και ταυτόχρονα. Αν ένας εκ των τεσσάρων, ή και παραπάνω από ένας, δεν ανταποκριθούν σε ορισμένα δεδομένα, οι δυνατότητες αποσυντονίζονται και τελικά  οι προσπάθειες ακινητοποιούνται όπως η πολυετής εμπειρία βεβαιώνει.

Αυτή τη στιγμή είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς τους πραγματικούς συσχετισμούς σε τρεις μήνες ή πέντε σε όλα τα επίπεδα. Εκτός άλλων, η οικονομική κρίση εξελίσσεται σε έναν αστάθμητο παράγοντα, που πολύ δύσκολα μπορεί κανείς να υπολογίσει πώς θα επηρεάσει τα πράγματα. Μπορεί ο επόμενος πρόεδρος της Κύπρου να αξιολογήσει την κρίση ως μια ευκαιρία για τη λύση; Μπορεί ο επόμενος πρόεδρος να χειριστεί δύο κρίσιμα «καρπούζια» (κυπριακό-κρίση) κάτω από την ίδια μασχάλη; Μπορεί ο επόμενος πρόεδρος να συνθέσει ένα σκηνικό όπου η κοινή γνώμη να δει την μη επίλυση ως μια κύρια αιτία της οικονομικής κρίσης, άρα και ως μια διπλή ατμομηχανή για την υπέρβασή τους;

Τα ερωτήματα δεν έχουν, προς το παρόν, κάποια σύνθετη απάντηση, καθώς μόνο πιθανότητες μπορεί να διατυπωθούν αφού πολλοί παράγοντες κρίνονται ως αστάθμητοι. Για παράδειγμα το κυπριακό μνημόνιο δεν έχει ακόμα υπογραφεί και  μερικοί βασικοί όροι που αφορούν το ύψος της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών βρίσκονται υπό μελέτη σε ειδικά επιτελεία στις Βρυξέλλες. Εξ αυτού θα προκύψει το εύρος των αποκρατικοποιήσεων που θα συμφωνηθούν. Στο κρίσιμο ζήτημα (κρίση και λύση) το δίλημμα βρίσκεται στη σύνθεση: με την επίλυση επιταχύνεται η διαδικασία υπέρβασης της κρίσης και τίθενται τα θεμέλια για την ανάπτυξη μέσα σε ασφαλές πλαίσιο σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ αποκτά νέα δυναμική η διαδικασία αξιοποίησης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ.

Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας «Χουριέτ» στις 24 Δεκεμβρίου, ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ για το κυπριακό Α.  Ντάουνερ ετοιμάζεται για «νέα μέθοδο στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό το 2013».  Η εφημερίδα καταγράφει ορισμένα σενάρια, όπως «συνομιλίες μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και των ηγετών των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο» ή ότι ο Ντάουνερ «σχεδιάζει να συγκαλέσει διάσκεψη για το Κυπριακό στις Βρυξέλλες, με τη συμμετοχή των ηγετών της Κύπρου και εκπροσώπων των εγγυητριών χωρών».  Στόχος του Αλεξάντερ Ντάουνερ, κατά τις πληροφορίες της «Χουριέτ»  είναι να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό πριν την ψηφοφορία στα κατεχόμενα το 2015.  

Η συνολική εμπειρία στις προσπάθειες για την επίλυση του κυπριακού δείχνει ότι η σοβαρή προετοιμασία του εδάφους, διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στο ποιος θα είναι ο επίλογος κάθε προσπάθειας ακόμα και για την παραγωγή συγκλίσεων για την επόμενη φάση. Σήμερα,  χρειάζεται μια διαφορετική προετοιμασία που θα αξιοποιεί στο μέγιστο βαθμό τη συμμετοχή της Κύπρου στην ΕΕ  -πλαίσιο, χώρος, πρόσωπα, συμβολισμοί, και, κυρίως, προτάσεις που θα δίνουν στην ΕΕ το ρόλο του καταλύτη στις εξελίξεις (ασφάλεια/εγγυήσεις, οικονομία, ανοικοδόμηση, μεταβατικές ρυθμίσεις). Ο διορισμός αντιπροσώπου της ΕΕ στις συνομιλίες με σχετικούς όρους εντολής να συμμετέχει στις διαδικασίες για την επίλυση μαζί με εμπειρογνώμονες από τις Βρυξέλλες, συνιστούν μια ουσιαστική αναδιαμόρφωση του πλαισίου και ανοίγουν το δρόμο για μια Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για την επίλυση.