Το “μάθημα” του Τ. Ερτογάν.

Η πτώση των εκλογικών ποσοστών του Κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης στις δημοτικές εκλογές στις 29 Μαρτίου στην Τουρκία ήταν από κάθε άποψη αξιοσημείωτη. Από το 2002 το υπό τον Τ. Ερτογάν ΑΚΠ σημείωνε σταθερά ανοδική πορεία. Αυτή τη φορά ήλθε η πτώση: από το 47% στις βουλευτικές εκλογές του 2007 στο 39.5% στις δημοτικές εκλογές στις 29 Μαρτίου 2009. Ο ίδιος ο Τ. Ερτογάν έβαλε δημοσίως τον πήχυ πολύ ψηλά (ανέμενε ποσοστά γύρω στο 47%) και κάθε άλλο ποσοστό προς τα κάτω το ονόμασε «αποτυχία». Γι’ αυτό και τώρα που οι κάλπες έβγαλαν 39%, οι αναλυτές θέτουν το ερώτημα: τι έφταιξε και τα ποσοστά πήγαν προς τα κάτω όταν οι δημοσκοπήσεις ακόμα και λίγο πριν τις εκλογές, έδιναν ποσοστά ακόμα και πέραν του 50%;

Οι πρώτες αναλύσεις δίνουν πολλές διαστάσεις της πτώσης του ΑΚΠ: επιπτώσεις από την οικονομική κρίση, αύξηση της ανεργίας (13.6%), σύγκρουση με εκδοτικά συγκροτήματα, μείωση του ρυθμού των μεταρρυθμίσεων που απαιτεί η ΕΕ, κυκλοθυμική σχέση με τους φιλελεύθερους ευρωπαϊστές, συγκεντρωτισμός Ερτογάν, περισσότερη αυτονόμηση των κούρδων από την επιρροή του ΑΚΠ.

Κάτω από το βάρος των αριθμών ο Τ. Ερτογάν έκανε την συνήθη δήλωση ότι «πήραμε το μάθημά μας και θα αναλύσουμε τις αιτίες της πτώσης» και συγκάλεσε συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου και της ηγετικής επιτροπής του ΑΚΠ. Ήδη διαρρέει την είδηση ότι θα προχωρήσει σε ανασχηματισμό της κυβέρνησής του θέλοντας να στείλει το μήνυμα ότι κάτι θα αλλάξει στις επιλογές του. Το δίλημμα Ερτογάν είναι απολύτως δικό του: ή θα δώσει νέα ώθηση στις μεταρρυθμίσεις που δίνουν ώθηση στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας του ή θα βραχυκυκλωθεί σε έναν μακρόσυρτο κύκλο συμβιβασμών και μικρών βημάτων. Η εμπειρία δείχνει ότι έως τώρα όλα τα χαρτιά (πιο προοδευτικά-πιο συντηρητικά) του έβγαιναν. Φαίνεται ότι αυτό το δίπολο υπέστη πλήγμα και ένα μέρος της κοινής γνώμης θέλησε να στείλει ένα μήνυμα δυσαρέσκειας για ορισμένες πλευρές της πολιτικής του. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το ΑΚΠ δεν έχασε «οριστικά» το μέρος της κοινής γνώμης που το αποδοκίμασε γιατί οι ψηφοφόροι του αυτοί εξέφρασαν τη διαμαρτυρία τους ψηφίζοντας, κατά περίπτωση, τρία διαφορετικά κόμματα. Οι βασικές κοινωνικές δυνάμεις που σχηματίζουν την πλειοψηφία του ΑΚΠ παραμένουν μαζί του. Συνεπώς το κόμμα του Ερτογάν διατηρεί τον έλεγχο των πραγμάτων, παραμένοντας ο κεντρικός παίκτης στην τουρκική πολιτική ζωή. Αν το ΑΚΠ διαβάσει σωστά το μήνυμα που περιείχε η «κίτρινη κάρτα» της 29ης Μαρτίου, τότε θα είναι σε θέση να επαναφέρει τα πράγματα στους αρχικούς του υπολογισμούς. Αν όχι, θα δώσει θα δώσει υλικό στα κόμματα της αντιπολίτευσης και σε μερίδα των εκδοτικών συγκροτημάτων για μια πιο επιθετική στάση απέναντι στο ΑΚΠ, γεγονός που θα εντείνει την εσωτερική διελκυστίνδα γύρω από τον έλεγχο των πολιτικών εξελίξεων.