Το ουμανιστικό πνεύμα του Γρηγόρη Αυξεντίου

Το όνομα του Γρηγόρη Αυξεντίου είναι ξανά στην άμεση επικαιρότητα. Η θυσία του στις 3 Μαρτίου 1957 παραμένει ως ένα αξεπέραστο ιστορικό γεγονός. Προκαλεί το θαυμασμό, τις απορίες, το ενδιαφέρον, την έρευνα.

Ο Γρηγόρης Αυξεντίου, στη 46η επέτειο της θυσίας του παραμένει στις κορυφές του ανθρώπινου θαυμασμού. Ζει ως διαχρονικό γεγονός, πάντα επίκαιρο, δείγμα γραφής πως ο δικός του θάνατος είναι ένα ζωντανό δείγμα αυταπάρνησης και ηρωισμού. Σε μια ιστορική στιγμή ο Γρηγόρης Αυξεντίου αποφάσισε να αλλάξει σελίδα. Από τη μοίρα των απλών και συνηθισμένων ανθρώπων, στη μοίρα και στον κόσμο των αθανάτων, εκείνων που δίνουν έμπνευση και κουράγιο στις συνήθεις ανθρώπινες δραστηριότητες. Ο ανθρώπινος χαρακτήρας του Γρηγόρη Αυξεντίου ήταν κτισμένος από στέρεα υλικά. Χαρακτήρας ανοικτός και πρόσχαρος. Του άρεσαν ιδιαίτερα τα πειράγματα, τα ζεστά αστεία με τους φίλους. Είχε πάντα στις δικές του αποσκευές το ανοικτό πνεύμα, τον συλλογικό τρόπο σκέψης. Μέτριος σε επίδοση μαθητής στο Γυμνάσιο Αμμοχώστου. Φίλος του ποδοσφαίρου, ποδοσφαιριστής και ο ίδιος για μικρό χρονικό διάστημα στο σωματείο της ΛΑΛΛ, ένα σωματείο πολιτισμού ακριβώς απέναντι από το πατρικό του σπίτι. Ο χρόνος περνά και οι αποφάσεις του είναι παρούσες. Διαπλάθουν το χαρακτήρα του και διαμορφώνουν τις δικές του οριστικές επιλογές.

Ολοκληρώνει τις σπουδές του στην Ελλάδα ως αξιωματικός του Ελληνικού στρατού, για να γίνει αμέσως μετά οδηγός λεωφορείου, γραμμή Λύση – Δεκέλεια. Οδηγός το πρωί, και της άλλες ώρες αγρότης, στο περιβόλι του γαμπρού του.

Ο χρόνος πλέον αλλάζει τους ανθρώπους. Και ο Γρηγόρης Αυξεντίου γίνεται πιο σιωπηλός, πιο απόμακρος. Τα αστείο σβήνουν, και οι παρέες αλλάζουν περιεχόμενο και στόχους.

Ο Γρηγόρης Αυξεντίου είναι σημαντικό “παρόν” στον αγώνα της ΕΟΚΑ. Η αγάπη για την ελευθερία, έδωσε σε πολλές χιλιάδες κύπριους το υλικό για να κάνουν μικρές και μεγάλες πράξεις να κινήσουν την ιστορική εξέλιξη για να κλείσει το κεφάλαιο της αγγλικής κατοχής της Κύπρου.

Ο Γρηγόρης υπήρξε άνθρωπος της συνδιαλλαγής, της συνεννόησης, της ενότητας στόχων και κινήσεων μέσα στο κίνημα της ΕΟΚΑ. Έδωσε τον καλύτερο του εαυτό όπου ήταν ανάγκη να οργανώσει τον αγώνα κατά των άγγλων.

Ο Μαχαιράς ήταν η κορυφαία δράση του. Πολλοί μικροί μαχαιράδες είχαν προηγηθεί. Αυτοί είχαν ετοιμάσει το χαρακτήρα, διαμόρφωσαν τη συνείδηση του. Έτσι στο Μαχαιρά απλά, ελεύθερα, συνειδησιακά έκανε το καθήκον του, συμφιλιώθηκε με τον ελεύθερο από καιρό εαυτό του. Προτίμησε να πει στους άγγλους, τα όσα εκείνος πίστευε βαθιά μέσα του: “προτιμώ να είμαι ένας ελεύθερος νεκρός, παρά ένας σκλάβος πολιορκημένος. Οι απειλές σας δεν με αφορούν. Σας τις πετώ στα μούτρα. Η ελευθερία η δική μου είναι η ελευθερία όλων. Γι’ αυτούς θυσιάζομαι…”

Η θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου ανήκε στο δικό της ιστορικό χρόνο. Είναι ανεπανάληπτη. Ως τρόπος, όμως, σκέψη και δράση είναι ένα διαχρονικό μήνυμα συναίσθησης του συλλογικού αγαθού ένα λαμπρό παράδειγμα προσπάθειας, ενάντια σε κάθε μορφή καταπίεσης, συστηματικής αντοχής για το καλύτερο αύριο. Σε μια διαφορετική εποχή, όπως η δική μας, τίποτε δεν μπορεί να είναι αντίγραφο κάποιας άλλης.

Μπορεί όμως να έχει κοινές βάσεις, κοινές αξίες για κάθε περίοδο. Ένα κοινό στρώμα αξιών για όλους όσους θέλουν να διαβάσουν σωστά τον κωδικό “Γρηγόρης Αυξεντίου”. Αίσθηση της συλλογικής προσπάθειας, συμμετοχή στην κοινή δράση, υπεράσπιση οικουμενικών αξιών, ατομικές και συλλογικές δραστηριότητες αυτές που δημιουργούν έναν ανώτερο στάδιο εξέλιξης της κοινωνίας μας σε σχέση με το κάθε φορά προηγούμενο.

Η νέα γενιά μπορεί να συναντήσει μέσα στη ζωή και τη θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου σημαντικά κομμάτια θεωρητικού υλικού που αξίζει να τα αξιοποιήσει, σήμερα στη δική της ζωή. Αποφασιστικότητα, τόλμη, εμμονή σε στόχους σταθερότητα.

Σήμερα η ελεύθερη Κύπρος είναι υπόθεση του καθενός μας. Οι θυσίες της νέας εποχής έχουν συγκεκριμένα περιεχόμενα, μόρφωση, διαρκής επιμόρφωση ανοικτό πνεύμα, συμμετοχή στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι για να αντιμετωπίσουμε τις μεγάλες προκλήσεις που είναι μπροστά μας.

Αυξεντίου δεν μπορεί να ξαναγεννηθούν.

Μέσα, όμως, από τη διαδικασία της μνήμης, συναντούμε στο πρόσωπό του όλους εκείνους που βοήθησαν στην οικοδόμηση της καλύτερης Κύπρου.

Οι εργατικοί αγώνες της δεκαετίας του ’40, ο αγώνας της ΕΟΚΑ και οι αγωνιστές στη δεκαετία του ’50 , όσοι έδωσαν τη ζωή τους για την υπεράσπιση της Κυπριακής Δημοκρατίας και της δημοκρατικής παράδοσης του 1971 – 74, και την αντίσταση στην τουρκική εισβολή. Η μνήμη έχει αυτή ακριβώς την αξία. Γνωρίζουμε ποιοί είμαστε, αξιοποιούμε στην συσσωρευμένη πείρα αυτήν που προκύπτει μέσα από τα λάθη και τις κατακτήσεις μας, τις παραλείψεις και τα κατορθώματα μας. Έτσι προοδεύουν οι λαοί, έτσι κτίζουν το δικό τους μέλλον. Με διορατικότητα και σχέδια δράσης, με συμβιβασμούς, και με συγκρούσεις, με πρόσωπα που βλέπουν μακριά. Ο Αυξεντίου ήταν σε αυτή την κατηγορία του ανθρωπιστή – μαχητή. Ήταν οικουμενικός στην σκέψη και τη δράση. Γι’ αυτό και η νέα γενιά τον βλέπει σαν ένα φίλο από τα παλιά, ένα μυθικό πρόσωπο που ζει στις μέρες μας, ζεστός, ανθρώπινος, χαμογελαστός.

Η σημερινή εποχή έχει τα δικά της κύρια προβλήματα. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε γιατί μόνο έτσι μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε με επιτυχία.

Η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. την 1η Μαΐου 2004, σημαίνει ευθύνες, προσπάθειες, νέους τρόπους οργάνωσης της κοινωνίας μας. Αυτούς που να είναι σε θέση να προετοιμάσουν τους πολίτες για το μεγάλο ανταγωνισμό, τις συγκρούσεις, συμφερόντων, τα ανοικτά σύνορα.

Το ρουσφέτι δεν θα μας γλιτώσει, γιατί άλλοι λαοί ,πιο έτοιμοι, θα είναι πιο μπροστά από εμάς. Το περιβάλλον αλλάζει και πρέπει να προσαρμοστούμε.

Στη νέα γενιά τα πρότυπα έχουν ξεχωριστή δράση. Διαλέγει σημαντικούς από το χώρο της μουσικής, της πολιτικής, της ιστορίας, τους δίνει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά της -τους θαυμάζει γιατί είναι κάτι σπουδαίο, κάτι που θα ήθέλε να μοιάσει, ή να μιμηθεί . Ο καθένας ελεύθερα επιλέγει, καταναγκασμοί δεν χωρούν στο παιχνίδι της φαντασίας και του θαυμασμού. Είναι όμως λογικό να θυμάται κανείς πως στον κόσμο των προτύπων, θέση πρέπει να έχουν όλοι εκείνοι, οι Αυξεντίου, που έδωσαν τη ζωή τους για την Κυπριακή Ελευθερία.

Δεν είναι εύκολο γιατί ζούμε σε μια εποχή που οι ήρωες δεν βασιλεύουν.

Η εποχή μας είναι αντιηρωική. Όμως, η Κύπρος δεν ήταν, ούτε θα είναι Ελβετία ή Φινλανδία. Έχουμε ανάγκη τη μνήμη, την ιστορική συνοχή, τη γνώση. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου συνδέει την ιστορική εξέλιξη με το παρόν και το μέλλον της πατρίδας μας.

Δίνει σε όλους εμάς, ένα λαμπρό παράδειγμα καθημερινής δράσης: “μην τα βάζετε κάτω, δώστε όλες τις δυνάμεις σας για να επιτύχετε στους προσωπικούς και συλλογικούς σας στόχους”. Είναι παλιά νεοελληνική συνήθεια, στις επετειακές ημέρες να έχουμε ομιλίες γεμάτες από επίθετα και υπερβολές ,ίσως και κενολογίες.

Αυτός ο τρόπος δεν βοηθά σε τίποτε. Οι κοινωνίες προοδεύουν με κριτική σκέψη, με αυτογνωσία, με ανοικτό πνεύμα στο μέλλον. Γι’ αυτό και οι λόγοι μας πρέπει να βοηθούν στην δημιουργία του ελεύθερου πολίτη, στην επιδίωξη εφικτών στόχων, στη ρεαλιστική ανατροπή της ακινησίας, και όχι απλά στη λεκτική κατατρόπωση των εχθρών, αυτή, που αφήνει τα πράγματα όπως είναι.

Το πρότυπο Γρηγόρης Αυξεντίου είναι η μεγάλη παρακαταθήκη για τις νέες γενιές. Ένα πρότυπο για τη νέα γενιά. Σε πέντε λέξεις:

Θάρρος, αξιοπρέπεια, σεμνότητα, ήθος, λεβεντιά.

Λάρκος Λάρκου