Το ταγκό με τη φωτιά…

Η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ στη Λισσαβόνα (13/14-12) έκρυβε μια δυσάρεστη είδηση για την Τουρκία. Μετά από πίεση της Γαλλίας αφαιρέθηκε από τα Συμπεράσματα η αναφορά περί «ένταξης της Τουρκίας». Η εξέλιξη αυτή δεν ακυρώνει τις προηγούμες ευρωτουρκικές δεσμεύσεις ή πολύ περισσότερο δεν εμποδίζει τη διαπραγματευτική διαδικασία γι’ αυτό και στις 28 Δεκεμβρίου ανοίγουν δύο ακόμα κεφάλαια της διαπραγμάτευσης.

Εκτιμώ ότι γενικότερα η ευρωτουρκική σχέση περνάει μια κρίση εμπιστοσύνης και αυτό αφορά και τις δύο όχθες του ποταμού.

Σε ορισμένες χώρες της ΕΕ κυβερνούν δυνάμεις που δεν έχουν τις ίδιες αντιλήψεις που είχαν προηγούμενες κυβερνήσεις τους. Τα δίδυμα είναι γνωστά: στη Γαλλία Σιράκ-Σαρκοζί, στη Γερμανία Σρέτερ-Μέρκελ. Σε όλες τις προηγούμενες διευρύνσεις οι νέες κυβερνήσεις ακολουθούσαν τις αποφάσεις που είχαν πάρει προηγούμενες. Τώρα έχουμε την εξαίρεση αφού οι Σαρκοζί και Μέρκελ επιθυμούν τη διαμόρφωση μιας «Προνομιακής Σχέσης» με την Τουρκία και αυτό αφού πρώτα ολοκληρωθεί η ενταξιακή της πορεία.

Στην Τουρκία ο ενθουσιασμός της πρώτης περιόδου (2004 και 2005) αφήνει τη θέση του στην ύφεση και κυρίως στην «κόπωση».

Τα μηνύματα Σαρκοζί/Μέρκελ ακούγονται με ευκρίνεια στην Τουρκία, συνεπώς το δίλημμα είναι καθαρά τουρκικό. Είτε θα επιλέξει το δρόμο της ήσσονος ενσωμάτωσης όπως κάνει η κυβέρνηση Ερτογάν, είτε θα ακούσει τη φωνή της οργανωμένης στο TUSIAD επιχειρηματικής κοινότητας. Ο πρόεδρός του Α. Γιαλιντάγ ζητά από την κυβέρνηση (14/12) να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις και ιδιαίτερα να προχωρήσει στην τροποποίηση του άρθρου 301 του Ποινικού Κώδικα «για να απομονωθούν οι χώρες που αντιτίθενται στην ένταξη της Τουρκίας». Ο Μ. Κοτς συμπλήρωσε τον Γιαλιντάγ λέγοντας ότι « η υποχώρηση (σε προνομιακή σχέση με την ΕΕ), είναι μία επιλογή που δεν πρέπει ποτέ να αποδεχθούμε» (ΚΥΠΕ, 14/12).

Ωστόσο το ταγκό της απροθυμίας θα συνεχίσει το δρόμο του. Με συγκλίσεις και προβλήματα. Με μεταρρυθμίσεις και προειδοποιήσεις. Με το χρόνο να κουβαλά στην πλάτη του το ουσιώδες ερώτημα: ένταξη ή προνομιακή σχέση; Αυτό το παιχνίδι με το χρόνο πιθανόν να εντάξει και το κυπριακό στο κρίσιμο δίλημμα του επιλόγου. Εάν το κυπριακό είναι άλυτο τότε, ίσως, ορισμένες χώρες-μέλη να αξιοποιήσουν και αυτό το στοιχείο για να δικαιολογήσουν τη φόρμουλα της «Προνομιακής Σχέσης». Η Τουρκία είναι πιθανόν να αντιστρέψει τους όρους: να παρουσιάσει το άλυτο κυπριακό ως «απάντηση» ισχύος απέναντι στην «ευρωπαϊκή διγλωσσία» και ως ένα παρατεταμένο πεδίο ενόχλησης στην ευρωπαϊκή δραστηριότητα. Είναι πιθανό το κυπριακό να συνθλιβεί ανάμεσα στις επιλογές και τα άλλοθι ορισμένων ευρωπαίων εταίρων και στην επιθετική προσπάθεια της Άγκυρας να στεγανοποιήσει το κυπριακό ως απάντηση στην «Προνομιακή Σχέση». Το σκηνικό μπορεί να αποβεί ανεξέλεγκτο και η Κύπρος να αποτελέσει ένα «βολικό» πεδίο για την ευρωτουρκική ρήξη. Είναι βέβαιο ότι όσες ε/κ πολιτικές δυνάμεις επενδύουν σε καλές ειδήσεις για το κυπριακό με το τέλος του ενταξιακού δρόμου της Τουρκίας, μάλλον παίζουν με τη φωτιά. Στο κυπριακό δεν αρκούν οι επινοήσεις. Χρειάζεται να προοδεύουμε με συλλογισμούς.