Τουρκία: Έκφραση και διακρίσεις

Δύο γεγονότα σχεδόν την ίδια μέρα δείχνουν πόσο πολύπλοκο παραμένει το τοπίο στην Τουρκία στον τομέα της ελευθερίας της έκφρασης. Το πρώτο γεγονός μάς παίρνει στην Νέα Υόρκη, το δεύτερο στις Βρυξέλλες.

Η Βουλή και η Γερουσία της πολιτείας της Νέας Υόρκης με ψηφίσματα-επιστολές προς τον πρέσβη της Τουρκίας στις ΗΠΑ καλούν την Τουρκία να σεβαστεί χωρίς «καμία διάκριση τα αναφαίρετα δικαιώματα» του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τις θρησκευτικές ελευθερίες και να προχωρήσει στην απρόσκοπτη λειτουργία της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη. Σε δήλωσή του στο ΑΠΕ ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος τόνισε ότι «τα δυο αυτά ψηφίσματα-επιστολές υπερασπίζονται την ελευθερία θρησκευτικής εκφράσεως του Πατριάρχη και την εφαρμογή των δικαιωμάτων του Πατριαρχείου μας. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη, με ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα, γιατί ακολουθούν ήδη και άλλες πολιτείες στην Αμερική…» (στοιχεία από το ΚΥΠΕ, 13/5)

Μια ημέρα πριν ο Επίτροπος της ΕΕ αρμόδιος για τη Διεύρυνση Σ. Φούλε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Χουριέτ» ανέφερε ότι παρατηρούνται προβλήματα στην Τουρκία στο τομέα της ελευθερίας της έκφρασης κυρίως σε ότι αφορά φυλακίσεις δημοσιογράφων καθώς και σκέψεις για λογοκρισία του διαδικτύου. Ο Επίτροπος παρατήρησε ότι είναι ασυνήθιστα υψηλός ο αριθμός των δημοσιογράφων που φυλακίζονται. Σημείωσε επίσης ότι η νομοθεσία δεν είναι εναρμονισμένη με την Ευρωπαϊκή Συνθήκη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ούτε με τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ.

Ο Επίτροπος Στέφαν Φούλε απευθύνθηκε δημόσια -μέσω της «Χουριέτ»- στους δημοσιογράφους που βρίσκονται στις φυλακές και δήλωσε ότι «η σκέψη μας είναι με αυτούς καθώς και με δεκάδες άλλους που είχαν τις δικές τους εμπειρίες με τις αρχές. Εκτιμώ το θάρρος των δημοσιογράφων που προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους και να φέρουν στο φως τις αλήθειες προς όφελος των συμπολιτών τους ακόμη και αν οι αλήθειες είναι οδυνηρές».

Η Τουρκία, ως γνωστόν, έχει προχωρήσει σε νομοθετικές αλλαγές σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που ανέλαβε απέναντι στην ΕΕ. Για παράδειγμα άλλαξε μερικώς το περιβόητο άρθρο 301 του τουρκικού ποινικού κώδικα. Η παρέμβαση Φούλε και το ψήφισμα στη Νέα Υόρκη αποδεικνύουν ότι οι νομοθετικές αλλαγές δεν είναι αρκετές για να αλλάξει μια κατάσταση πραγμάτων που πηγαίνει πίσω στο χρόνο. Υπάρχουν δυνάμεις που αντιδρούν στις αλλαγές. Η κατάσταση, ωστόσο, περιπλέκεται περαιτέρω γιατί στον τομέα αυτό αρνητικός πρωταγωνιστής είναι συχνά και ο Τ. Ερτογάν. Ο πρόεδρος της χώρας Α. Γκιουλ επενέβη με δηλώσεις του για να σταματήσει σκέψεις για περιορισμό της ελευθερίας κίνησης στο διαδίκτυο. Σε κάθε περίπτωση το ζήτημα αυτό δεν μπορεί να περνά απαρατήρητο από την ΕΕ και θεωρώ ως σημαντική την παρέμβαση και το λεκτικό που χρησιμοποίησε ο Επίτροπος Φούλε, όπως και το ψήφισμα στη Νέα Υόρκη. Οι ενότητες είναι κοινές και οι παρεμβάσεις σε κάθε περίπτωση αναγκαίες. Τα κείμενα που έχουν συμφωνηθεί ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία (2005, κυρίως) καθώς και οι ετήσιες Εκθέσεις Προόδου δημιουργούν το πλαίσιο για παρεμβάσεις κατά το «πρότυπο» Φούλε και μια συνολική συζήτηση στο πιο υψηλό πολιτικό επίπεδο.