Τσίπρας-Ερτογάν: Δεύτερη ανάγνωση…

Πώς αξιολογείται η επίσκεψη Τσίπρα στην Τουρκία; Η επικοινωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία συμβάλλει στη βελτίωση του κλίματος ανάμεσά τους, συνεπώς είχε πολιτική αξία. Εκτιμώ, ως εξής το συνολικό της αποτελέσματα:

Πρώτο, οι δηλώσεις γύρω από το κυπριακό. Σε μια περίεργη συγκυρία στην οποία ο πολυπράγμων «υπεξ» των τ/κ Κουτρέτ Όζερζάυ- μαζί με την τ/κ αντιπολίτευση-, τραβάνε το χαλί κάτω από τα πόδια του Μ. Ακιντζί, ο Τ. Ερτογάν έδωσε το βάρος του στην πολιτική γύρω από έναν «οδικό χάρτη» και έδωσε υποστήριξη στην πολιτική γραμμή Ακιντζί. Συνέπεσε η δήλωση Ερτογάν με την ημέρα που η απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ στο κυπριακό κα Λουτ, διεξήγαγε διαβουλεύσεις αναζητώντας άκρη στη νέα φάση του κυπριακού λαβύρινθου, αυτή τη φορά έχοντας την εντολή Γκουτέρες να δοκιμάσει μια ακόμα προσπάθεια «χωρίς ατέρμονες διαπραγματεύσεις».

Δεύτερο, παρα το γεγονός ότι η δημόσια παρέμβαση Τσίπρα στο κυπριακό κινήθηκε γύρω από κοινοτυπίες, έχει τη σημασία του το γεγονός ότι δεν στήριξε τις αλλοπρόσαλλες κινήσεις Αναστασιάδη («δύο κράτη» με τη μορφή μιας μη προσδιορισμένης «αποκεντρωμένης ομοσπονδίας»). Ο Α. Τσίπρας, αν και δεν συμφωνεί με τις νέες επιλογές Αναστασιάδη, ωστόσο, κρατά χαμηλούς τόνους μη θέλοντας να ανοίξει κάποιο μέτωπο με τον ε/κ ηγέτη ή και άλλες δυνάμεις στην ε/κ κοινότητα. Στα θετικά της συνάντησης η ανακοινωθείσα πρόθεση για διάλογο ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα στα ζητήματα που συνδέονται με το κεφάλαιο «ασφάλεια» στο κυπριακό ως «εγγυήτριες δυνάμεις». Κάτι αντίστοιχο έγινε και στο παρελθόν (συνάντηση στη Σμύρνη Κοτζιά-Τσαβούσογλου) και συνέβαλε στην ετοιμασία του εδάφους πριν την «Σύνοδο για την Κύπρο» στο Κρανς Μοντάνα- Ιούνιος 2017.

Τρίτο, στις ελληνοτουρκικές σχέσεις κάνει ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός πως τόσο ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Α Τσίπρας, όσο και ο προηγούμενος υπουργός εξωτερικών Ν. Κοτζιάς, αποφεύγουν να κάνουν λόγο για το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και το δρόμο που οδηγεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, όπως έκαναν όλοι οι πρωθυπουργοί και υπουργοί εξωτερικών της Ελλάδα από το 1974 μέχρι το 2004. Με άλλα λόγια, να πιάσει η Αθήνα το νήμα που οικοδόμησε η κυβέρνηση Κ. Σημίτη και εγκατέλειψε το τραγικό δίδυμο Καραμανλή-Μολυβιάτη το 2004. Με αυτήν την προσέγγιση, η Ελλάδα διαμορφώνει μιαν στρατηγική, αναζητά την αλληλεγγύη της ΕΕ και έχει μια πειστική πρόταση σε παλαιά προβλήματα. Άλλωστε, ο σχετικός φάκελος υπάρχει στο ελληνικό Υπεξ και, αν κάποιος επιθυμεί, μπορεί να τον αξιοποιήσει.

Τέταρτο, είναι γνωστό πως σε παλαιότερο «πακέτο μεταρρυθμίσεων» στα χρόνια της ενταξιακής προσπάθειας της Τουρκίας, περιελαμβανόταν και η απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης για επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Ο Τ. Ερτογάν άλλαξε την αρχική σκέψη και ζήτησε ως αντάλλαγμα την λειτουργία ενός τζαμιού στην Αθήνα. Την επομένη της πρόσφατης συνάντησης Ερτογάν-Τσίπρα, ο τουρκικός τύπος έκανε λόγο για νέα προϋπόθεση για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, με την εισαγωγή από την ελληνική πολιτεία ενός νέου συστήματος στον τρόπο εκλογής των μουφτήδων στη Δυτική Θράκη.

Πέμπτο, το πιο αρνητικό σημείο της επίσκεψης Τσίπρα υπήρξε η πασιφανής αδυναμία του να αναδείξει μιαν ελληνική στρατηγική για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκία κάτω από το πρίσμα όπως διαμορφώνεται στο σημερινό πολιτικό τοπίο. Ως γνωστόν, οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας βρίσκονται σε βαρομετρικό χαμηλό και η Άγκυρα αναζητά μια διαφορετική εξέλιξής της (κατάργηση βίζας, ανανέωση της Τελωνειακής Σχέσης, συμμετοχή σε ειδικές συναντήσεις σε επίπεδο υπουργών/προέδρου).

Η Ελλάδα δεν έχει κανένα συμφέρον να σιωπά ή να κρύβεται πίσω από το γενικότερο κλίμα ή πίσω από τους γνωστούς Αυστριακούς. Η Αθήνα έχει κάθε συμφέρον να πρωταγωνιστήσει με δικό της σχέδιο στην προσπάθεια για αναζωογόνηση της ευρωτουρκικής σχέσης στο πλαίσιο που ορίζουν οι ετήσιες Εκθέσεις Προόδου της Επιτροπής και οι ειδικότερες σημερινές εξελίξεις. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται ένας μηχανισμός επικοινωνίας στο πιο υψηλό επίπεδο, και, ο οποίος,

πρώτο, αποκλιμακώνει εντάσεις, βελτιώνει την πολιτική της συνεννόησης στις διμερείς σχέσεις (προσφυγικό, εμπορικές σχέσεις), και εντάσσει μια σειρά από επιλογές μέσα στο γενικότερο ευρωπαϊκό πλαίσιο.

δεύτερο, συμβάλλει στην αναζήτηση του δρόμου που οδηγεί στην επίλυση του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης,

και,

τρίτο, δημιουργεί καλύτερη ατμόσφαιρα γύρω από τις προσπάθειες για αναζήτηση μιας μεθόδου για επανάληψη των συνομιλιών στο κυπριακό.

Λάρκος Λάρκου