Βερολίνο-Κύπρος…

Η σύμπτωση είναι εντυπωσιακή. Τη Δευτέρα 9 Νοεμβρίου 2009 στην Πύλη του Βραδεμβούργου οι εκδηλώσεις για τα 20 χρόνια από την πτώση του τείχους του Βερολίνου. Μια εβδομάδα μετά στη Λευκωσία οι εκδηλώσεις καταδίκης για την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, 26 χρόνια μετά, 15 Νοεμβρίου 1983. Ασφαλώς τα τείχη Βερολίνου-Λευκωσίας δεν έχουν την ίδια ιστορική διαδρομή. Διαθέτουν όμως έναν κοινό παρονομαστή. Ποιος πέτυχε και ποιος όχι, οφείλεται και στην ικανότητα της ηγεσίας να συμβάλει στην αποσταθεροποίησή του και στη δυνατότητα των πολιτών να ασκήσουν το δική της μαζική διπλωματία. Στο Βερολίνο, η ξαφνική επιτάχυνση της ιστορίας προέκυψε από την μαζική παρουσία των πολιτών στο ιστορικό γίγνεσθαι. Τ «σχίσμα του Βερολίνου» κατέπεσε γιατί οι πολίτες αμφισβήτησαν, τόλμησαν, ανέτρεψαν και τελικά καθοδήγησαν τις εξελίξεις με την ψήφο τους, τις διαδηλώσεις τους, την μαζική πολιτική τους πρωτοπορία. Οι «δύο Ευρώπες» έγιναν παρελθόν. Τις σάρωσε η θέληση των λαών να οικοδομήσουν πάνω σε υγιείς, δημοκρατικές, πολυφωνικές βάσεις ένα πραγματικό «Κοινό Ευρωπαϊκό Σπίτι». Στη Λευκωσία, ένας από τους λόγους της ακινησίας στο κυπριακό είναι η για δεκαετίες κομματική ποδηγέτηση των μαζικών κινημάτων, η πολυδιάσπαση, και εν τέλει η αποδυνάμωσή τους. Ακόμα και σήμερα, 26 χρόνια μετά: κάθε 15 Νοεμβρίου στενοκομματικές εκδηλώσεις καταδίκης του ψευδοκράτους, διασπασμένη καταδίκη, μερικές δεκάδες διαδηλωτές.

Μια μεγάλη ευκαιρία χάθηκε με το άνοιγμα των οδοφραγμάτων στις 23 Απριλίου 2003. Η Τουρκία εξαιτίας της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας της Κύπρου (16 Απριλίου 2003, υπογραφή στη Στοά του Αττάλου της Συνθήκης Διεύρυνσης της ΕΕ) επέβαλε στον Ρ. Ντενκτάς τη μερική άρση της διακίνησης πολιτών από και προς την κατοχική γραμμή. Αντί αυτή η κίνηση να γίνει μαζική πολιτική δράση για διεύρυνση της ρωγμής στο κατοχικό τείχος (πολιτική δράση ανάμεσα σε κόμματα, συνδικάτα, πολίτες, ανατροπή της γραμμής Ντενκτάς για λύση με ψηλά τείχη διαχωρισμού) παρατηρήσαμε φοβισμένες ηγέτες που δεν ήξεραν ούτε πως να χειριστούν τις νέες συνθήκες, ούτε τι να κάνουν με τις μαζικές διελεύσεις. Αντί να καθοδηγήσουν τις εξελίξεις με στόχο την επίλυση, τις άφησαν στην τύχη τους. Ώσπου να εκφυλιστούν.

Το κυπριακό ζήτημα δεν λύνεται ασφαλώς μόνο με τη συμμετοχή των πολιτών. Η συμμετοχή είναι ένα σημαντικό τμήμα μιας ευρύτερης στρατηγικής, που συνδέεται με τις έννοιες ενότητα, κοινή δράση, διπλωματία των μαζικών φορέων, διεκδίκηση της διεθνούς αλληλεγγύης κλπ. Η Λευκωσία έκλεισε τα αυτιά της, γι΄ αυτό και στα 20 χρόνια από την πτώση του τείχους του Βερολίνου, η μόνη εκδήλωση που συνέδεσε τα δύο τείχη ήταν μια εκδήλωση μαθητών Δημοτικού Σχολείου στο οδόφραγμα της Οδού Λήδρας…