Βρυξέλλες: δύο σύνοδοι, μια επιδίωξη

Λάρκος Λάρκου

Σημαντικές ειδήσεις από τις Βρυξέλλες στις 15 Δεκεμβρίου. Έτσι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμπεριέλαβε στα συμπεράσματά του αναφορά στην Κύπρο, όπου τονίζεται ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να συμμετάσχει στη διάσκεψη της Γενεύης για την Κύπρο. Στην παράγραφο 21 του κειμένου των συμπερασμάτων αναφέρεται ότι «μετά την παρουσίαση από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας σχετικά με τις διαπραγματεύσεις για τη διευθέτηση του Κυπριακού, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε την υποστήριξή του στην εν εξελίξει διαδικασία για την επανένωση της Κύπρου. Η ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη ότι η Κύπρος είναι και θα παραμείνει  μέλος της Ένωσής μας μετά τη διευθέτηση, είναι έτοιμη να συμμετάσχει στη διάσκεψη της Γενεύης για την Κύπρο στις 12 Ιανουαρίου 2017».

Μέσα σε αυτό το πνεύμα θεωρώ ως σημαντική την επισήμανση που έκανε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Ν. Χριστοδουλίδης ο οποίος δήλωσε «ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να διαδραματίσει το ρόλο που της αναλογεί για ένα κράτος μέλος, αφού θεωρούμε ότι η ιδιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κράτος μέλος, κάτι που θα συνεχιστεί και μετά τη λύση του Κυπριακού αποτελεί την καλύτερη ασφαλιστική δικλείδα για το σύνολο του κυπριακού λαού, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους».

Κομβικής σημασίας κρίνω επίσης, την παρέμβαση του έκανε ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ μιλώντας για μια Ειδική Σύνοδο ΕΕ-Τουρκίας: «Έχουμε πολλούς λόγους για να δικαιολογήσουμε τη διεξαγωγή μιας τέτοιας Συνόδου, των Ευρωπαϊκών θεσμών με τις τουρκικές αρχές. Ενίσχυση της τελωνειακής συνεργασίας, μεταναστευτικό, το θέμα της τρομοκρατίας», υπενθυμίζοντας «ότι προς αυτόν τον σκοπό, ήδη η ΕΕ υποστηρίζει τις τουρκικές προσπάθειες». Ο Πρόεδρος Τουσκ σημείωσε ότι «οι 28 δεν έχουν καταλήξει στο πότε, ούτε μπήκαν σε πολύ συγκεκριμένη συζήτηση για το θέμα, όμως η ιδέα διακινήθηκε»».

Η ανάλυση για τις πιο πάνω είδήσεις, δείχνει, στη δική μου κρίση, τρεις βασικές κατευθύνσεις:

Α. Ισχυρή, θεσμική παρουσία της ΕΕ στην Διάσκεψη για το κυπριακό στις 12 Ιανουαρίου 2017-Τουσκ, Γιούνκερ, Μογκερίνι. Ισχυρή εκπροσώπηση από χώρες με σημαντική επιρροή στην ΕΕ όπως η Γερμανία (Μέρκελ, ή Στάινμαγιερ) ή η Γαλλία (ίσως σε επίπεδο ΥΠΕΞ). Αυτό δείχνει την θέληση της θεσμικής ΕΕ να συμβάλει στο πιο υψηλό επίπεδο στην επίλυση του κυπριακού, είτε συμμετέχοντας στις διαδικασίες συζητήσεων γύρω από το θέμα της ασφάλειας πριν και κατά τη Διάσκεψη της 12^ης Ιανουαρίου, είτε «πιστοποιώντας» τη συμβατότητα προνοιών της λύσης με το κεκτημένο με την αθόρυβη συμμετοχή του εκπροσώπου Γιούνκερ στις διακοινοτικές συνομιλίες στη Λευκωσία Πήτερ Βαν Νούφελ.

Β.  Η ανακοίνωση Τουσκ για πραγματοποίηση Ειδικής Συνόδου ΕΕ-Τουρκίας αποτελεί μια ευφυή κίνηση από την πλευρά της ΕΕ. Μια Σύνοδος ΕΕ-Τουρκίας στην παρούσα συγκυρία, από τη μια στηρίζει τη διαδικασία στο κυπριακό, με επίκεντρο τη Διάσκεψη στις 12 Ιανουαρίου, από την άλλη θέτει προϋποθέσεις για επανακαθορισμό της πορείας της παραπαίουσας, σήμερα, ευρωτουρκικής σχέσης. Με άλλα λόγια, οι δύο Σύνοδοι συνδέονται μεταξύ τους, πλήρως. Εάν η διάσκεψη για το κυπριακό είναι επιτυχής, και έχουμε τη βασική συμφωνία επίλυσης, τότε η Συνοδος ΕΕ-Τουρκίας θα διεξαχθεί πάνω σε νέα βάση και η σχέση των δύο πλευρών θα βελτιωθεί, παρά την κλιμακούμενη διάσταση απόψεων σε ζητήματα που θέτει συστηματικά η Επιτροπή στις ετήσιες «Εκθέσεις Πρόοδου» σε σχέση με την τουρκική υποψηφιότητα.

Γ. Στην περίπτωση που καταστεί δυνατό να έχουμε συμφωνία στο ζήτημα της ασφάλειας και κατά συνέπεια, συνολική επίλυση στο κυπριακό, τότε το πλαίσιο της ευρωτουρκικής σχέσης θα αλλάξει. Έτσι, η Κύπρος θα ξεμπλοκάρει τα διαπραγματευτικά κεφάλαια της Τουρκίας, που έχει παγώσει από το 2005 και 2006, η συζήτηση σε ευρωτουρκικό επίπεδο για την απελευθέρωση της βίζας σε τούρκους πολίτες που επισκέπτονται χώρες-μέλη της ΕΕ θα οριστικοποιηθεί. Με σαφήνεια η ευρωτουρκική σχέση θα μπει σε τροχιά κίνησης, και η επίλυση του κυπριακού θα καταστεί ο μηχανισμός που θα την βελτιώσει ουσιωδώς, γεγονός που δεν διαφεύγει της προσοχής σημαντικών προσώπων στην τουρκική πρωτεύουσα.

Ασφαλώς η κρίσιμη παράμετρος για να δούμε αν μπορούμε να φτάσουμε ως εκεί είναι η τελική προσέγγιση της Τουρκίας στο ειδικό ζήτημα της ασφάλειας στην επίλυση του κυπριακού και κατά πόσο θα προσέλθει με μια παραγωγική πρόταση στη Διάσκεψη της 12 Ιανουαρίου. Τα στοιχεία δείχνουν μετακίνηση της θέσης της Άγκυρας στο θέμα σε σχέση με παλαιότερες προσεγγίσεις της, αλλά θα δούμε κατά πόσο αυτή θα φτάσει στο επίπεδο που θα επιτρέψει την ζητούμενη  σύγκλιση.