Υπάρχει ελπίς;

Η φωτιά στην Ανατολική Αττική στις 23 Ιουλίου επέφερε τον ορισμό της τραγωδίας με σύγχρονους όρους: πέρα από τους 90 οι νεκροί, δεκάδες τραυματίες, ανείπωτη καταστροφή σε υλικά μέσα, απέραντος  ανθρώπινος πόνος. Με μια φωτιά δίπλα από την πόλη της Αθήνας είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς την έκταση αυτής της καταστροφής. Φυσιολογικό το ερώτημα; Τι δεν πήγε καλά στα προσπάθεια για την κατάσβεση της φωτιάς ή την αποτροπής της γενικευμένης καταστροφής;

1. Η περιοχή διαθέτει μεγάλο αριθμό από αυθαίρετα κτίσματα. Αυτά προκαλούν άναρχη δόμηση, άναρχη κυκλοφοριακή ροή, αδυναμία να εφαρμοστεί ένας αποτελεσματικός συντονισμός. Το ζήτημα με τα αυθαίρετα πάει πολύ πίσω.
2. Ο Α. Παπανδρέου, στην πρώτη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ το 1981, διόρισε τον Α. Τρίτση, Υπουργό Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος.  Έκανε εξαιρετική δουλειά. Τα παλαιά αυθαίρετα αφού πληρωθεί πρόστιμο, να δηλωθούν, να μπουν σε σχέδιο. Τα νέα να κατεδαφίζονται γι’ αυτό οι νομαρχίες απέκτησαν τα σχετικά μηχανήματα. Η κατάσταση άλλαξε, τα πράγματα μπήκαν σε μια πορεία ρύθμισης. Πλησίαζαν οι εκλογές του 1985. Οι ρυθμίσεις Τρίτση ενοχλούσαν τμήματα της εκλογικής βάσης του ΠΑΣΟΚ, με πρώτο το Ηράκλειο Κρήτης. Ο Α. Παπανδρέου με γράμμα στον Α. Τσίτση τον απομακρύνει από την κυβέρνηση σημειώνοντας το περίφημο ότι «με το έργο σου έγραψες ιστορία»! Κάτι μοναδικό στην νεοελληνική ιστορία: οι υπάλληλοι του υπουργείου βγήκαν στα μπαλκόνια τους να τον αποχαιρετήσουν όταν εγκατέλειπε το κτίριο του υπουργείου!
3. Στην πορεία τα ζητήματα αυτά διασυνδέθηκαν με τη δημιουργία Κτηματολογίου στην ελληνική επικράτεια. Πολύ σωστό μέτρο, απέδωσε και αποδίδει αρκετά, έχει καλύψει ποσοστό πάνω από το 50%, ωστόσο, ένα μεγάλο έργο που συντελείται με καθυστέρηση, ίσως ενός αιώνα, έχει δρόμο να διανύσει ακόμα.
4. Η φωτιά στις 23 Ιουλίου απέδειξε την αδυναμία των αρχών να κάνουν τα στοιχειώδη: να συντονιστούν πρώτα μεταξύ τους και μετά να οργανώσουν την προσπάθεια για την αντιμετώπιση της πυρκαϊάς, μεταξύ άλλων και την αναγκαία εκκένωση του οικισμού στο Μάτι. Πλήρης αποτυχία σε όλα τα μέτωπα-πολιτικό, κρατικό, συντονιστικό, τοπικό. Ως συνήθως ο ένας πετά στο μπαλάκι της ευθύνης στους άλλους και όλοι μαζί σιωπούν στο ουσιώδες: ποιος έχει σύμφωνα με τον προγραμματισμό τον εκτελεστικό συντονισμό σε αυτές τις έκτακτες καταστάσεις;
5. Όλα γίνονται αντικείμενο μιας εκ των υστέρων διάγνωσης, όλα στο πόδι καθώς μέσα σε ένα δαιδαλώδες «σχήμα» επί χάρτου ουδείς έχει την ευθύνη, ουδείς την αναλαμβάνει, και ουδείς ελέγχεται από τον ιεραρχικά ανώτερο (ποιος να τον ελέγξει; ο ανεύθυνος ανώτερος;). Είναι δυνατό να έχει τον τελικό λόγο για την εκκένωση μιας περιοχής ο δήμαρχος και όχι ο Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας;
6. Η κυβέρνηση Τσίπρα έδειξε ότι δεν διαθέτει στελέχη με επάρκεια. Ως γνωστόν, ο Α. Τσίπρας για κάθε κυβερνητική θέση έψαχνε να βρει λύσεις στην ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ. Ο απόλυτος κομματισμός με τον οποίο έχει επιλέξει να στελεχώσει τουν κρατικό μηχανισμό απεδείχθη τραγικός -κυριολεκτικά. Στελέχη με μόνο κριτήριο την κομματική ταυτότητα ή την πίστη σε μια αόριστη προοδευτικότητα, κατέλαβαν θέσεις θέτοντας στο περιθώριο κάθε άλλο πρόσωπο με αποδεδειγμένες ικανότητες.
7. Η κυβέρνηση προσπαθεί να ρίξει τις ευθύνες αλλού και καλύπτει τις αδυναμίες της αποστέλλοντας μπουλτόζες να κατεδαφίσουν αυθαίρετα. Αυτά θα είχαν αξία αν γίνονταν πράξη στα τέσσερα χρόνια που κυβερνά. Ουδέν έπραξε γι’ αυτό σήμερα πληρώνει το πολιτικό κόστος από τις επιλογές της.
8. Δεν είμαι βέβαιος αν μετά από αυτή την καταστροφή θα μείνει κάτι, έστω, ως δίδαγμα για το μέλλον. Για να βγουν τα σωστά συμπεράσματα σημαίνει ότι τα πρόσωπα που διοικούν θέλουν να μάθουν, προσπαθούν γι΄αυτό και το αποδεικνύουν. Το «δίδαγμα» σημαίνει, εκτός άλλων, αξιοποίηση της διεθνούς εμπειρίας, αξιοκρατικές επιλογές, διάρκεια και συνέχεια στην άσκηση της δημόσιας διοίκησης με τη θεσμική έκφραση στο πρόσωπο ενός μόνιμου Γενικού Διευθυντή σε κάθε υπουργείο προερχόμενου από την εσωτερική ιεραρχία.
9. Θέλω να υπογραμμίσω ότι η Ελλάδα δεν είναι νομοτελειακά ουραγός. Με έργα  απέδειξε ότι μπορεί πολύ περισσότερα (καλύτερη αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, «διπλωματία των σεισμών» μετά από φυσική καταστροφή, ένταξη στην ΟΝΕ, Ολυμπιακοί Αγώνες). Τα τελευταία χρόνια ο εθνικολαϊκισμός οδήγησε τα πράγματα στην παραλυσία και στην πλήρη οργανωτική ανικανότητα. Με μια στοχευμένη επικοινωνιακή αθλιότητα, ο ΣΥΡΙΖΑ έθεσε εκτός μάχης πρόσωπα με υψηλό κύρος και αποδεδειγμένες ικανότητες στην άσκηση εξουσίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να βγει στην επιφάνεια, αφού πρώτα δημιούργησε έρημο τοπίο γύρω του και συμμαχώντας με την ακροδεξιά πήρε την πλειοψηφία στη βουλή. Σήμερα, τα κενά και οι αντιφάσεις του δεν κρύβονται. Τα στοιχεία δείχνουν ότι πληρώνει το τίμημα του τυχοδιωκτισμού του.
10. Μπορεί να αλλάξουν τα πράγματα; Υπάρχει ελπίς; Δύσκολο να βρεις κάτι που να πείθει πως η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θέλει να αλλάξει τη βασική της «πρώτη» ύλη. Μπορεί οι πολίτες να αντλήσουν γνώση από την τραγωδία της 23ης Ιουλίου; Αν συμβεί το δεύτερο, τότε μια ελπίδα υπάρχει.

Λάρκος Λάρκου