3 Οκτωβρίου: Η μάχη που δεν έγινε…
Οι εξελίξεις στο τουρκικό εσωτερικό μέτωπο γύρω από την εκλογή προέδρου της δημοκρατίας με την ηχηρή παρέμβαση των στρατηγών, δημιουργούν μια νέα κατάσταση πραγμάτων στο πεδίο των σχέσεων Τουρκίας-ΕΕ. Στην ουσία συναντούν κατά ένα ιδιόμορφο τρόπο τις γνωστές θέσεις της γερμανίδας καγκελαρίου Α. Μέρκελ και του νέου γάλλου προέδρου Ν. Σαρκοζί οι οποίοι έχουν υποστηρίξει σθεναρά το σενάριο της «Ειδικής Σχέσης». Δηλαδή να δουλέψει η Τουρκία πάνω στις μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί και στο τέλος να προκύψει μια Ειδική Σχέση του τύπου «λίγο μέσα- λίγο έξω» από την ΕΕ.
Αυτές οι εξελίξεις βεβαιώνουν για μια ακόμα φορά ότι ο χειρισμός της Κύπρου και της Ελλάδας στις 3 Οκτωβρίου 2005 υπήρξε ο χειρότερος δυνατός για τις προοπτικές επίλυσης του κυπριακού. Στο πιο κρίσιμο χρονικό σημείο που η Τουρκία θα άρχιζε ενταξιακές συνομιλίες, η Λευκωσία ανακάλυψε το τέχνασμα του πρωτοκόλλου για να φαίνεται στην κοινή γνώμη ότι είχε «στόχους». Στην ουσια δεν είχε κανένα στόχο, ούτε διεκδίκησε κάποιο σενάριο. Ας θυμηθούμε ότι εκείνη τη στιγμή μόνο η Αυστρία έθεσε ορισμένες απαιτήσεις.
Οι συγκυρίες της 3ης Οκτωβρίου 2005 ήταν μοναδικές, δεν επαναλαμβάνονται γιατί στην πολιτική φωτοτυπίες δεν υπάρχουν. Πιστεύω ότι η Κύπρος έπρεπε να εμποδίσει την έναρξη των ενταξιακών συνομιλιών Τουρκίας-ΕΕ, και αξιοποιώντας το δικαίωμα του βέτο να θέσει την ουσία του κυπριακού (εισβολή-κατοχή-επίλυση) στο πιο υψηλό ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Λευκωσία ταυτόχρονα θα μπορούσε να διαπραγματευτεί το δικαίωμα του βέτο (στην ουσία να το ανταλλάξει) διεκδικώντας έναν κυπριακό «οδικό χάρτη» με στόχο την επίλυση του κυπριακού και με βάση τα εξής σημεία:
α) χρονοδιάγραμμα επίλυσης του κυπριακού.
β) ευρωπαϊκή εποπτεία και εγγυήσεις.
γ) ορισμός ευρωπαίου συντονιστή στο κυπριακό.
δ) καταγραφή των δεσμεύσεων στη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας.
ε) Κοινή δράση ΕΕ-ΟΗΕ με στόχο την προσπάθεια λύσης με την Κύπρο μέλος της ΕΕ και την Τουρκία να αρχίζει ενταξιακές συνομιλίες από τις 3 Οκτωβρίου 2005 με την θετική ψήφο της Κύπρου και με αντάλλαγμα την ευρωπαϊκή εγγύηση της λύσης μέσα από τα συμφωνημένα κείμενα της 3ης Οκτωβρίου 2005.
Σήμερα τα στοιχεία που συνέθεσαν την 3η Οκτωβρίου 2005 έχουν υποστεί ορισμένες αλλοιώσεις. Ορισμένα στοιχεία έχουν αλλάξει, πρώτα απ’ όλα γιατί βασικοί παράγοντες διαμορφώνουν νέες προσεγγίσεις που αδυνατίζουν το πλαίσιο και τη δυναμική που είχε η 3η Οκτωβρίου. Ο Τ. Εντογάν τότε μπορούσε να ενσωματώσει τον «οδικό χάρτη» επίλυσης του κυπριακού σε ευρωπαϊκό κείμενο με αντάλλαγμα την έναρξη ενταξιακών συνομιλιών για τη χώρα του. Πιο εύκολα θα δούλευε αυτό στην τουρκική κοινή γνώμη. Σήμερα το σκηνικό είναι πιο αντιφατικό και το στοιχείο της «απροθυμίας» παίρνει νέες διαστάσεις, συνεπώς η Κύπρος έχει απωλέσει ορισμένες ισορροπίες που θα πίεζαν την Τουρκία να παίξει στο ευρωπαϊκό γήπεδο στο χρόνο-«κλειδί» της 3ης Οκτωβρίου 2005.