Ο κύκλος των χαμένων ψευδαισθήσεων…

Καθώς είναι προγραμματισμένες συνομιλίες ανάμεσα στον Κ. Μητσοτάκη και τον Ν. Αναστασιάδη στην Αθήνα, τίθενται μια σειρά από ερωτήματα σε σχέση με την «ανατολική» πολιτική που ακολουθεί η Λευκωσία και η Αθήνα δηλώνει ότι την ακολουθεί. Αυτή τη στιγμή η κυπριακή ΑΟΖ είναι κυκλωμένη από 2+2 τουρκικά ερευνητικά σκάφη. Πώς προέκυψε αυτή η μεταβολή συσχετισμών στην Ανατολική Μεσόγειο;

Πρώτον, γιατί ο Ν. Αναστασιάδης εγκατέλειψε επί δύο έτη τις συνομιλίες.

Δεύτερο, γιατί επεδόθη σε μια υπερφίαλη πολιτική σε σχέση με το Ισραήλ και την Αίγυπτο με σκοπό να θέσει την Τουρκία έξω απο την γεωπολιτική σκακιέρα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τρίτο, τα δύο πιο πάνω ερμηνεύτηκαν από την Άγκυρα ως προσπάθειες δημιουργίας νέων συσχετισμών στην περιοχή με αγνόηση των συμφερόντων των τ/κ και ως άσκηση «εισαγωγής» νέων παικτών στην περιοχή- όπως η κατ’ αρχήν συμφωνία Αναστασιάδη-Νετανιάχου για δημιουργία θαλάσσιου διαδρόμου από τη Γάζα στην Κύπρο υπό την εποπτεία του Ισραήλ, ή όπως η μερική συμμετοχή πολεμικών αεροπλάνων του Ισραήλ σε άσκηση στο Τρόοδος.

Οι τρεις πιο πάνω πολιτικές έχουν τη σφραγίδα του Υπουργού Εξωτερικών του Ν. Χριστοδουλίδη, ενός δημοφιλούς διπλωμάτη με αβαθή σκέψη, και με εντυπωσιακή προθυμία να υπηρετεί τις πολιτικές παντός καιρού που εφαρμόζει ο Ν. Αναστασιάδης. Η Αθήνα με πρωθυπουργό τον Α. Τσίπρα και Υπουργό Εξωτερικών τον Ν. Κοτζιά ακολούθησε την έτοιμη συνταγή «συμμετοχή σε κάθε τριμερή» για να δείχνει στην κοινή γνώμη ότι έχει δραστήρια διπλωματία, στην ουσία υιοθετώντας μια πολιτική δημοσίων σχέσεων, χωρίς ανάλυση για τις βαθύτερες επιπτώσεις από τις επιπόλαιες πρωτοβουλίες της Λευκωσίας. Σε αντίθεση με δημόσιες δηλώσεις, η Αθήνα ζήτησε από τη Λευκωσία όταν ετοίμαζε τα σχέδια για να οριοθετήσει την ΑΟΖ της στα δυτικά της Πάφου, να την σχεδιάσει, κατα το δυνατόν «ανατολικότερα», ώστε να μην εφάπτεται της ελληνικής…

Η χρυσή εποχή της ελληνικής διπλωματίας με πρωθυπουργό τον Κ. Σημίτη, και με πρωταγωνιτική συμμετοχή από τους Γ. Κρανιδιώτη, Χ. Ροζάκη, Θ. Πάγκαλο, Ν. Θέμελη, Γ. Παπανδρέου, δεν υφίσταται. Το δίδυμο Καραμανλή-Μολυβιάτη οδήγησε την ελληνική διπλωματία στη θέση του ουραγού, μια διπλωματία κλεισμένη στις παλαιές της φοβίες. Οι επόμενες κυβερνήσεις την αντέγραψαν ακολουθώντας το δόγμα Καραμανλή «άσ’ το γι’ αργότερα». Το δίδυμο εγκατέλειψε τη «στρατηγική του Ελσίνκι» (επίλυση των ζητημάτων σε συνάρτηση με την πορεία διεύρυνσης της ΕΕ) και σήμερα η Αθήνα είναι διπλωματικώς αόρατη και η Κύπρος βυθίζεται ολοένα και πιο βαθειά στη διχοτόμηση, «αναμασώντας» διάφορα σενάρια γύρω από το φυσικό αέριο.

Η Λευκωσία, επεδίωξε να γίνει ενεργειακός παίκτης, χωρίς να γνωρίζει πόσες ακριβώς ποσότητες φυσικού αερίου διαθέτει, ποια αξία θα έχουν όταν τύχουν αξιοποίησης, χωρίς να λαμβάνει υπ΄ όψιν της τις ισορροπίες και τα συμφέροντα άλλων παικτών στην περιοχή, και χωρίς να υπολογίζει το πόσο ισχυρή παραμένει η δυνατότητα της Ρωσίας να εφοδιάζει την Κεντρική Ευρώπη με φτηνότερο φυσικό αέριο.

Η συγκυρία είναι εξαιρετικά δύσκολη, την οποία καθιστούν ακόμα πιο δύσκολη, ηγεσίες που δεν επιθυμούν να αλλάξουν τα πράγματα, «ποντάροντας» σε μια κοινή γνώμη που καθημερινά βομβαρδιζεται από φύρδην μίγδην πληροφόρηση, αυτήν που ευνοεί το status quo. Οι λύσεις αφορούν παίκτες με ηγετικότητα, με όραμα, με στρατηγική σκέψη- επίλυση στο κυπριακό με βάση το «Πλαίσιο Γκουτέρες», προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο. Ο Κ. Σημίτης, με τη βαθειά γνώση των θεμάτων που τον χαρακτηρίζει, εισηγήθηκε πως «ο δρόμος που πρότεινε η Συμφωνία του Ελσίνκι είναι ο ενδεδειγμένος τόσο για να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύρραξη, όσο και για να αποδείξουμε ότι επιθυμούμε την ειρήνη. Η Ελλάδα να προτείνει την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για να επιλυθεί το θέμα των ορίων της υφαλοκρηπίδας Ελλάδας και Τουρκίας» (άρθρο στην εφ/δα, «Τα Νέα», 31/8/19)

Ασφαλώς τα ζητήματα στην Κύπρο και το Αιγαίο έχουν διαφορετική ύλη, διαδρομή και μέθοδο επίλυσης. Ωστόσο, ουδείς μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός, πως, η επίλυση του ενός, διευκολύνει την επίλυση του άλλου, καθώς δημιουργεί διαφορετική ατμόσφαιρα στης πολιτικες ηγεσίες και παρέχει την αναγκαία αποφασιστικότητα για το επόμενο. Όσο οι ηγεσίες παραμένουν στο ρυθμό της ακινησίας οι εξελίξεις θα επιβαρύνονται περαιτέρω. Η συμμετοχή στην ΕΕ δεν αύξησε τον αυτοπεποίθηση της ε/κ ηγεσίας, καθώς δεν μπορεί να μετατρέψει το έργο της συμμετοχής μας στην ΕΕ σε καταλύτη για την επίλυση αξιοποιώντας τη δομημένη σκέψη που άφησε στους ε/κ ο Γ. Κρανιδιώτης. Το παραδείγματα από τη λειτουργία της ΕΕ, ομιλούν αφεαυτών: το 70% της νομοθεσίας παράγεται από το Ευρωκοινοβούλιο, η Κύπρος ασκεί την 6μηνη εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ κατά αλφαβητική σειρά, διαθέτει βέτο σε όσα θέματα ορίζουν οι Συνθήκες, υπάρχει ένας Κύπριος Επίτροπος, όπως και στα άλλα κράτη-μέλη, η Κύπρος εκλέγει 6 Ευρωβουλευτές, αντί 1, που «ορίζει» ο πληθυσμός της.

Η παρεμπόδιση της ιστορικής εξέλιξης, η χρήση της ΕΕ για τιμωρία της Τουρκίας, και όχι η αξιοποίησή της για την επίλυση, οδηγεί στα σημερινά αδιέξοδα. Κανένας δεν θυμάται αν η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία. Κοινοτικοί παράγοντες, ωστόσο, θυμούνται τακτικά ότι η διγλωσσία της ε/κ ηγεσίας δημιουργεί επιπρόσθετα προβλήματα στην κοινοτική λειτουργία και, θέτουν, εκ των υστέρων, διάφορα ερωτήματα για τη σκοπιμότητα της ένταξης χωρίς προηγούμενη επίλυση……