Οι Δήμοι έχουν κέφια…

Η πρόταση της κυβέρνησης για την συγκρότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πάνω σε νέα βάση κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Είναι ακραίος παραλογισμός μια χώρα με λιγότερο από 1 εκ πολίτες να διαθέτει 34 Δήμους, συνεπώς η μείωσή τους σε 17 είναι ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός.

Ειδικότερα, κρίνω ότι η συνένωση των μεγάλων Δήμων, όπως συμβαίνει με τη Λευκωσία και το Στρόβολο, προσθέτει την αναγκαία κρίσιμη μάζα δημοτών για έναν, νέο και ισχυρό Δήμο της πρωτεύουσας. Επίσης, θεωρώ ότι η συνένωση Λάρνακας-Αραδίππου και Λειβαδιών αποτελεί μια αυτονόητη πράξη ορθολογισμού, καθώς και οι τρεις δήμοι «κάθονται» στην ίδια γειτονιά. Αντιδράσεις υπάρχουν στην επαρχία Αμμοχώστου, τις οποίες, θεωρώ ακατανόητες. Τρεις δήμοι δίπλα-δίπλα, με κοινή γεωγραφική και οικονομική βάση (Αγία Νάπα, Παραλίμνι Δερύνεια) μπορούν να αλλάξουν σελίδα μόνο αν ενωθούν σε ένα Δήμο. Το ίδιο συμβαίνει με την κοινή πλεύση σε ένα δήμο όπως προνοεί το σχέδιο νόμου για εκείνους της Πάφου και της Γεροσκήπου. Βρίσκω αντιπαραγωγική τη λύση που δόθηκε στη Λεμεσό, με τα Πάνω και Κάτω Πολεμίδια μόνα τους. Θα μπορούσε να αποτελέσουν μέρος στο σχηματισμό ενός μεγαλύτερου δήμου, του Δήμου Λεμεσού.

Ενώ η πρόταση νόμου επιλύει ορισμένα προβλήματα, ακολουθεί σε άλλα στοιχεία του την πεπατημένη: οι περισσότερες κοινότητες είναι εκτός σχεδίου, οι νυν δήμαρχοι που αισθάνονται ότι κλείνει ο κύκλος τους, αντιλαμβάνονται ότι κινείται κάποιο δέλεαρ με κάποια αντιδημαρχία. Τα δύσκολα θέματα που συνδέονται απολύτως με τη νέα μορφή Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ουδείς τα ακουμπά. Ο εκσυγχρονισμός της κοινωνίας μας χρειάζεται σχέδια για το σύνολο της εξέλιξής της. Μια μεταρρύθμιση στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα αποδώσει ουσιώδη αποτελέσματα μόνο αν εντάσσεται σε ένα διαφορετικό σχέδιο που να προωθεί τη σταδιακή και συστηματική αποκέντρωση των εξουσιών στο τρίγωνο Προεδρικό Μέγαρο -Υπουργεία- Επαρχιακές Διοικήσεις. Απίστευτος αριθμός από θεματα αφορούν τις αρμοδιότητες των τριών πιο πάνω μορφών εξουσίας, που περιπλέκουν τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και προσθέτουν εμπόδια στην αποτελεσματική λειτουργία των θεσμών σε πιο σύγχρονη βάση. Οι επαρχιακές διοικήσεις και οι ευθύνες που τους αναλογούν στην περίπτωση που μάς ενδιαφέρει μια συνολική μεταρρύθμιση, θα μπορούσαν να ενταχθούν σε μια νέα, με ισχυρή μορφή Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπως είναι οι «Μητροπολιτικοί Δήμοι» και οι έπαρχοι δεν θα έχουν κανένα ρόλο. Θα καταργηθούν.

Οι δομές, οι πρακτικές, οι συνήθειες από την εποχή της Αγγλοκρατίας εξάντλησαν τα όρια τους, εδώ και δεκαετίες και ουδείς θέλει να επεξεργαστεί μια πρόταση εκσυγχρονισμού τους. Κάθε ένας που ελέγχει έναν κύκλο από αρμοδιότητες επιδιώκει τη συγκέντρωση νέων εξουσιών, επιδιώκει να ελέγχει το σύστημα για να επηρεάσει, να ρυθμίσει, και εν τέλει να ανέβει στην κομματική επετηρίδα. Γι’ αυτό η Κύπρος από μια χώρα με αξιόλογες διοικητικές δομές στα παλαιότερα χρόνια, έμεινε στάσιμη στα χρόνια που έπρεπε να αλλάξει ταχύτητα. Η ενταξιακή διαδικασία και η ένταξη στην ΕΕ, καθευατή, αποκαθήλωσαν το κυπριακό «θαύμα», γιατί η τότε πολιτική ηγεσία πίστευε ότι η ενασχόληση με το κυπριακό «αντικαταστούσε» όλα τα άλλα. Πρόσχημα. Το κυπριακό ήταν εργαλείο για τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας μας, όχι το άλλοθι για την ακινησία της σε ένα συγκεντρωτικό και ανασφαλές σύστημα εξουσίας.

Το κρίσιμο θέμα παραμένουν τα ισχυρά και βιώσιμα οικονομικά, καθώς και οι (απούσες) σύγχρονες μορφές διοίκησης σε μικρές τοπικες κυβερνήσεις. Η νέα δομή στους ΟΤΑ αφορά την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη, την πιο άμεση επικοινωνία του πολίτη με την πιο κοντινή σε εκείνο δομή εξουσίας, τη συμμετοχή των πολιτών σε σχήματα και δράσεις που τον αφορούν άμεσα και βρίσκονται δίπλα του. Συνένωση σημαίνει ψηφιοποίηση και γενικότερη αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας για να επιλυθούν παλαιά προβλήματα υστέρησης στον τομέα της γραφειοκρατίας και της εξυπηρέτησης των δημοτών.

Η πρόταση για τη συνένωση των δήμων, παρά το ότι δεν είναι στις προθέσεις του νομοθέτη, βεβαιώνει ότι το ομοσπονδιακό μοντέλο, μάς πάει τόσο στο κυπριακό, όσο και στην ευρύτερη διοικητική δομή. Ένα σύγχρονο κράτος χρειάζεται να είναι αποκεντρωμένο, να ενισχύει τις διοικητικές δομές σε κάθε βαθμό, να αναπτύσσει τις πολιτικές του μέσα σε ένα ενωμένο, αποτελεσματικό, σύγχρονο πολιτικό περιβάλλον. Η ομοσπονδιακή δομή είναι η καταλληλότερη μορφή οργάνωσης εξουσίας στην Κύπρο. Η ΕΕ διαθέτει ορισμένα στοιχεία ατελούς ομοσπονδίας. Κάθε φορά που ενισχύει αυτή τη μορφή της, ενισχύεται η πολιτική της ενοποίησης και ωφελημένοι είναι οι ευρωπαίοι πολίτες. Ο φεντεραλισμός, αφορά τη δυνατότητα μιας κοινωνίας να αντλεί μαθήματα από τη διεθνή εμπειρία και να επεξεργάζεται λύσεις συμβατές με το δικό της πολιτικό μέλλον. Το ένα κράτος με αποκεντρωμένες εξουσίες, με ισχυρές αυτοδιοικητικές δομές, με αξιοποίηση ενός πακέτου από καλές πρακτικές που έχουν υιοθετησει άλλα προηγμένα ομοσπονδιακά μοντέλα, μάς αφορά πλήρως.

Λάρκος Λάρκου