Η Κύπρος και η Eυρωτουρκική σχέση
Μετά τη Σύνοδο των Yπουργών Εξωτερικών των 25 στις 11 Δεκεμβρίου ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Χ. Πασιαρδής και ο Υπουργός Εξωτερικών Γ. Λιλλήκας εξέφρασαν την ικανοποίησή τους γιατί στην απόφαση έγινε αποσύνδεση της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας από το κυπριακό. Έστω και εάν η εκτίμηση αυτή δεν είναι ακριβής χρειάζεται, ωστόσο, κάποια «διερεύνηση». Η θέση ότι το κυπριακό αποτελεί ανεξάρτητο ζήτημα από την πορεία των σχέσεων Τουρκίας-ΕΕ δημιουργεί απορίες και ερωτηματικά. Αν αποσυνδεθούν, τότε ποιο είναι το εργαλείο της πίεσης πάνω στην κατοχική δύναμη; Ποιοι θα είναι οι μοχλοί για να υποχρεωθεί η Άγκυρα σε νέες αποφάσεις;
Η Κύπρος έχει κάθε συμφέρον να θέτει στον σκληρό πυρήνα της ευρωτουρκικής σχέσης την ουσία του κυπριακού. Η ΕΕ προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στην Κύπρο ώστε να πιέσει την Τουρκία για λύση. Είναι η ΕΕ ο καταλύτης της αλλαγής συσχετισμών υπέρ της Κύπρου. Αυτό σημαίνει ότι η Κύπρος ως πλήρες μέλος πρέπει να ελέγχει κάθε εξέλιξη στις ευρωτουρκικές σχέσεις με κριτήριο τον τερματισμό της στρατιωτικής κατοχής εδάφους κράτους- μέλους από ένα υποψήφιο μέλος.
Η επιλογή της ενταξης στην ΕΕ δεν έγινε ούτε για το ευρώ, ούτε για τις φιλελευθεροποιήσεις. Έγινε για πολιτικούς λόγους –ενδυνάμωση της Κύπρου, αλλαγή συσχετισμών, αξιοποίηση της ΕΕ ως του καταλύτη της λύσης. Η Κυπριακή Κυβέρνηση έδωσε δύο φορές πράσινο φως στην Τουρκία να μπει στο δρόμο της ενταξιακής διαδικασίας στις 17 Δεκεμβρίου 2004 και στις 3 Οκτωβρίου 2005. Αυτό σημαίνει ότι στο πιο κρίσιμο σημείο της ευρωτουρκικής σχέσης η Κύπρος και η Ελλάδα χαμήλωσαν τον πήχυ στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο (έναρξη συνομιλιών ΕΕ-Τουρκίας με αντάλλαγμα το πρωτόκολλοτης Άγκυρας, χωρίς όμως σαφές χρονοδιάγραμμα εφαρμογής του). Η Τουρκία στις 3 Οκτωβρίου 2005 ανέβηκε στο τρένο χωρίς πολιτικές δεσμεύσεις στο πιο υψηλό επίπεδο.
Εκτιμώ ότι η σημερινή τακτική της επικυριαρχίας του πρωτοκόλλου ολοκλήρωσε την αξία του ως μοχλός πίεσης. Σήμερα χρειάζεται άλλη προσέγγιση που να θέτει το αίτημα για τερματισμό της στρατιωτικής κατοχής στο επίκεντρο της ευρωτουρκικής σχέσης. Αυτό υπηρετεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα συμφέροντα της Κύπρου αλλά και της ίδιας της ΕΕ. Η πιο πάνω πρωτοβουλία θα είναι αποτελεσματική εάν ταυτόχρονα δουλέψουμε σκληρά για να θέσουμε σε λειτουργία την πολιτική αξία του καταλύτη. Δηλαδή η Κύπρος να επεξεργαστεί συγκεκριμένες εισηγήσεις βασισμένες στο θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ για το πώς το ευρωπαϊκό κεκτημένο και οι ευρωπαϊκές αξίες θα δώσουν κατευθύνσεις για το βασικό πλαίσιο της λύσης. Σε μια σειρά από θεμελιώδη ζητήματα που συνδέονται με την επίλυση του κυπριακού (λ.χ. εγγυήσεις, ασφάλεια, οικονομία, λειτουργικότητα) η ΕΕ μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη για να υπάρχει ευρωπαϊκή σφραγίδα στις εξελίξεις. Αυτό συνδέεται με την πολιτική μας βούληση να αναπτύξουμε το σύστημα της ΕΕ ως το πλαίσιο ασφαλείας για την ελεύθερη Κύπρο.