Τραπεζική εξουσία και αντίβαρα

Το ερώτημα ενέχει θεμελιώδη χαρακτήρα. Σε δημοκρατίες με αδύναμες ελεγκτικές αρχές, με λιγότερους πόλους εξουσίας, μπορεί να συναντήσεις κανείς πιο εύκολα φαινόμενα κακοδιοίκησης ή και διαφθοράς σε σχέση με άλλες πιο προηγμένες δημοκρατίες. Ειδικότερα: οι περισσότεροι πόλοι εξουσίας αποτελούν αντίβαρο ο ένας στον άλλο, και έτσι η ελεγκτική διαδικασία είναι πιο προφανής και η εποπτεία πιο ουσιαστική.

Η εισαγωγή αφορά την οικονομική κρίση στην Κύπρο και τις συνεχείς αποκαλύψεις για πράξεις ή παραλείψεις στον χώρο των τραπεζών, οι αναφορές για μπόνους ή χαριστικά δάνεια, ή για κακές αποφάσεις που οδήγησαν τον τραπεζικό τομέα στην κατάρρευση. Το ερώτημα είναι σαφές: γιατί δεν προλάβαμε κάτι; Τι έφταιξε και δεν αντιμετωπίστηκαν προβλήματα έγκαιρα και ομαλά;

Με την εκ των υστέρων παρέμβαση, το κυπριακό κράτος δείχνει ανήμπορο να προβλέψει, να σχεδιάσει, να δημιουργήσει μια κοινωνική ισορροπία ποου να εξασφαλίζει την μακροπρόθεσμη σταθερότητα με βάση τις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η απάντηση βρίσκεται στην απουσία αντίβαρων στην άσκηση εξουσίας -η μια αρχή να ελέγχει, να εποπτεύει, να θέτει κανόνες, να ελέγχει την εφαρμογή κανόνων που έχουν θεσμοθετηθεί. Αντίθετα, αυτό που συνέβαινε στην Κύπρο, η υπερσυγκέντρωση εξουσιών, η απόλυτη εξουσία οδηγούσε συχνά σε αυθαιρεσίες, σε υπέρβαση εξουσίας, σε αποφάσεις βασισμένες στην αλαζονία και την ασυδοσία-αποφάσεις για δάνεια από το ΔΣ στην Τράπεζα Κύπρου, τα προσωπικά δάνεια σε προέδρους ή Διοικητές Τραπεζών ή Συνεργατικών Ιδρυμάτων.

Αυτό που μετρά πλέον είναι να καταπολεμούμε τις αιτίες, και όχι να τρέχουμε πίσω από τις συνέπειες πράξεων και παραλήψεων. Η απάντηση στην κρίση δεν πρόκειται να έρθει μόνο με την τιμωρία όσων ευθύνονται για την οικονομική καταστροφή, αλλά και με την εξαγωγή των πιο κατάλληλων συμπερασμάτων για το αύριο, με την υιοθέτηση μέτρων και την εφαρμογή μιας πολιτικής με βάση τα αντίβαρα. Σε αυτό χρειάζονται πρώτο, αλλαγή πολιτικής με ενδυνάμωση της εποπτικής διαδικασίας, και, δεύτερο, ανάληψη ευθύνης από πρόσωπα γενικού κύρους, με δυνατότητες να έχουν ισχυρή φωνή απέναντι σε οικονομικά συμφέροντα και ισορροπίες, πρόσωπα ικανά να σηκώσουν το βάρος της ανάτασης των θεσμών με στόχο να στηρίξουν την εύρυθμη λειτουργία του εποπτικού μηχανισμού.