Άνοδος και πτώση της ακροδεξιάς

Δύο χώρες, δύο παραδείγματα. Μιλώντας στη Λυών στις 23 Μαίου ο υποψήφιος των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρτιν Σουλτς, χαιρέτισε τα αποτελέσματα που δείχνουν μια σαφή πτώση του ακροδεξιού κόμματος του Χέερτ Βίλντερς στις Ευρωεκλογές που διεξήχθησαν στην Ολλανδία.

«Ας γίνουμε όλοι Ολλανδοί τώρα» δήλωσε ο Σουλτς ενώπιον περίπου χιλίων ανθρώπων που είχαν συγκεντρωθεί στα προάστια της Λιόν για την τελευταία προεκλογική συγκέντρωση των σοσιαλιστών πριν από τις Ευρωεκλογές της Κυριακής. «Ας κινητοποιηθούμε όλοι την Κυριακή και ας πάρουμε ως παράδειγμα την Ολλανδία με αυτόν τον κύριο Βίλντερς, ο οποίος ξεκίνησε στις δημοσκοπήσεις με 21% και κατέληξε σε 12% (…) Αν κινητοποιηθούμε, θα πολεμήσουμε την Κυριακή το Εθνικό Μέτωπο».

Στη Μεγάλη Βρετανία οι ειδήσεις πάνε ανάποδα. Στις τοπικές εκλογές οι Εργατικοί ήρθαν πρώτοι με ποσοστό 31%, ακολουθούμενοι από τους Συντηρητικούς με το ακροδεξιό Κόμμα της Ανεξαρτησίας του Νάιτζελ Φάρατζ στην τρίτη θέση. Οι Εργατικοί κέρδισαν 292 έδρες σε δημοτικά συμβούλια. Το Κόμμα της Ανεξαρτησίας έχει κερδίσει 155 έδρες.

Το ζήτημα παραμένει σημαντικό καθώς ένα σημαντικό τμήμα των ευρωπαίων πολιτών ελκύεται από την ακροδεξιά ρητορεία. Στο περιοδικό «Μεταρρύθμιση» η Β. Γεωργιάδου και Λ. Ρόρη παραθέτουν σοβαρά επιχειρήματα για το ζήτημα που διαπερνά σχεδόν ολόκληρη την ΕΕ: «Αν επιχειρήσει κάποιος να αποκωδικοποιήσει τα κίνητρα της εκλογικής επιλογής κομμάτων όπως το UKIP και το FN, θα διαπιστώσει ότι κερδίζουν σημαντικά σε ψηφοφόρους επειδή «συναισθηματικοποιούν» την πολιτική, φορτίζοντας τους εκλογείς με αρνητικά και μνησίκακα συναισθήματα για τους «διεφθαρμένους» και «αποστασιοποιημένους» πολιτικούς, για τους «ξένους» και για τα «παράσιτα» του ευρωπαϊκού νότου. Κοιτώντας τα εμπειρικά δεδομένα, στην Ευρώπη υπάρχει λιγότερος αντιευρωπαϊσμός από όσο νομίζουν πολλοί (των ΜΜΕ περιλαμβανομένων). Ακόμη και σήμερα, διαρκούσης της κρίσης, το 60% των πολιτών στις χώρες-μέλη της ΕΕ νιώθουν Ευρωπαίοι, ενώ μόνο το 30% πιστεύει ότι η ΕΕ κινείται προς μια λανθασμένη κατεύθυνση. Επιπλέον, η χρηματοπιστωτική κρίση δείχνει να επηρέασε μόνον οριακά την προϋπάρχουσα θετική στάση της πλειοψηφίας των ευρωπαίων πολιτών (52% το 2013 έναντι 56% το 2006) στην ύπαρξη ενός ενιαίου νομίσματος και του Ευρώ (βλ. Ευρωβαρόμετρο 80/2013).

Η ΕΕ πέρασε έντονους κραδασμούς στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων. Έκανε λάθη, καθυστέρησε να πάρει αποφάσεις, ήταν άτολμη και άδικη κάποιες φορές. Η ιδέα της ενωμένης Ευρώπης, ωστόσο, όπως αποτυπώνεται στο οικοδόμημα της ΕΕ, παραμένει το πιο συνεκτικό πολιτικό αφήγημα της μεταπολεμικής εποχής. Αυτή είναι και η δυναμή του έναντι των πολιτικά τυχάρπαστων αντιπάλων της».