Από τα ΜΟΕ στην ουσία

Οι εξελίξεις μετά την 23^η Απριλίου 2003 είναι μια προσπάθεια της Άγκυρας να “ανακτήσει” ένα μέρος από το κόστος των δικών της σφαλμάτων στο Κυπριακό και στο ζήτημα του Ιράκ. Κατά τη γνώμη πέντε είναι οι λόγοι αυτής της εξέλιξης:

1. Η υπογραφή της 16^ης Απριλίου 2003. Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ, πιέζει την Άγκυρα.
2. Η στάση του Ντενκτάς στην Κοπεγχάγη και τη Χάγη. Ο Τ/Κ ηγέτης είναι πλέον μέρος του “αδιεξόδου” στο ότι στην Τουρκία καλείται “βαθύ κράτος”.
3. Προσπάθεια του Ντενκτάς να βρει τρόπους συνεννόησης με την πλειοψηφία τ-κ των ενόψει των εκλογών του Δεκέμβρη.
4. Το τέλος του πατέρα Ντενκτάς πλησιάζει. Γι’ αυτό δίνει πάσες στον υιο Σερντάρ, τον κάνει πιθανό διάδοχό του. Τα ανοίγματα “πιστώνονται” στον Σερντάρ…
5. Η απόφαση για τα ανοίγματα της 23^ης Απριλίου 2003 ανήκει στην Άγκυρα (Ερντογάν, ΥΠΕΞ, Στρατηγοί), και στη συνέχεια ο Ρ. Ντενκτάς αναγκάστηκε να τα δεχθεί. Ύστερα, να τα χειριστεί προς όφελος του Σερντάρ…

Οι κύπριοι πολίτες έκαναν την δική τους παρέμβαση στις εξελίξεις. Βοήθησαν στο να ξεπεραστούν (έστω, μερικώς) στερεότυπα, προκαταλήψεις, μύθοι του παρελθόντος. Αυτός που χάνει από τα γεγονότα μετά την 23^η Απριλίου είναι ο Ντενκτάς και η παρέα του. Το “όραμα” Ντενκτάς είναι ο μεγάλος ηττημένος των εξελίξεων.

Η “διπλωματία των πολιτών” έχει δώσει ένα πολύ καθαρό μήνυμα. Οι κύπριοι πολίτες έχουν πάρει το “μάθημα από το παρελθόν”. Ζητούν μια ελεύθερη, ευρωπαϊκή Κύπρο, χωρίς κατοχικό στρατό, κοινή πατρίδα για όλους τους πολίτες της. Τα κίνητρα του Ντενκτάς ήταν άλλα. Το σπουδαίο είναι ότι οι πολίτες διέλυσαν τα κίνητρά του, ξεπέρασαν τις σκοπιμότητες και κάνουν ανοικτή πολιτική δράση…

Η κυβέρνηση αντιμετώπισε μια εξέλιξη που φαινόταν απρόσμενη για όλους τους διεθνείς παίκτες (ΕΕ, ΗΠΑ, ΟΗΕ). Υπήρξε μια απρόβλεπτη συμμετοχή πολιτών, μαζικό “όχι” στην ακινησία.

Ήταν και για την κυβέρνηση, για τα κόμματα, για όλους, μια χρήσιμη εμπειρία, που αξίζει να μελετηθεί ως ένα “μάθημα” για το μέλλον.

Το κλίμα αλλάζει, η ατμόσφαιρα βοηθά να δούμε το Κυπριακό επί της ουσίας. Η επανέναρξη συνομιλιών για επίλυση του Κυπριακού χρειάζεται σοβαρή προετοιμασία, αξιόπιστες εγγυήσεις ότι δεν θα πάμε σε νέα Χάγη… Άρα, η Άγκυρα πρέπει να ξεκαθαρίσει τη θέση της σε σχέση με το Σχέδιο Ανάν…

Όλα τα Ε/Κ κόμματα (πλην ΝΕΟ) και όλα τα Τ/Κ κόμματα της αντιπολίτευσης αποδέχονται το σχέδιο Ανάν ως βάση για διαπραγμάτευση. Οι εξελίξεις μετά την 23η Απριλίου λένε κάτι πολύ απλό. Το σχέδιο του Γ.Γ. του ΟΗΕ πρέπει να “μεταρρυθμιστεί” υπό το φως δύο σπουδαίων γεγονότων. Της υπογραφής της Συνθήκης Προσχώρησης (16 Απριλίου) και του “πλαισίου επικοινωνίας”, που οικοδομεί τη 23^η Απριλίου.

Θεωρώ ότι ορισμένα κύρια στοιχεία που δεν θα αλλάξουν, είναι τα βασικά στοιχεία ενός συμβιβασμού συμφερόντων, ισχύος, επιχειρημάτων, συμμαχιών, ισορροπιών. Αυτό που νομίζω ότι μπορεί να γίνει με ρεαλιστικό τρόπο είναι να επανεξετάσουμε πλευρές του Σχεδίου του Γ.Γ. του ΟΗΕ υπό το φως της 1ης Μαϊου 2004.

Επ’ αυτού τρία παραδείγματα:

• Οι ειρηνευτικές δυνάμεις που θα επιβλέπουν τη λύση, (η ηγεσία, το ανθρώπινο δυναμικό κλπ) να προέρχονται από κράτη – μέλη της ΕΕ.
• Οι τρεις δικαστές να είναι από χώρες – μέλη της ΕΕ, για να έχουν τη νομική υποδομή της ΕΕ, ως κύρια γνώση τους.
• Τα χρονοδιαγράμματα πρέπει να αλλάξουν. Αυτό λέει δημόσια η “διπλωματία των πολιτών” μετά την 23η Απριλίου…

Τα όποια ΜΟΕ είχαν νόημα πριν κάποια χρόνια. Τώρα δεν εξυπηρετούν. Τώρα, έως το Μάϊο του 2004 είναι η ώρα της ουσίας, της συνολικής επίλυσης του Κυπριακού. Τα επιμέρους είναι η επιδίωξη του Ντενκτάς. Το συνολικό πακέτο επίλυσης είναι η καλύτερη απάντηση στις ” επί μέρους” πολιτικές του Ντενκτάς ή ορισμένων κύκλων στην Άγκυρα… Είναι σημαντικό να μην πέσει κανείς στην “αιχμαλωσία” ορισμένων ΜΟΕ, στο ροκάνισμα του χρόνου, σε αλλοιώσεις ή εικονικές πολιτικές. Έχουμε μπροστά μας τον ζωτικό χρόνο έως τον Απρίλιο του 2004 . Οι προσπάθειες για συνολική επίλυση του κυπριακού πρέπει να ενταχθούν σε αυτό το πλαίσιο.