Από την κόπωση στην επιτάχυνση.

Η ομάδα των διπλωματών που ασχολείται με το κυπριακό αποδέχθηκε την εισήγηση που έκανε ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ Μπα-κι Μουν, Αλεξάντερ Ντάουνερ και έτσι το κοινό ανακοινωθέν της γραμματείας του ΟΗΕ γράφει ότι «η διαδικασία των διαπραγματεύσεων (στο κυπριακό) προχωρεί με βραδείς ρυθμούς» (3/10). Επίσης ο Α. Ντάουνερ διαπιστώνει ότι στις διαπραγματεύσεις υπάρχει «κόπωση» την οποία απέδωσε στις εξαντλητικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο ηγετών στις δύο τελευταίες συναντήσεις (11 και 18 Σεπτεμβρίου), και αν αυτό συνεχιστεί, εκτιμά ότι οι ρυθμοί θα είναι πολύ βραδείς, καθώς «στα βασικά σημεία οι απόψεις των πλευρών παραμένουν αμετάβλητες και αυτό δεν βοηθά». Αυτή η διαπίστωση ασφαλώς δημιουργεί προβληματισμό, χρειάζεται μια διερεύνηση. Είναι δυνατή μια «καινούρια αρχή» μέσα στη βασική αρχή; Τι μπορεί να συμβάλει ώστε τα πράγματα να μπουν σε μια πιο παραγωγική βάση; Κατά τη γνώμη μου, λίγα μπορούν να γίνουν αλλά αυτά να είναι ουσιώδη, όπως:

1 Οι αχρείαστες και ασταμάτητες δημόσιες δηλώσεις δεν βοηθούν, οι συνεχείς και άγονες αντιπαραθέσεις δεν οδηγούν πουθενά. Άρα λιγότερες δημόσιες δηλώσεις, ανάπτυξη θετικού κλίματος στην κοινή γνώμη. Η πραγματική αντιπαράθεση είναι η σκληρή διαπραγμάτευση στο τραπέζι των συνομιλιών. Κλασσικό παράδειγμα προς αποφυγή είναι η ομιλία και οι δηλώσεις Ταλάτ στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης.

2 Χρειάζεται οι πολιτικές παρεμβάσεις των δύο ηγετών, πρώτο, να είναι αναλύσεις με παγκύπρια εμβέλεια, και, δεύτερο, να έχουν βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Θέσεις και παρεμβάσεις που να βοηθούν το συνολικό ακροατήριο να είναι σε θέση να κατανοήσει θέσεις και αντιθέσεις και έτσι να προχωρήσει ορισμένα βήματα μπροστά.

3 Συστηματοποίηση των συναντήσεων Χριστόφια-Ταλάτ ώστε, αν είναι δυνατό, να πραγματοποιούνται δύο φορές την εβδομάδα σε σχέση με την έως τώρα απόφασή τους για μια συνάντηση κάθε εβδομάδα. Το τελευταίο σημείο δεν έχει τηρηθεί: η τελευταία τους συνάντηση ήταν στις 18 Σεπτεμβρίου και η επόμενη στις 10 Οκτωβρίου…Εξακολουθεί να είναι μείζον στόχος οι δύο ηγέτες να διεξέλθουν τα βασικά κεφάλαια έως το τέλος του 2008.

4 Επαναδραστηριοποίηση των Ομάδων Εργασίας με σκοπό να συζητούν τις λεπτομέρειες των διαφόρων πτυχών, αφήνοντας στους ηγέτες τα μεγάλα θέματα στα οποία χρειάζεται να τύχουν πολιτικής διαχείρισης στο πιο υψηλό επίπεδο. Αυτό το ευνοεί και ο ΟΗΕ, όπως καταγράφεται στο κείμενο Ντάουνερ.

5 Όπως όλα τα στοιχεία βεβαιώνουν, οι διαφωνίες των δύο πλευρών στο κυπριακό είναι σοβαρές και σημαντικές. Αυτό που μπορεί να αλλάξει το βηματισμό των συνομιλιών είναι η αξιοποίηση της ΕΕ ως του καταλύτη στις συνομιλίες. Το πλαίσιο της ΕΕ είναι το καλύτερο δυνατό γιατί είναι το μόνο που μπορεί να συμβάλει ώστε να τεθούν οι διαφορές σε ένα νέο πλαίσιο, να «ελεχθούν» κατά τρόπο δημιουργικό και να αποκτήσουν ένα σήμα προόδου. Εύκολα μπορεί κανείς να διαπιστώσει τις δυσκολίες και ακόμα πιο εύκολα να καταγγείλει τον Ταλάτ ή την τουρκική στάση. Στο κυπριακό κάθε μέρα υπάρχουν χίλιοι λόγοι για να μείνουν τα πράγματα ακίνητα. Το κυπριακό, ωστόσο, παραμένει πρόβλημα εισβολής-κατοχής, και είναι οι ε/κ που χρειάζεται να αξιοποιήσουν κάθε προσφερόμενο τρόπο για να ξεκολλήσει η διαδικασία και να αποκτήσει δυναμική επίλυσης. Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και η έναρξη ενταξιακών συνομιλιών ΕΕ-Τουρκίας σηματοδοτεί ένα νέο πολιτικό και διαπραγματευτικό κίνητρο. Αυτό δεν θα προκύψει από κάποιο αυτόματο πιλότο, αλλά για να τεθεί σε εφαρμογή απαιτεί σχέδιο, αποφασιστικότητα και αξιόπιστη δραστηριότητα.