Απο την ουτοπία στην επίλυση
Οι εξελίξεις στον οικονομικό τομέα βεβαιώνουν ότι η Κύπρος θα ζήσει στα επόμενα χρόνια πολύ δύσκολες μέρες. Το μνημόνιο έχει κλείσει μέσα από επώδυνους συμβιβασμούς, οι επιπτώσεις από την παρατεταμένη ύφεση θα είναι πολύ σκληρές για τους εργαζόμενους-ανεργία, υποαπασχόληση, μείωση εισοδημάτων, αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό, συνθήκες που θυμίζουν την εποχή μετά την εισβολή. Ο δρόμος αυτού του μνημονίου οδηγεί την Κύπρο έξω από τα αδιέξοδα; Κατά τη δική μου άποψη, αυτό είναι μια ουτοπία. Στο βαθμό που η διατήρηση της προσπάθειας για ανάκαμψη καλύπτει τις περιοχές που είναι υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, αυτό από μόνο του θέτει την αιτία της βασικής αποτυχίας.
Στη δική μου ανάλυση, αν δεν προχωρήσουν μαζί οι διαδικασίες σταθεροποίησης της οικονομίας και οι διαδικασίες επίλυσης του κυπριακού, κινδυνεύουμε να χάσουμε το διπλό στοίχημα που υπάρχει μπροστά σε όλη την Κύπρο. Το μνημόνιο ανάμεσα στην Κυπριακή Δημοκρατία και την τρόικα, απαιτεί τεράστιες θυσίες και απροσδιόριστο χρονικό διάστημα για να δούμε πώς θα προχωρήσουν τα πράγματα. Η αντίληψη ότι θα εξελιχθούν τα πράγματα «ομαλά» στο 60% του εδάφους της Κύπρου και ότι αυτό συνιστά μια μέθοδο για την ανόρθωση της οικονομίας, στερείται σοβαρής πολιτικής βάσης και ως εκ τούτου παραπέμπει σε λύσεις σε περισσότερο βάθος χρόνου, με περισσότερες επώδυνες περικοπές, θυσίες και λιτότητα για τους μη προνομιούχους.
Η ε/κ κοινωνία ζει τη δική της τιτάνια προσπάθεια να αποφύγει τον «ξαφνικό θάνατο» της οικονομίας της υλοποιώντας το μνημόνιο με τους τρεις δανειστές της. Την ίδια ακριβώς περίοδο η τ/κ κοινωνία εφαρμόζει το δικό της μνημόνιο, όπως συμφωνήθηκε μεταξύ της ηγεσίας Κουτσιούκ και της κυβέρνησης Ερτογάν. Η μια Κύπρος, εφαρμόζει δύο ξεχωριστά και ταυτόχρονα τόσο όμοια μνημόνια. Μια σύγκριση ανάμεσά τους βεβαιώνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό από τις πρόνοιές τους είναι απολύτως όμοιο, κινείται προς την ίδια κατεύθυνση (μείωση ελλειμμάτων, περικοπές, συνέργειες, αναδιάρθρωση τραπεζικού τομέα, ενίσχυση ιδιωτικής πρωτοβουλίας κ.ά)
Θεωρώ ότι καθώς σταθεροποιείται η προσπάθεια για επίλυση της οικονομικής κρίσης, στο κατάλληλο χρονικό πλαίσιο μπορεί να εξελιχθεί και μια παράλληλη, δίδυμη προσπάθεια για επίλυση του κυπριακού. Η αντίληψη που εισηγείται «πρώτα επίλυση της οικονομικής κρίσης» και «μετά το κυπριακό», δεν οδηγεί παρά σε περαιτέρω εμβάθυνση της κρίσης και περαιτέρω ενδυνάμωση της κατοχής. Ένας φαύλος κύκλος, στο τέλος του οποίου δεν θα θα υπάρχει τίποτα προς επίλυση, το κυπριακό θα κλείσει επί του εδάφους. Η επίλυση της κρίσης απαιτεί περισσότερο έδαφος, επενδύσεις σε όλη την επικράτεια, κοινοπραξίες με ξένες εταιρείες σε μεγαλύτερη γεωγραφική κλίμακα, κινητοποίηση της παραγωγικής βάσης πάνω στο ισχυρό μέγεθος που προσφέρει ο πλουτοπαραγωγικός ιστός όλης της Κύπρου. Σε αυτή την περίπτωση το κλίμα στο εσωτερικό θα αλλάξει και η διεθνής εικόνα θα προσθέσει δυνάμεις. Τα βήματα πίσω θα μετατραπούν σε πλεονέκτημα. Το παράδειγμα με την «Επιτροπή Αποζημιώσεων» του ψευδοκράτους είναι χαρακτηριστικό: μέσα στα επτά χρόνια λειτουργίας της υποβλήθηκαν από ε/κ 4.759 αιτήσεις για αποζημιώσεις ή ανταλλαγές περιουσιών και έως τώρα δόθηκαν 105εκ. στερλίνες. Εφέτος μόνο στους τρεις πρώτους μήνες κατατέθηκαν 400 αιτήσεις!. Ο πρόεδρος της Επιτροπής Γ. Γκιουνκάν εκτίμησε ότι οι αιτήσεις θα αυξηθούν λόγω της κατάστασης της ε/κ οικονομίας.
Ένα ακόμα παράδειγμα δείχνει ότι σε συνθήκες μη λύσης η επίλυση της οικονομικής κρίσης μετατίθεται στο χρόνο και δυσκολεύει περαιτέρω τις προϋποθέσεις για ανάκαμψη. Η διαδικασία προώθησης του πλάνου για εξόρυξη του φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ αποτελεί ένα κύριο χαρτί για αλλαγή πορείας. Ωστόσο, όπως είναι σήμερα τα πράγματα, η διαδικασία καθίσταται πιο πολύπλοκη καθώς η μη λύση του κυπριακού δυσχεραίνει συμμαχίες και δημιουργεί επιπρόσθετες και απρόβλεπτες αλλαγές. Σύμφωνα με ρεπορτάζ στο ΚΥΠΕ «ο Υπουργός Ενεργείας της Τουρκίας Τ. Γιλντίζ δήλωσε ήδη ότι «λάβαμε την απόφαση να μην συνεργασθούμε με την (ιταλική) εταιρεία ENI, διακόπτοντας και τα προγράμματά της στην Τουρκία. Η απόφαση ελήφθη εξαιτίας της επιμονής της ENI να διεξαγάγει γεωτρήσεις στα διεθνή ύδατα της Μεσογείου παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις της Τουρκίας». Η ENI υπέγραψε με την κυπριακή κυβέρνηση συμφωνίες για έρευνες για αξιοποίηση φυσικού αερίου σε τρία οικόπεδα που βρίσκονται ανοικτά των κυπριακών ακτών. Στην κοινοπραξία η ΕΝΙ συμμετέχει με 80% με την κορεατική Kogas να κατέχει το υπόλοιπο 20%».
Η οικονομική κρίση απαιτεί γρήγορα βήματα για το ξεπέρασμά της- εφαρμογή του μνημονίου, μαζί με ένα εκτεταμένο μεταρρυθμικό κυπριακό πρόγραμμα για αλλαγές στο κράτος και το αναπτυξιακό μοντέλο. Το σχέδιο για την ελεύθερη Κύπρος απαιτεί γενναία βήματα και αποφάσεις ευθύνης. Ο συνδυασμός αυτός υπόσχεται μια άλλη Κύπρο, ισχυρό μέλος της ΕΕ στην Α. Μεσόγειο, μέλος της ζώνης του ευρώ και παράγοντα ειρήνης, σταθερότητας και ανάπτυξης για όλους της κατοίκους της.