Απο τον εμφύλιο στη λύτρωση της συμφιλίωσης
Ένα κείμενο σπάνιας έμπνευσης παρουσίασε ο Γ. Ρωμαίος στο «Βήμα» στις 6 Ιανουαρίου 2014. Μεταφέρει στην εφημερίδα σκέψεις του Γιώργου Β. Δερτιλή «ενός, από τους σημαντικότερους ιστορικούς, με αφορμή το νέο βιβλίο του «Συνειρμοί, μαρτυρίες, μυθιστορίες». Οι σκέψεις του ιστορικού αφορούν καλύπτουν την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Ως εξής:
«Τα αίτια της κρίσης δεν είναι μόνο πολιτικά. Είναι δυστυχώς πολύ βαθύτερα, είναι πολιτιστικά. Διακόσια χρόνια τώρα η εμφυλιοπολεμική μας ιστορία δεν μας έμαθε τίποτε. Και εβδομήντα χρόνια τώρα καλλιεργούμε την εμφυλιοπολεμική μας νοοτροπία. Οι φιλόδοξοι δημαγωγοί, δεξιοί και αριστεροί, την εκμεταλλεύονται σαν να μην τελείωσε ποτέ ο Εμφύλιος. Αλλά και η αμάθειά μας δεν περιορίζεται στην πλήρη άγνοια της ιστορίας. Είναι καθολική. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι από τα χειρότερα στον κόσμο. Ετσι η δημαγωγία, ο υλιστικός ατομισμός και η συσσωρευμένη έλλειψη παιδείας και συνείδησης του πολίτη μας έχουν μετατρέψει σε κύμβαλα αλαλάζοντα. Για όλα φταίνε οι άλλοι, οι ξένοι, οι μετανάστες, οι κομμουνιστές, οι νεοφιλελεύθεροι, οι φασίστες, ο γείτονας, ο αδελφός μας, οι γονείς μας, οι πάντες. Είμαστε ναυαγοί επάνω σε μια σχεδία, βλέπουμε την ξηρά και αντί να αρπάξουμε τα κουπιά, ετοιμαζόμαστε να φάμε ο ένας τον άλλον» Για τη σημερινή πολιτική συγκυρία σημειώνει ότι «αν το 2010 η Αριστερά είχε σύσσωμη προτείνει μια συναινετική, συμφιλιωτική πολιτική με στόχο να αποφύγει η χώρα την πτώχευση και την κρίση, ίσως να είχαμε κερδίσει τα τέσσερα χρόνια που χάσαμε χωρίς να κάνουμε τίποτε για την κρίση – αν βεβαίως το είχαν αυτό δεχθεί όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα. Και ίσως σήμερα να είχαμε μια επιτυχημένη κυβέρνηση μιας νέας υπεύθυνης Αριστεράς και μια καλή αντιπολίτευση μιας σοβαρής Κεντροδεξιάς».
Ο Γ. Β. Δερτιλής βλέπει μια Ελλάδα «που απορρυθμίζεται αντί να μεταρρυθμίζεται» και «την παλαιά πολιτική τάξη να μην μπορεί να τη μεταρρυθμίσει. Η μόνη ρεαλιστική επιλογή για τη χώρα είναι να μελετήσει και να εκτελέσει η ίδια το απαραίτητο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων για να βγει από την κρίση και όχι να περιμένει από άλλους να τη σώσουν. Αυτό προϋποθέτει συνεργασία, συμφιλίωση, γενική στράτευση στον κοινό σκοπό και πολλή, πάρα πολλή δουλειά. Αν ο καθένας μας έκανε απλώς τη δουλειά του και την έκανε καλά, με μεράκι και συνείδηση, πολλά προβλήματα της κρίσης θα είχαν λυθεί. Αυτά όμως απαιτούν παιδεία και συνείδηση του πολίτη. Και για να τα αποκτήσουμε φοβούμαι ότι θα χρειασθεί να περάσουν δύο γενιές». Τονίζει επίσης τη σημασία από «την απαλλαγή από την «εμφυλιοπολεμική νοοτροπία» με τη «λύτρωση της συμφιλίωσης. Η Δημοκρατία προϋποθέτει τον διάλογο, ο διάλογος προϋποθέτει την «αδελφότητα» της Δημοκρατίας. Και ο πατριωτισμός προϋποθέτει την αλληλεγγύη της δημοκρατικής «αδελφότητας».
Τα πιο πάνω διδάγματα του Γ. Δερτιλή είναι έξοχα διδακτικά και για την Κύπρο, ασφαλώς σε άλλα δεδομένα αλλά με κοινές στάσεις πολιτικής που έχουν οδηγήσει σε κοινά αδιέξοδα. Η κυπριακή κοινωνία παραμένει μια βαθειά διαιρεμένη κοινωνία από την εποχή της ακμής του Ψυχρού Πολέμου. Αυτός ο μοναδικός σε παγκόσμιο επίπεδο κυπριακός «εμφύλιος», όπως οικοδομήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 40, παραμένει μάχιμος, επηρεάζει τις νοοτροπίες, καθορίζει τις διαιρέσεις, οικοδομεί την αδυναμία κοινού βηματισμού ακόμα και στα στοιχειώδη ή τα αυτονόητα που άλλες κοινωνίες τα έχουν κατακτήσει εδώ και πολλές δεκαετίες. Αυτή η κατάσταση πραγμάτων αφαιρεί δυνάμεις από την κοινή αγωνία για την επίλυση του κυπριακού, ενώ έχει διευκολύνει την πορεία προς την οικονομική κατάρρευση. Ο Γ. Δερτιλής είναι εξαιρετικά επίκαιρος σε ότι αφορά την κυπριακή εκδοχή της σκέψης του: «απαλλαγή από την εμφυλιοπολεμική νοοτροπία με τη λύτρωση της συμφιλίωσης. Η Δημοκρατία προϋποθέτει τον διάλογο, ο διάλογος προϋποθέτει την αδελφότητα της Δημοκρατίας. Και ο πατριωτισμός προϋποθέτει την αλληλεγγύη της δημοκρατικής αδελφότητας».