Άτυπη, άνω κάτω!

Τι ακριβώς έγινε στην άτυπη συνάντηση για το κυπριακό στη Γενεύη; Ο ΓΓ του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες έχει τη δική του βαρύνουσα ερμηνεία: « Δεν ήταν μια εύκολη συνάντηση. Η αλήθεια είναι ότι στο τέλος των προσπαθειών μας δεν έχουμε ακόμη βρει αρκετό κοινό έδαφος. Αλλά δεν τα παρατώ, η ατζέντα μου είναι πολύ απλή, αφορά  αυστηρώς το να αγωνιστώ για την ασφάλεια και την ευημερία των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων που αξίζουν να ζουν σε ειρήνη και ευημερία μαζί» (29/4).

Ο Ν. Αναστασιάδης στις δικές του δηλώσεις ζήτησε «να δοθεί η ευκαιρία επανάληψης ενός ουσιαστικού διαλόγου, με στόχο πάντα την εξεύρεση λύσης στα πλαίσια, όπως καθορίζονται από τις αποφάσεις των ΗΕ, τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας».

Ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Μ. Τσαβούσογλου δήλωσε ότι «μια νέα διαδικασία δεν θα πρέπει να είναι μεταξύ δύο κοινοτήτων αλλά δύο κρατών ώστε το καθεστώς των τουρκοκυπρίων να μην είναι αβέβαιο».

Ο τ/κ ηγέτης Ε. Τατάρ είπε πως «θα παρακαθίσουμε σε συνομιλίες εάν η κυριαρχία μας γίνει αποδεκτή. Έχουμε το ίδιο καθεστώς με τους Ε/κ διεθνώς και αυτό το θέλουμε εγγράφως για να προχωρήσει σε μια επίσημη διαπραγμάτευση».

Την επομένη του ναυαγίου ο Τ. Ερτογάν έθεσε τα πράγματα αλλιώς: «εγώ δεν εμπιστεύομαι τη νότια Κύπρο, δεν τους πιστεύω, ποτέ δεν συμπεριφέρθηκαν ειλικρινά, δεν μίλησαν σωστά. Και στη σύνοδο στο Μπούργκενστοκ είχαν πει ψέματα, είχαν εξαπατήσει και δεν σεβάστηκαν ούτε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Όταν συμπεριφερθούν ειλικρινώς θα δουν και από εμάς ειλικρίνεια. Αλλά ενόσω δεν συμπεριφέρονται ειλικρινά δεν είναι δυνατόν να υπάρξει συμφωνία με αυτούς».

Σε μια αβέβαιη κατάσταση, η δική μου ερμηνεία των πραγμάτων:

1. Από τον Κραν Μοντάνα και εξής το δίδυμο Αναστασιάδης -Χριστοδουλίδης πέταξε το Πλαίσιο Γκουτέρες στα αζήτητα, έδωσε πλήρη υποστήριξη στις «τριμερείς» συναντήσεις, ενώ στο ευρωπαϊκό γήπεδο έπαιξε «μονότερμα» κυρώσεις. Στόχος και των δύο επιλογών ήταν να στριμωχθεί η Τουρκία και να εμφανίζεται στην κοινή γνώμη η εικόνα πως «θωρακιζόμαστε» εν γένει. Χαρακτηριστική η δήλωση Χριστοδουλίδη πως «έχουμε θωρακίσει νομικά και πολιτικά τα θαλάσσια όριά μας μέσα από τις συμφωνίες και τις συμμαχίες με τις χώρες της περιοχής»- 19/1/ 2020. Στόχος του «διδύμου» ήταν να βάζει εμπόδια στις ογκώδεις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας και με αυτό τον τρόπο να προκαλείται ζημιά στη μελλοντική εξέλιξή τους.
2. Ουσιαστικά ο Μ. Τσαβούσογλου μπλόκαρε τις συνομιλίες για το κυπριακό, μίλησε για «δύο κράτη» λέγοντας στον Ευρωπαίο υπεξ Ζ. Μπορέλ πως «εφόσον θέλετε να παίζετε με την Κύπρο και να βάζετε συνεχώς εμπόδια στις σχέσεις μας με την ΕΕ, ακινητοποιώ τις διαδικασίες του ΟΗΕ στο κυπριακό.  Έτσι έχουμε δύο αδιέξοδα σε συσκευασία μιας. Τώρα ας μετρήσουμε ο καθένας τα κέρδη και τις ζημιές του»!
3. Με αυτό τον τρόπο ο Τσαβούσογλου επιχειρεί να βάλει την τριγωνική σχέση Κύπρος-Τουρκία-ΕΕ πάνω σε άλλη βάση. Είπε δημόσια στις 6/5 πως «θεωρούμε ότι υπάρχει τεράστιο δυναμικό στις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ, σε τομείς όπως η ασφάλεια, η άμυνα και οι προσπάθειες για περιφερειακή σταθερότητα έως την εκπαίδευση, την επιστήμη και τον πολιτισμό. Είναι λυπηρό, ωστόσο, ότι οι σχέσεις τίθενται σε ομηρία από τις παράλογες και μαξιμαλιστικές απαιτήσεις των Ελλήνων και των Ελληνοκυπρίων. Αυτό θέτει σε κίνδυνο το τεράστιο δυναμικό μας για συνεργασία».
4. Η «θετική ατζέντα» ανάμεσα σε ΕΕ και Τουρκία παραμένει στις αρχικές διακηρύξεις της. Η Άγκυρα θεωρεί ότι στο κυπριακό η ίδια έκανε κινήσεις προς τη συνολική επίλυση με τη θετική στάση της στο σχέδιο λύσης του ΟΗΕ το 2004 και στη Σύνοδο στο Κραν Μοντάνα το 2017. Έτσι, η Άγυρα επιχειρεί μέσω κυπριακού να  τερματίσει αυτό που η ίδια θεωρεί «μονομερή» στάση της ΕΕ στα ζητήματα της Α. Μεσογείου χρησιμοποιώντας τη διαδικασία του ΟΗΕ για να επιτύχει την «ανασυγκρότηση» της ευρωτουρκικής σχέσης.
5. Είναι ηλίου φαεινότερον ότι η τουρκική διπλωματία σε αυτό το σχεδιασμό της λαμβάνει υπόψη και την πλήρη ανυποληψία στην οποία έχει περιέλθει στις Βρυξέλλες ο Ν. Αναστασιάδης με την υπόθεση ευρωπαϊκά «χρυσά διαβατήρια»- διαδικασία επί παραβάσει της Επιτροπής κατά της Κύπρου- 19/10/2020.
6. Η τουρκική διπλωματία συνεχίζει να κάνει ανοίγματα στο ανατολικό πεδίο με στόχο να κλείσει τρύπες από προηγούμενες συνθήκες ή και να διορθώσει δικά της λάθη. Αντιπροσωπεία υπό τον Υφυπουργο Εξωτερικών της Τουρκίας Sedat Onal διεξήγαγε διερευνητικές συνομιλίες στις 5 και 6 Μαϊου στο Κάιρο με τον Αιγύπτιο συνάδελφο του Hamdi Sanad Loza. Στις 11 Μαίου ο Μ. Τσαβούσογλου επισκέπτεται το Ριάντ, ενώ ο Τ. Ερτογάν μίλησε ήδη με το βασιλιά της Σ. Αραβίας Σαλμάν. Κάθε ανατολικό άνοιγμα της Άγκυρας, της υπενθυμίζει πως η «άγκυρα» της διεθνούς της εμβέλειας εδρεύει στις Βρυξέλλες και χωρίς αυτήν οι διπλωματικές της πρωτοβουλίες δεν έχουν «επιπρόσθετη αξία». Η «επιστροφή» στις Βρυξέλλες παραμένει προβληματική και παρά τις αναφορές σε «θετική ατζέντα», το τρένο δεν επανεκκινεί γιατί πάνω στις ράγιες του κινείται εξ αντιθέτου κατευθύνσεως το κυπριακό. Η «ζαριά» της τουρκικής διπλωματίας στη Γενεύη είναι «ευανάγνωστη»: κυπριακό, ευρωτουρκικά και ελληνοτουρκικά μέσα από τη διαφορετικότητά τους, επηρεάζουν το ένα το άλλο, δείχνουν όμως πως μόνο με ταυτόχρονες, παράλληλες και διαφορετικές κινήσεις μπορεί να αλλάξει η φορά των πραγμάτων.

Λάρκος Λάρκου