Χωρίς πυξίδα

Συμπτώσεις επαναμβανόμενες, λένε κάτι σημαντικό. Έχουμε και λέμε:

Σε Λύκειο στη Λεμεσό μαθητές του «παρελαύνουν» με στρατιωτικό βηματισμό εντός του σχολικού χώρου.

Δασκάλα στην Αθηαίνου εκφωνεί ομιλία για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου σχηματισμένη πάνω στη ρητορική του μίσους.

Η αστυνομία της Φρανκφούρτης ανακοίνωσε ότι προχώρησε στη σύλληψη των οπαδών του Απόλλωνα Λεμεσού γιατί «φορούσαν ρούχα που έφεραν ναζιστικά σύμβολα». Η Bild έγραψε ότι στις φανέλες τριών οπαδών υπήρχε η νεκροκεφαλή των SS».

Σήμερα η Κύπρος εμφανίζει μια πολύ καθαρή εικόνα. Ολοφάνερα το τελευταίο διάστημα έχουμε αύξηση φαινομένων που ανήκουν στην κατηγορία της ρατσιστικής ρητορείας και συμπεριφοράς. Γιατί ειδικά αυτό το διάστημα; Νομίζω ότι αυτό συνδέεται με τη γενικότερη κοινωνική μας εξέλιξη: από τη μια η καθίζηση της διαδικασίας επίλυσης του κυπριακού, από την άλλη η καθημερινή ενημέρωση για το πώς και γιατί βούλιαξε η οικονομία της νήσου. Είμαστε μια κοινωνία χωρίς πυξίδα, και όσες πυξίδες κινούνται, δείχνουν διαπλοκή, διαφθορά, χρυσά διαβατήρια, επικυριαρχία των κολλητών, σαπίλα. Αυτό είναι το πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθούν τα άνθη του κακού: «εθνικός» επαρχιωτισμός μαζί με τα παράγωγά του, το ρατσισμό, την αμυντική εσωστρέφεια, το φόβο μπροστά στην αλλαγή και στην πρόοδο.

Η για δύο χρόνια στασιμότητα στο κυπριακό (με τεχνάσματα και παραπλανητικούς χειρισμούς) έχει πολύ ισχυρές επιπτώσεις στην κοινωνική μας εξέλιξη. Η στασιμότητα έχει ενισχύσει τις δυνάμεις της άρνησης και προκάλεσε ερωτηματικά σε όσους θεωρούν ότι μπορούμε να επιτύχουμε την πρόοδο. Αυτό έδωσε πόντους στις δυνάμεις της μη λύσης, καθώς στην ουσία οι χειρισμοί Αναστασιάδη την τελευταία διετία (Μοντ Πελεράν και εντεύθεν) έριξαν άφθονο νερό στο μύλο της τυφλής ρητορείας.

Η επίλυση του κυπριακού τόσο ως διαδικασία (στάδια) όσο και ως ουσία (εφαρμογή της λύσης) παρέχει στην κυπριακή κοινωνία έναν μεγάλο στόχο, ένα όραμα ελευθερίας γύρω από το οποίο μπορεί να συσπειρωθεί η πλειοψηφία της κοινωνίας μας. Αυτό σημαίνει επικέντρωση στο σήμερα, στο αύριο, σημαίνει κινητοποίηση για την καλύτερη Κύπρο. Εξ ορισμού αυτό ανατρέπει τη στασιμότητα και θέτει μια κοινωνική στόχευση σε μια διαρκή πορεία αλλαγών.

Η εμπειρία σε μια σειρά από χώρες έδειξε ότι όπου επιλύονται προβλήματα η ακροδεξιά ρητορεία χάνει έδαφος. Όπου υπάρχει διστακτικότητα, φόβος μπροστά στο δήθεν πολιτικό κόστος, ακινησία, αυτά ως λιμνάζοντα ύδατα βοηθούν ακραία σχήματα να ψαρέψουν στα θολά νερά της απελπισίας και έτσι να τσιμπούν πολιτική επιρροή. Για παράδειγμα, αν με αποφασιστικότητα προχωρούσαν τα πράγματα μέσα στο 2015 για να ανοίξει το «σημείο διέλευσης» από και προς την κατεχόμενη Κύπρο στη Δερύνεια, κανένας ξενοδόχος δεν θα έγραφε το 2018 ότι «μόνο ζημιά θα επιφέρει στην περιοχή της Αμμοχώστου και στη χώρα γενικότερα», και κανένας δεν θα έκανε εκδήλωση διαμαρυρίας «κατά» της διάνοιξης, όπως έγινε στις 19 Οκτωβρίου 2018! Η καθυστέρηση περιέπλεψε τα πράγματα και επέτρεψε στις δυνάμεις που δεν θέλουν να αλλάξει κάτι, να διεκδικούν να έχουν ρόλο στα πράγματα.

Σημειώνω ότι η ΕΕ από το 2016 εφαρμόζει μια πολιτική κατά της ρητορικής του μίσους με όσα αυτή περικλείει στο χώρο των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. Έτσι συμφώνησε με τις επιχειρήσεις τεχνολογίας πληροφοριών ότι «δεσμεύονται να καθιερώσουν σαφείς και αποτελεσματικές διαδικασίες για την εξέταση ειδοποιήσεων που αφορούν ρητορική μίσους στις υπηρεσίες τους, ώστε να μπορούν να αποσύρουν το σχετικό περιεχόμενο ή να απενεργοποιήσουν την πρόσβαση σ’ αυτό. Οι επιχειρήσεις τεχνολογίας πληροφοριών δεσμεύονται να θεσπίσουν κανόνες ή κατευθυντήριες οδηγίες χρήσης των υπηρεσιών τους από την κοινότητα των χρηστών τους με τις οποίες να αποσαφηνίζουν ότι απαγορεύουν την προώθηση πράξεων υποκίνησης βίας ή μίσους» (31 Μαίου 2016, Europe Direct).

Αν με την οδηγία της ΕΕ «οι επιχειρήσεις τεχνολογίας πληροφοριών δεσμεύονται …ότι απαγορεύουν την προώθηση πράξεων υποκίνησης βίας ή μίσους», είναι απίστευτα κυνικό σε μια χώρα με τα ειδικά χαρακτηριστικά της νήσου να κάνουμε πως δεν βλέπουμε όταν πολύ συγκεκριμένες πράξεις παραβιάζουν ευρωπαϊκές οδηγίες και την κυπριακή νομοθεσία στον πιο σκληρό τους πυρήνα όπως καταγράφει η αστυνομία της Φρανκφούρτης και συμπληρώνει η Bild. Ασφαλώς κάθε κυβέρνηση έχει τις ευθύνες της για να συμβαδίζει με τις οδηγίες της ΕΕ και τις νομοθεσίες που διέπουν τη λειτουργία της κοινωνίας μας. Εσχάτως ο πρόεδρος Αναστασιάδης έκανε λόγο για «κατά γράμμα εφαρμογή του κεκτημένου» στη διαδικασία επίλυσης του κυπριακού. Η απόφαση της 31ης Μαίου 2016, δεν είναι μέρος σε ότι καλούμε ευρωπαϊκό κεκτημένο; Δεν μάς ενδιαφέρει η εφαρμογή του και μάλιστα «κατά γράμμα»;

Πέρα από την κυβερνητική ευθύνη, όλοι οι παικτες της εκπαιδευτικής διαδικασίας, οφείλουν να έχουν δημόσιο λόγο τόσο για την «παρέλαση» σε Λύκειο στη Λεμεσό, όσο και για την ρητορική μίσους στην Αθηαίνου. Οι εκπαιδευτικές οργανώσεις διαθέτουν ειδικές ευθύνες πάνω σε όσα περιβάλλουν την εκπαιδευτική πράξη, έχουν ευθύνη να μιλούν δημόσια και να επηρεάζουν εξελίξεις. Η ανοικτή στα σύγχρονα ρεύματα παιδεία δεν έχει κατακτηθεί, άρα είναι υπόθεση ανοικτή στην πολιτική και ιδεολογική διαπάλη. Η προσαρμογή στο νέο περιβάλλον δεν επιτυγχάνεται με την ατέρμονη επανάληψη γνώσεων που έχουν ξεπεραστεί. Η Κύπρος χρειάζεται μια παιδεία με νέες στοχεύσεις και νέο προσανατολισμό, ικανή να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις που δημιουργεί η σημερινή εποχή. Μια παιδεία που θα εφοδιάζει το μαθητή με τα αναγκαία εργαλεία της γνώσης, που θα καλλιεργεί την κριτική σκέψη, σε ένα σχολείο ανοιχτών οριζόντων.

Λάρκος Λάρκου