Έγκλημα και συμφιλίωση
Στις 25 Ιουλίου δύο δημοσιογράφοι του «Πολίτη», οι Σ. Παρούτης και Μ. Θεοδώρου, έγραψαν τα εξής σε σχέση με τη δολοφονία 126 τ/κ σε τρία χωριά της επαρχίας Αμμοχώστου το 1974, τη Μαράθα, την Αλόα και το Σανταλάρη:
«Κάτοικοι των χωριών Περιστερώνας και Πηγής είναι οι 15 που κατονομάζονται στο δημοσίευμα της «Volkan» από το 2009 ως οι ένοχοι για τη διάπραξη των δολοφονιών. Ωστόσο, ο κατάλογος των υπόπτων, σύμφωνα με μαρτυρία Τ/Κ από τη Μαράθα που δεν βρίσκεται πια στη ζωή, επεκτείνεται σε ακόμα 15 άτομα από τα ίδια χωριά της επαρχίας Αμμοχώστου…
Μέχρι τις οχτώ το βράδυ άφησε γυναίκες, παιδιά και γέρους ελεύθερους και κράτησε μόνο τους άρρενες από 14 ετών και πάνω, οι οποίοι κατόπιν παρέμβασης Ελλήνων αξιωματικών μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο του Καράολου στο Βαρώσι ως αιχμάλωτοι πολέμου. Δηλαδή, όλοι αυτοί οι άρρενες άνω των 14 ετών των τριών τ/κ χωριών είναι σε θέση να καταθέσουν ποιοι Ε/Κ κοντοχωριανοί τους συμμετείχαν στη σύλληψή τους. Στο πόρισμα της Αστυνομίας για τη διερεύνηση της υπόθεσης Μαράθα-Σανταλάρη-Αλόα, του 2013, δεν φαίνεται να λήφθηκαν καταθέσεις από αυτούς τους Τ/Κ επιζώντες», («Πολίτης», 25 Ιουλίου 2018)
Η δολοφονία 126 τ/κ στα τρία αυτά χωριά γίνεται ολοένα και περισσότερο γνωστή στην ε/κ κοινωνία. Για δεκαετίες το συγκεκριμένο έγκλημα παρέμενε βαθειά κρυμμένο μυστικό στη δημόσια συζήτηση. Ελάχιστοι ε/κ γνώριζαν (πλην των δραστών) και όσοι έτυχε να γνωρίζουν, έκαναν ότι μπορούσαν για να μείνει η υπόθεση στα συρτάρια της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας. Το τελευταίο διάστημα με δημοσιεύματα όπως αυτό του «Πολίτη», οι ε/κ μαθαίνουν ότι για δεκατίες ήταν κλειδωμένο στα αμπάρια της αστυνομίας. Κρίνω ότι η υπόθεση αυτή έχει τρεις ουσιώδεις διαστάσεις:
Α. Η ε/κ ηγεσία νόμιζε ότι η απόκρυψη ενός εγκλήματος όπως αυτό, βοηθούσε την ε/κ επιχειρηματολογία σχετικά με την τουρκική εισβολή. Έτσι έκανε με τον ομαδικό τάφο των 126 τ/κ στα τρία χωριά, έτσι έκανε και με το καταρριφθέν από ε/κ εθνοφρουρούς αεροπλάνο «Νοράτλας» που μετέφερε έλληνες στρατιώτες στο νησί αμέσως μετά την έναρξη της τουρκικής εισβολής στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Με απόφαση στο πιο υψηλό επίπεδο στρατιώτες έθαψαν τα συντρίμια του «Νοράτλας» με τόνους από χώμα για να μην αφήσουν σημάδια ότι η Ελλάδα απέστειλε στρατιωτικές ενισχύσεις!
Η ουσία είναι πολύ συγκεκριμένη: όλος ο έξω κόσμος γνώριζε και τα δύο γεγονότα. Η τ/κ ηγεσία διακίνησε φιλμ σχετικό με τον ομαδικό τάφο στα τρία χωριά, και τα ελληνικά αεροπλάνα «Νοράτλας» έγιναν αντιληπτά από τις κατασκοπευτικές υπηρεσίες χωρών που είχαν τις σχετικές δυνατότητες-ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισραήλ, ίσως και Τουρκία. Όλοι γνώριζαν, πλην ε/κ. Μια στρεβλή αντίληψη περί προπαγάνδας η οποία βοηθούσε μόνο τη συγκάλυψη πάνω σε μερικές από τις πιο περίεργες σελίδας της κυπριακής ιστορίας.
Β. Η αλήθεια, αυτή που προκύπτει από την τεκμηρίωση και τα γεγονότα μόνο όφελος έχει για κάθε πολίτη, για κάθε λαό. Η γνώση προσθέτει δύναμη, αυτογνωσία, αυτοπεποίθηση για να πας μπροστά. Η αποσιώπηση συμβάλλει στη στρεβλή γνώση και στη δημιουργία μιας κοινής γνώμης γεμάτης από μισές αλήθειες, άρα μισές κατανοήσεις της ιστορικής της διαδρομής, του ιστορικού εαυτού μας. Πολλοί ε/κ διστάζουν να μάθουν, θεωρούν ότι γεγονότα όπως η μαζική δολοφονία στα τρία χωριά δεν πρέπει να λέγονται, ίσως θεωρούν ότι ετσι γίνεται μια προσπάθεια συμψηφισμού με την τουρκική εισβολή. Τίποτε από αυτά δεν πρέπει να ισχύει.
Θεωρώ ότι η αλήθεια, αυτή που προκύπτει από την τεκμηρίωση πρέπει να γίνει καθημερινό θέμα στην πρώτη σελίδα της κυπριακής κοινωνίας. Σε όλες τις διαστάσεις της: στην τουρκική εισβολή, στο Σανταλάρη, στην Άσσια, στο Παλαίκυθρο, στο Σύσκληπο, στην Τόχνη. Τίποτε κρυφό, τίποτε παραπλανητικό. Μόνο η αλήθεια, όπως καταγράφεται από τα ιστορικά τεκμήρια.
Γ. Πολλοί θέτουν το ερώτημα τι θα γίνει με τους δολοφόνους, ή αν θα γίνει κάποια δίκη για την μια περίπτωση ή κάποια άλλη. Αυτά τα ερωτήματα τα έχουν απαντήσει μεγάλοι ηγέτες όπως ο Ν. Μαντέλα και χώρες με επιτυχή πορεία μετάβασης από μια κατάσταση πραγμάτων σε μια άλλη: Ν. Αφρική, Κολομβία, Ιρλανδία. Το παράδειγμα Μαντέλα λέει το απλό: μιλήστε σε μια Επιτροπή Συμφιλίωσης, η κοινή γνώμη να γνωρίζει, αυτό αρκεί γιατί οδηγεί σε πρόοδο χωρίς επιστροφές στον φαύλο κύκλο των συγκρούσεων που έγιναν σε περασμένες δεκαετίες.
Αυτό κάνει ήδη η Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνούμενους (ΔΕΑ), αναζητά στοιχεία για τους αγνοούμενους και υλοποιεί τη διαδικασία ταυτοποίησης , χωρίς να αναζητά τις αιτίες ή να έχει τη δυνατότητα να ερευνήσει ως δικαστική αρχή κάτι σε σχέση με τους αυτουργούς εγκλημάτων. Βρίσκω την εισήγηση του δικηγόρου Αχ. Δημητριάδη όπως η ΔΕΑ μετεξελιχθεί σε Επιτροπή Συμφιλίωσης ως ιδιαιτέρως σοβαρή. Η ΔΕΑ έχει ήδη κάνει πολύ καλή δουλειά, διαθέτει κύρος, λειτουργεί με σχετικά καλή υποδομή και το πλήθος από στοιχεία που κατέχει μπορεί να την καταστήσουν αποτελεσματική και σε αυτή την αποστολή.
Θεωρώ ότι η γνώση αποτελεί την απάντηση στα κενά της κυπριακής ιστορίας, η ευρεία αντίληψη της εξέλιξής μας συνιστά την πιο δημιουργική απάντηση σε μια δύσκολη και επώδυνη πορεία συμφιλίωσης με τον αντιφατικό εαυτό μας. Η Κύπρος χρειάζεται να κλείσει πληγές του παρελθόντος, να στρέψει την προσοχή της στο μέλλον. Αυτό θα κάνει την Κύπρο καλύτερη και όλους τους κύπριους να βλέπουν το μέλλον με διαφορετικά μάτια.
Λάρκος Λάρκου