Εκλογές 2018: Με βλέμμα μπροστά!
Καθώς ολοκληρώνεται η εκλογική περίδος, ορισμένα συμπεράσματα μπορεί να εξαχθούν. Κριτικές παρατηρήσεις που εμπλουτίζουν τις κατακτήσεις του λαού μας όπως αυτές καταγράφονται μέσα από τη λειτουργία μιας ολοένα και καλύτερης συμμετοχικής δραστηριότητας. Θεωρώ ότι η εκλογική μας παιδεία έχει προοδεύσει, η Κύπρος αποτελεί μια από τις χώρες με ολοένα και πιο καλή λειτουργία του πολυφωνικού συστήματος. Η συμμετοχή όσο και η αποχή συνιστούν μια πολιτική στάση, η οποία αξίζει σοβαρής μελέτης με στόχο να ενδυναμώσουμε την πρώτη και να μειώσουμε τη δεύτερη.
Με βάση αυτές τις διαπιστώσεις, καταθέτω τον πιο κάτω προβληματισμό, ο οποίος, εκτιμώ, ότι συμβάλλει στην περαιτέρω ανάπτυξή της εκλογικής μας κουλτούρας:
Α. Θεωρώ ότι στη διάρκεια της προεκλογικής δραστηριότητας, κυριάρχησε παντού και πλήρως ο κομματικός λόγος. Αναγκαίος σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της φυσιογνωμίας της εκλογών. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι έπρεπε να κυριαρχήσει παντού ο απόλυτος κομματικός λόγος. Η εναλλακτική προσπάθεια αφορά και τα ΜΜΕ: στο δημόσιο διάλογο έλειψαν λ.χ. οι εμπειγνώμονες, οι πανεπιστημιακοί, οι συνδικαλιστές, ή εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών οι οποίοι θα εμπλούτιζαν τη δημόσια συζήτηση. Έλειψαν τα «μικτά» πάνελς, μια πιο πολύχρωδη συζήτηση, ικανή να βοηθήσει όλους με περισσότερη τεκμηρίωση. Αυτό στο βαθμό που δεν επιτυγχάνεται σημαίνει φτωχότερη αναζήτηση. Ερώτημα: ακόμα και στη συζήτηση γύρω από τα αποτελέσματα ενός γκάλοπ μόνο τα κόμματα έπρεπε να ήταν παρόντα;
Β. Το κύριο βάρος των συζητήσεων δόθηκε στο παρελθόν, σε θέματα τα οποία έχουν συζητηθεί εκαταντάδες φορές. Παραδείγματα: το κούρεμα των καταθέσεων το 2013 και πτυχές από την ιστορία του κυπριακού. Ίσως αναγκαία σε ένα βαθμό, αλλά η στροφή στο παρελθόν έδειξε τη λάθος δοσολογία: το μέλλον, αν και η πιο ισχυρή διάσταση του χρόνου, δεν έτυχε της αναγκαίας προσοχής. Ζούμε με το βλέμμα πίσω όταν δεν μπορούμε να οργανώσουμε και να κινητοποιήσουμε την κοινωνία μας να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις προκλήσεις που θέτει το αύριο.
Γ. Επί των θεμάτων που έτυχαν συζήτησης, παρατήρησα ότι την ατζέντα για το κυπριακό δεν την οδήγησε η κουλτούρα των εισηγήσεων, αλλά η σειρά των θεμάτων που καθιέρωσαν το κόμματα που αντιτίθενται στην ομοσπονδιακή λύση. Έτσι η συζήτηση περιεστράφη σε λάθος κατεύθυνση, στα μην ή στο φόβο. Δηλαδή η συζήτηση αφορούσε, κατά κανόνα, το τι θέλουμε, όχι το τι μπορούμε να κατακτήσουμε. Ως συνέχεια στα πιο πάνω προέκυψαν μερικά από τα παράγωγά τους: παρελθοντολογία, άχρηστες λεπτομέρειες, όχι σπάνια και διαστρεβλώσεις. Ο δημόσιος διάλογος με το «βλέμμα μπροστά» δεν κατάφερε να κερδίσει ούτε την ουσία, ούτε τις εντυπώσεις.
Δ. Αποφυγή δύσκολων θεμάτων από το φόβο του πρόσκαιρου, ή του δήθεν πολιτικού κόστους. Για παράδειγμα, το ζήτημα της εκ περιτροπής προεδρίας κρύφτηκε βαθειά στο «ασυνείδητο» των εκλογών επειδή λέγεται ότ δεν αρέσει σε μια μερίδα της ε/κ κοινής γνώμη. Για παράδειγμα, το ζήτημα της ανάπτυξης με καινοτόμες ιδέες και όχι συντεχνιακές πρακτικές. Αυτή η κατάσταση πραγμάτων στην οποία αποφεύγουμε τη συζήτηση θεμάτων που θεωρούνται μη δημοφιλή, παρεμποδίζει την ωρίμανση της κοινωνικής συνείδησης και δυσκολεύει την εξέλιξη της κοινωνίας μας.
Η τεκμηρίωση βοηθά την πρόοδο: η εκ περιτροπής προεδρία με σταθμισμένη και διασταυρούμενη ψήφο συνιστά μια ουσιώδη πρόοδο σε σχέση με το Σύνταγμα του 1960. Ποιος, αντί αυτού, προτιμά το σύστημα της χωριστής ψηφοφορίας, των βέτο και της διαίρεσης;
Οι καινοτόμες ιδέες για την ανάπτυξη δεν θα προκύψουν αν συγκαλύπτουμε τα προβλήματα από το φόβο «μήπως θυμώσουν οι συντεχνίες». Θα προκύψουν λύσεις εφόσον έχουμε γνώση του εξωτερικού περιβάλλοντος και εφόσον έχουμε το θάρρος να μιλήσουμε καθαρά και με πειστικότητα. Ποιος δεν θα πεισθεί όταν ακούσει επιχειρήματα, όταν κατανοεί καλύτερα το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει, άρα όταν μπορεί να κάνει συγκρίσεις πάνω σε πραγματικά φαινόμενα;
Ε Ο διάλογος υπήρξε κυρίως εσωστρεφής, δεν βρήκε χώρο η ατζέντα που θέτει η ίδια η συμμετοχή μας στην ΕΕ. Η Επιτροπή, και ειδικότερα ο Πρόεδρος Γιούνκερ μίλησαν αρκετές φορές, μίλησαν για κάθε κράτος-μέλος, καθόρισαν προτεραιότητες και πολιτικές κατευθύνσεις-οικονομικές μεταρρυθμίσεις, νομισματική ένωση, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ανταγωνισμός πάνω σε σαφές πλαίσιο, αμυντική ΕΕ με νέο ρόλο στην PESCO κλπ. Στην προεκλογική συζήτηση έλειψε ακόμα ένα κρίσιμης σημασίας ζήτημα: πώς η ΕΕ συμμετέχει ενεργότερα στις διαδικασίες επίλυσης του κυπριακού και πώς με τις δικές μας εφικτές εισηγήσεις γίνεται καταλύτης της αλλαγής.
Λάρκος Λάρκου