Εξορθολογισμός και Μεταρρύθμιση

Τι σημαίνει η λέξη «εξορθολογισμός»; Στην κανονική της σημασία σημαίνει να βάλουμε κάποια αρχικά πράγματα σε τάξη, να διορθώσουμε στρεβλώσεις για να μπορέσουμε στη συνέχεια να αντιμετωπίσουμε τα μείζονα-λ.χ. ποιότητα, περιεχόμενο, ανάπτυξη, στόχοι.

Αν κάποιος ενδιαφέρεται στα σοβαρά να κάνει πολιτική «εξορθολογισμού» ως εισαγωγή στα σημαντικά, θέτει όλα τα «ανορθολογικά» ζητήματα στο δημόσιο και ημιδημόσιο τομέα επί τάπητος. Όχι αποσπασματικά. Όχι όπως λ.χ. προσπάθεια για μείωση εξόδων στην παιδεία, αλλά ταυτόχρονα τερματισμός της διαφημιστικής δραστηριότητας στο ΡΙΚ-με μπόνους 2.5 εκ από τον κρατικό προϋπολογισμό πίσω στο Ίδρυμα.

«Εξορθολογισμός» και αναπτυξιακή στρατηγική πάνε μαζί. Για να φτάσουμε εκεί χρειάζεται συστηματική δουλειά και καθαρή στόχευση. Στη δική μου κρίση, χρειαζόμαστε μεταρρυθμιστική απάντηση στα προβλήματα.

Ως γνωστόν, ο κρατικός και ημικρατικός τομέας στην Κύπρο είναι ο παράδεισος των στρεβλώσεων. Κυβερνήσεις με ασθενή αντίληψη για το δημόσιο συμφέρον, συντεχνίες που αξιοποιούσαν τον ηγεμονικό τους ρόλο στα πράγματα ή τη φιλική σχέση τους με διάφορες κυβερνήσεις γέμισαν τους τομείς δράσεις τους με απίστευτης έκτασης στρεβλώσεις και ανισορροπίες, με εκπληκτικές μισθολογικές ανισότητες.
Αν κάποια κυβέρνηση ενδιαφέρεται να κάνει έργο, μαζεύει όλο το πακέτο από τις στρεβλώσεις, ιεραρχεί τις διάφορες πτυχές τους και εξηγεί στην κοινή γνώμη γιατί παίρνει αυτές τις αποφάσεις. Τα παραδείγματα είναι πολλά και, μερικά, κυριολεκτικά απίστευτα.

Πρώτο. Είναι λογικό ή παράλογο πολιτικά πρόσωπα με μεγάλα εισοδήματα να διαμένουν δωρεάν σε κυβερνητικές κατοικίες πέριξ του Προεδρικού Μεγάρου;

Δεύτερο. Είναι λογικό ή παράλογο το σημερινό σύστημα αμοιβών στην κρατική μηχανή, στην κορυφή της οποίας βρίσκεται ο/η Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας;

Τρίτο. Είναι λογικό ή παράλογο το σύστημα με τις πολλαπλές συντάξεις;

Τέταρτο. Είναι λογικό ή παράλογο το ΔΣ ενός οργανισμού να παρέχει πλασματικά χρόνια υπηρεσίας με στόχο ένας υπάλληλος να έχει υψηλότερη σύνταξη;

Πέμπτο. Είναι λογικά ή παράλογα τα στοιχεία που παραθέτει σε ανάρτηση στο facebook ο δημοσιογράφος Τ. Αγαθοκλέους στις 17 Απριλίου 2016:

«O Πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν κέρδισε €118.200 το 2015 σύμφωνα με τη φορολογική του δήλωση που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα. Για σκοπούς σύγκρισης παραθέτω μερικές από τις ετήσιες απολαβές εδώ στην Κύπρο, όπως έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Γενικού Λογιστηρίου της Δημοκρατίας:

? Πρόεδρος Δημοκρατίας €163.164
? Δικαστές Ανωτάτου, γενικός εισαγγελέας, βοηθός γενικός εισαγγελέας €154.756
? Προεδρος ΕΔΥ €130.88
? Πρόεδρος Βουλής €129.734
? Πρόεδρος ΕΕΥ €124.518
? Γενικός ελεγκτής, γενικός λογιστής, αρχηγός αστυνομίας, αρχιπρωτοκολλητής, επίτροπος Διοικήσεως και πολλοί άλλοι επίτροποι €122.53
? Υπενθυμίζω, επίσης, ότι ο μισθός της διοικήτριας της Κεντρικής Τράπεζας, ο οποίος θεωρείται απόρρητος, ανέρχεται γύρω στις €190.000 το χρόνο».

Έκτο, είναι λογικά ή παράλογα αυτά που γράφει ο δημοσιογράφος Γ. Καλλινίκου:
«Υπουργοί με 30 μήνες (μόνο) θητεία θα πάρουν σύνταξη 1.036 ευρώ τον μήνα και φιλοδώρημα 58.039 ευρώ!!! Υπουργοί με 5 χρόνια θητεία θα πάρουν σύνταξη 1.684 ευρώ το μήνα και φιλοδώρημα 94.314 ευρώ!!! Και υπουργοί με 10 χρόνια θητεία θα πάρουν σύνταξη 4.146 ευρώ τη μήνα και φιλοδώρημα 232.157 ευρώ!!! Κατ’ αναλογία για τους βουλευτές ισχύουν για θητεία 5 χρόνων σύνταξη 1.352 ευρώ το μήνα και φιλοδώρημα 75.729 ευρώ. Για θητεία 10 χρόνων σύνταξη 3.306 ευρώ το μήνα και φιλοδώρημα 185.115  ευρώ!!!» («Ο Φιλελεύθερος», 11/2/18)
Λοιπόν, η οικονομική κρίση μεγέθυνε τους φακούς της ανάλυσής μας και έθεσε στην ατζέντα έναν επείγοντα τρόπο προσέγγισης των πιο πάνω φαινομένων. Στο δημόσιο διάλογο η απλή λύση είναι η αναζήτηση του τύπου «ποιος έδωσε τα επιδόματα, σε ποιους και πότε». Η σύνθετη λύση είναι η επεξεργασία ενός μεσοπρόθεσμου προγράμματος για ξεπέρασμα των στρεβλώσεων, κατάργηση ή αναδιαμόρφωση όσων αποτελούν συντεχνιακές ανισορροπίες με κεντρικό στόχο τη μείωση των ανισοτήτων και τη δικαιότερη ανάπτυξη.

Το κράτος που μοιράζει λάφυρα στους κάθε φορά νικητές, δεν υπάρχει πια. Η οικονομική κρίση, το παρ’ ολίγον άλμα στο γκρεμό το 2013 μάς έδωσε μιαν ευκαρία για να σκεφτούμε διαφορετικά, αλλά φαίνεται ότι ελάχιστα μάθαμε. Αν το Υπουργικό Συμβούλιο προτείνει στους υπό κινητοποίηση εκπαιδευτικούς συντάξιμο χρόνο στους δασκάλους τα 58 και στους καθηγητές μέσης τα 60, τι άλλο παράδειγμα θέλουμε για να δούμε ότι επαναλαμβάνουμε πρακτικές που ασκήθηκαν στη δεκαετία Σ. Κυπριανού και οι οποίες έκτισαν μέρος του δρόμου προς τον εκτροχιασμό;

Το ζήτημα είναι η μεταρρύθμιση:

Πρώτο, η σταθεροποίηση της οικονομίας συνδυασμένη με ανάπτυξη και κοινωνική δικαιοσύνη με ενίσχυση των πιο αδύναμων τμημάτων της κοινωνίας μας. Με την προοδευτικά σχεδιασμένη πολιτική για μείωση των ανισοτήτων γιατί η κοινωνική δικαιοσύνη και η αλληλεγγύη συνιστούν τα θεμέλια μιας κοινωνίας που την χαρακτηρίζει η κοινωνική συνοχή.

Δεύτερο, επιδόματα σε όσους έχουν πραγματικά ανάγκη, δίκτυο ασφαλείας για τους μη προνομιούχους. Ανάπτυξη πάνω σε υγιή δημόσια οικονομικά, που θα υποστηρίζονται από μια σύγχρονη αναπτυξιακή στρατηγική και με ισχυρή οικονομική βάση. Χρειάζονται νέες μορφές οργάνωσης και διοίκησης, ευελιξία, έλεγχος από τις ανεξάρτητες εποπτικές αρχές,  αύξηση της διαφάνειας.
Τρίτο, με την υπεράσπιση μιας προοδευτικής μεταρρυθμιστικής πολιτικής, υπερασπιζόμαστε το κράτους δικαίου, τον κοσμικό χαρακτήρα της παιδείας μας, και κυρίως μια κοινωνία ανοικτών οριζόντων όπως την διαλαμβάνουν οι θεμελιώδεις ευρωπαϊκές  κατευθύνσεις.

Τέταρτο, προσαρμόζουμε τις πολιτικές μας στη σημερινή πραγματικότητα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν μας τα ανοικτά σύνορα και τη συμμετροχή μας σε μια υπερεθνική ένωση. Γι’ αυτό πρώτα ορίζουμε τις επιδιώξεις μας, και μετά διαμορφώνουμε τις συνθήκεςς για την ανάπτυξη με κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτά προϋποθέτουν γνώση, συστηματική προετοιμασία και σχεδιασμένη υλοποίηση.

Λάρκος Λάρκου