Ερτογάν εφ’ όλης της ύλης…

Οι δηλώσεις  Τ. Ερντογάν στις 13 Ιανουαρίου- μετάφραση από την δημοσιογράφο Εσρά Αϊγίν, από όποια οπτική και να τις δει κανείς, αποτελούν μια κρίσιμης σημασίας τοποθέτηση πάνω στις πιο σημαντικές παραμέτρους του κυπριακού. Με δική του εισαγωγή και τέσσερα παραδείγματα. Η μετάφραση αποδίδει την ουσία, αν και κάποιες φραστικές «λεπτομέρειες», ίσως να μη αποδώθηκαν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Με την επιφύλαξη αυτή, σημειώνω τα πιο κάτω.

Εισαγωγή: «Η ηγεσία της «Βόρειας Κύπρου» εργάζεται εντατικά, επιδεικνύοντας ειλικρίνεια. Η «Νότια Κύπρος» και η εγγυήτρια δύναμη  Ελλάδα έχουν διαφορετικές προσδοκίες».

Παράδειγμα πρώτο: «ασφάλεια και εγγυήσεις. Προφανώς. Μην περιμένεις από ένα καθεστώς εγγυήσεων που δεν συμπεριλαμβάνει την Τουρκία. Είμαστε εκεί για πάντα».

Παράδειγμα Δεύτερο: «στην ασφάλεια, υπήρχε προηγουμένως συμφωνημένος αριθμός, οι ελληνοκύπριοι και οι τουρκοκύπριοι θα πρέπει να έχουν ίσο αριθμό στρατευμάτων. Ελλάδα 950 και για εμας 650. Αυτό θα πρέπει να συνεχιστεί. Είναι έξω από την ερώτηση για τα τουρκικά στρατεύματα να τα αποσύρει εντελώς… αν αυτή είναι η σκέψη, τότε και οι δύο πλευρές θα πρέπει να αποσύρουν τα στρατεύματά τους εντελώς».

Παράδειγμα τρίτο: «ξέρεις υπάρχει ανοικτή περιοχή τα Βαρόσια και τα κλειστά Βαρόσια και τα Κόκκινα, η περιοχή μεταξύ Κοκκίνων και Μόρφου. Τους είπα σαφώς «Αν θες να ανοίξεις το σύνολο της Αμμοχώστου για τους Ελληνοκύπριους (εννοεί Αμμόχωστο συμπεριλαμβανομένων των Βαροσίων) έχουμε μια πρόταση: ας ενώσουμε την περιοχή μεταξύ Κοκκίνων και Μόρφου και να κρατήσουμε αυτή την περιοχή υπό τ/κ έλεγχο και την επιστροφή των Βαροσίων (στους ε/κ)  με τα ανοιχτά και κλειστά Βαρόσια. Δεν μπορείς να τα ζητάς όλα, Ριζοκάρπασο, αυτό το μέρος, αυτό το μέρος…».

Παράδειγμα τέταρτο: «Η αναλογία μία με τέσσερεις είναι απαράδεκτη. Η ελληνοκυπριακή πλευρά να ελέγχει την προεδρία (του κράτους) για τέσσερις περιόδους, ενώ η τουρκοκυπριακή πλευρά το κρατά μόνο για ένα εξάμηνο. Μιλήσαμε για αυτό. Θα πρέπει να είναι μία έως δύο. Η τουρκοκυπριακή πλευρά μπορεί να κρατήσει την προεδρία για μια θητεία και η ελληνοκυπριακή πλευρά μπορεί να την κρατήσει για δύο θητείες. Αυτή είναι η δίκαιη λύση».

Μια ρεαλιστική αποτίμηση των δηλώσεων Ερτογάν δείχνει ότι στη Λευκωσία έχει γίνει αρκετή συζήτηση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και μάλιστα αυτή έχει καλύψει όλη την ύλη σε διασταυρούμενο επίπεδο. Οι θέσεις και τα σχόλια Ερτογάν προέρχονται από τη γνώση του περιεχομένου της διαπραγμάτευσης, των συμφωνιών που έχουν ήδη συντελεστεί, αλλά και των διαφορετικών απόψεων που βρίσκονται προς αναζήτηση λύσεων. Ειδικότερα:

Η αντίληψη για την ασφάλεια που έχει αναπτύξει ο Πρόεδρος Αναστασιάδης με την εισήγησή του για την υπογραφή με τη λύση «Πρωτοκόλλου Φιλίας και Συνεργασίας» ανάμεσα στην Κύπρο, την Ελλάδα και την Τουρκία συνιστά μια βάση για πραγματική διαπραγμάτευση. Αυτό δείχνει ότι μπορεί να γίνει ρεαλιστική διαπραγμάτευση, και όχι διάλογος κωφών επί του κεφαλαίου. Η διάζευξη Ερτογάν «Ελλάδα 950, και για εμας 650» παραπέμπει στο σχήμα της Ζυρίχης και του Λονδίνου του 1960, ΕΛΔΥΚ (950 έλληνες στρατιώτες), ΤΟΥΡΔΥΚ (650 τούρκοι στρατιώτες), ενώ η φράση «αν αυτή είναι η σκέψη, τότε και οι δύο πλευρές θα πρέπει να αποσύρουν τα στρατεύματά τους εντελώς», δείχνει ένα βήμα στο οποίο δεν θα περιλαμβάνεται, ούτε αυτό το σχήμα με τους 950 και 650, κάτι ασφαλώς πολύ καλύτερο από το προηγούμενο σενάριο.

 Όπως έχω υποστηρίξει παλαιότερα, η  πρόταση για ένα «Σύμφωνο Φιλίας και Συνεργασίας ανάμεσα σε Κύπρο, Ελλάδα, Τουρκία» που έχει προτείνει να σχηματιστεί σε περίπτωση λύσης ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, είναι μια σημαντική ιδέα που συναντά τη σκέψη του Αντιπροσωπου του ΓΓ του ΟΗΕ στο κυπριακό Έσπε Έιντε για την (ασφάλεια) η οποία «θα εντάσσεται σε ένα εντελώς νέο πλαίσιο του 21ου αιώνα». Κλειδί για μια ενδεχόμενη συμφωνία στο σημείο αυτό, η μεταβατικότητα του χαρακτήρα της, να ολοκληρώνονται οι πρόνοιες σε συμφωνημένο χρονικό διάστημα.

Η θέση Ερτογάν για την διακυβέρνηση- «η τουρκοκυπριακή πλευρά μπορεί να κρατήσει την προεδρία για μια θητεία και η ελληνοκυπριακή πλευρά μπορεί να την κρατήσει για δύο θητείες», βρίσκεται κοντά στις συγκλίσεις Χριστόφια-Ταλάτ. Το ζήτημα της διακυβέρνησης και της χρονικής έκτασης της προεδρίας του κράτους, έχει απαντηθεί με επιτυχία μέσα από τις συγκλίσεις των δύο πρώην ηγετών (εκ περιτροπής προεδρία με στάθμιση της ψήφου στο 20% για κάθε κοινότητα, τόσο για την εκλογή προέδρου, όσο και αντιπροέδρου, με χρονικό σχήμα 4 χρόνια για τον ε/κ πρόεδρο και 2 χρόνια για τον τ/κ). Εάν αυτό εννοεί ο Πρόεδρος της Τουρκίας, τότε μπορεί να επιτευχθεί μια συμφωνία στο συγκεκριμένο κεφάλαιο με αξιοποίηση όλου του συμφωνηθέντος πακέτου Χριστόφια-Ταλάτ.

Στο εδαφικό το ερώτημα αιωρείται: αυτό που λέει δημόσια ο Ερτογάν ανταποκρίνεται στην πρόταση για το εδαφικό που έχει καταθέσει η τ/κ πλευρά και βρίσκεται κλειδωμένη σε θυρίδα ασφαλείας στον ΟΗΕ; Είναι η ίδια, έχει διαφορετικές οπτικές, ή μήπως συνιστά μια κίνηση τακτικής ενόψει επανάληψης των συνομιλιών; Θεωρώ ότι η δήλωση Ερτογάν στο σημείο αυτό έχει κενά και λάθη, ή ότι πιθανώς να προέκυψε από την μη καλή γνώση λεπτομερειών του φακέλλου, αν κρίνω από το δημόσιο σχόλιο του Μ. Ακιντζί στις 15 Ιανουαρίου. Σε κάθε περίπτωση, την απάντηση την γνωρίζουν μόνο οι «πέντε» που είδαν τις σχετικές προτάσεις των δύο πλευρών επί χάρτου στη Γενεύη.

Συνολικά οι δηλώσεις Ερτογάν σε κάποια σημεία δείχνουν θέληση για πρόοδο (λ.χ. ασφάλεια), σε άλλα σημεία χρήζουν διευκρίνησης (λ.χ. εδαφικό), σε άλλα σημεία σημαίνουν διαφωνίες (λ.χ. ότι η ε/κ ηγεσία και η Ελλάδα «έχουν διαφορετικές προσδοκίες»), ωστόσο, συγκροτούν υλικό για εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση εντός του τρέχοντος χρονικού διαστήματος, όπως έχουν συμφωνήσει ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και ο τ/κ ηγέτης Μ Ακιντζί με επόμενο σταθμό την Γενεύη 2.

Λάρκος Λάρκου