ΕΤΥΚ με αίτια

Παράξενο αλλά πολύ δικό μας. Την ημέρα που η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ένα ποσό της τάξης των 200 εκ ευρώ για (νέα) ανακεφαλαιοποίηση του, υπό πίεση, Συνεργατισμού, η συντεχνία της «Ενώσεως Τραπεζοϋπαλλήλων Κύπρου» (ΕΤΥΚ), δίνει τη δική της εκδοχή στα πράγματα: διεκδικεί με 48ωρη απεργία στη Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα να καταβληθούν στα μέλη της αναδρομικά, ΑΤΑ και προσαυξήσεις για το 2014 και για το 2015! Η διοίκηση του Συνεργατικού Κινήματος, απαντώντας στην ΕΤΥΚ, σημειώνει πώς «κάτι τέτοιο δεν είναι συμβατό ούτε με τις πραγματικότητες που αντιμετωπίζει η οικονομία, ούτε με τις δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί έναντι της κρατικής στήριξης». Οι δύο αλλες συντεχνίες, ΠΕΟ και ΣΕΚ, θεωρούν ότι η απόφαση της ΕΤΥΚ συνιστά «ενέργεια δυσφήμισης και απαξίωσης των εργαζομένων στον Συνεργατισμό».

Το επεισόδιο αυτό δεν αποτελεί μια είδηση μακριά από τις δυνατότητές μας. Για δεκαετίες αυτή η αντίληψη αποτελούσε το πρότυπο της συντεχνιακής δραστηριότητας. Διεκδικήσεις χωρίς στρατηγική, χωρίς ένταξη σε ένα ευρύτερο σχέδιο, ευκαιριακές διευθετήσεις. Αυτό θεωρήθηκε ως η κορυφαία κατάκτηση: να υποταχθούν τα κόμματα στην ισχύ της κάθε φορά ΕΤΥΚ που απειλούσε με «δυναμικά μέτρα», πίεζε κόμματα και εκβίαζε το κράτος.

Αυτές οι πρακτικές ηττήθηκαν κατά κράτος το 2013. Η χρεοκοπία της οικονομίας, ήταν αποτέλεσμα μιας σειράς από αδυναμίες ως αποτέλεσμα της επικυριαρχίας της ελαστικότητας στην εποπτεία του τραπεζικού συστήματος και της επικυριαρχίας ενός κύκλου από στρεβλώσεις στο δημόσιο και ημιδημόσιο τομέα που, με διαφορετική επίπεδο ευθύνης, αλλά και ενιαία, οδήγησαν σε σοβαρή κρίση δανεισμού την κυπριακή οικονομία. Πίσω από τα δύο αυτά στοιχεία, τα οποία, πρακτικά ανήκουν στην ίδια οικογένεια πολιτικής αντίληψης, θα συναντήσουμε την αδιαφορία για το δημόσιο συμφέρον, την αντίληψη ότι το μερικό/συντεχνιακό, υπερβαίνει κάθε άλλης ιεράρχισης, η κατάτμηση της κοινωνικής οργάνωσης σε δεκάδες μικροομάδες που διεκδικούσαν μόνο τη δική τους αγωνιστική δικαίωση, κάθε φορά που η συγκυρία (βουλευτικές εκλογές, ή παραμονές ψήφισης προϋπολογισμών) επέτρεπε την απειλή για απεργία ή την «κατάκτηση» μιας υπόσχεσης για κάποια μετεκλογική διευθέτηση.

Η δημόσια ανακοίνωση σχετικά με την 48ωρη απεργία της ΕΤΥΚ, δείχνει ότι ελάχιστα έχουν αλλάξει στον τρόπο που πολιτεύονται ορισμένες συντεχνίες. Και το χειρότερο: αισθάνοται ότι μπορούν να επιβάλλουν τους όρους τους, δείγμα γραφής ότι θεωρούν τον εαυτό τους κριτή, και όχι κρινόμενο σχετικά με τα αίτια που οδήγησαν στη χρεοκοπία. Ωστόσο, μια απλή ματιά στο άναρχο, αποσπασματικό και κοινωνικά άδικο κρατικό μισθολόγιο ή στις ανισορροπίες στους μισθούς στους ημικρατικούς οργανισμούς, ή στον τρόπο που η ΕΤΥΚ εκτίθεται στη δημόσια συζήτηση, δείχνει πώς μια στιγμιαία πίεση των συντεχνιών οδηγούσε σε μικρές ή μεγάλες αυξήσεις ανάλογα με την επιρροή κάθε συντεχνίας, χωρίς κανένα σχεδιασμό, χωρίς ιεράρχηση κάποιου στόχου, χωρίς σχέση με τη γενικότερη κατεύθυνση της οικονομίας.

Όσοι συνεβαλαν στην οικοδόμηση μιας απίστευτα αντιφατικής αντίληψης για τις αμοιβές, όπως η ΕΤΥΚ, σήμερα το μόνο που κάνουν είναι να προσποιούνται ότι αγνοούν τις αιτίες που οδήγησαν το κυπριακό κράτος στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, ίσως έτσι να «αθωώνουν» τις δικές τους συντηρητικές πρακτικές. Τι σημαίνει να κρατήσουμε «κεκτημένα» που αποκτήθηκαν πάνω στην πελατειακή δικτύωση, την περιφρόνηση απέναντι στους πιο αδύναμους και την αυθαιρεσία που προέκυπτε από την κομματική επιρροή στη μια ή την άλλη διεκδίκηση;

Ένα κράτος που δεν διαθέτει πόρους, δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικό, ένα κράτος που δεν διαθέτει ισχυρή οικονομική βάση θα λειτουργεί στο κενό καλλιεργώντας την αυταπάτη ότι εύκολα και γρήγορα μπορούμε να επιτύχουμε ότι θέλουμε και όποτε θέλουμε, φτάνει να ακολουθούμε το πρότυπο της ΕΤΥΚ. Το κράτος και τα κοινωνικά ρεύματα που πραγματικά ενδιαφέρονται για την κοινωνική δικαιοσύνη, θέτουν πλαίσια, κανόνες, καταπολεμούν τις αιτίες που δημιουργούν τις ανισότητες, ρυθμίζουν τις πολιτικές με βάση την αρχή της κοινωνικής δικαιοσύνης και της πρόσβασης των πολιτών στις βασικές τους ανάγκες και τη στήριξη στα πραγματικά εισοδήματά τους.

Η κρίση ως ευκαιρία δεν φαίνεται να κερδίζει την κρίσιμη μάχη. Δεκαετίες επικυριαρχίας του πελατειακού τρόπου οργάνωσης της κοινωνίας μας, δεκαετίες επικυριαρχίας του ευκαιριακού συντεχνιασμού, δεν υποχωρούν εύκολα, αν και ολοένα και περισσότεροι πολίτες αναγνωρίζουν την βασική αιτία που μας οδήγησε στα σημερινά αδιέξοδα. Είναι σημαντικό ότι σε αυτή την πράξη συντεχνιακού τυχοδιωτισμού από την πλευρά της ΕΤΥΚ, υπήρξαν σημαντικές αντιδράσεις. Αυτό συνιστά πρόοδο. Πλέον πολλοί πολίτες αναγνωρίζοντας ότι «δεν πάει άλλο», θέτουν ερωτήματα, δυσπιστούν απέναντι σε παραδοσιακές πρακτικές, αναζητούν διαφορετικές απαντήσεις.

Οι πολιτικές που οδηγούν στη μείωση των ανισοτήτων συνιστούν την πιο προοδευτική απάντηση στις σημερινές δυσκολίες. Έστω και τώρα, είναι σημαντικό το κράτος, τα κόμματα και οι κοινωνικοί εταίροι να διαγράψουν ένα πλαίσιο με το οποίο μπορούμε να πετύχουμε ένα πιο δίκαιο τρόπο στις αμοιβές, να θέσουν τις προϋποθέσεις για το πώς μπορούμε να περιορίσουμε τις ανισότητες μέσα σε ένα πιο δίκαιο αναπτυξιακό περιβάλλον, σε μια ανοικτή και ανταγωνιστική κοινωνική οργάνωση.