Ευρωτουρκική γραμμή στη Βαλέτα

Στις 28 Απριλίου στη Μάλτα οι ΥΠΕΞ των «27» συζήτησαν ακόμα μια φορά το μέλλον στις ευρωτουρκικές σχέσεις. Δύσκολο θέμα, εσχάτως ιδιαίτερα πολύπλοκο, με ισχυρές απόψεις για κάθε αυριανό σενάριο.

Η δανέζα Κάτι Πίρι, εισηγήτρια για την Τουρκία στο Ε/Κ, άρα σημαντικό μέλος στον ευρωτουρκικό διάλογο, λέει την άποψή της:

«Η Τουρκία με αυτό το σύνταγμα δεν μπορεί να καταστεί μέλος της ΕΕ, δεν κάνει πλέον αίσθηση ο διάλογος για την ενσωμάτωση με την τωρινή κυβέρνηση…η ΕΕ πρέεπει να αναστείλει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, εάν οι συνταγματικές αλλαγές εφαρμοστούν χωρίς τροποποιήσεις…» («Χουριέτ», 26/6).

Ο αυστριακός Γιοχάνες Χαν, Επίτροπος για τη Διεύρυνση κάλεσε τους ηγέτες της ΕΕ «να ξανασκεφτούν τις σχέσεις με την Άγκυρα. Περιμένω μια εντολή από τους ΥΠΕΞ για να ερευνήσουμε νέες διευθετήσεις που θα αντικαταστήσουν την ενταξιακή διαδικασία με την Άγκυρα, η οποία διαδικασία πρέπει να ανασταλεί με την έγκριση μιας ισχυρής πλειοψηφίας από τα κράτη-μέλη. Η παρούσα κατάσταση δεν είναι βιώσιμη, ούτε για αυτούς, ούτε για εμάς», («Χουριέτ», 27/4).

Στις 28 Απριλίου ο γερμανός ΥΠΕΞ Σ. Γκάμπριελ δήλωσε ότι είναι «αυστηρά εναντίον της διακοπής της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας. (Μια τέτοια απόφαση) θα ήταν μένα μια πλήρως λανθασμένη αντίδραση».

Από την πλευρά της η ιταλίδα ο Φ. Μογκερίνι δήλωσε ότι «η Τουρκία γνωρίζει πολύ καλά τι πρέπει να κάνει για την επανέναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της. Απαριθμώντας τα κριτήρια που καλείται να εκπληρώσει η Άγκυρα, η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ενωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας αναφέρθηκε σε ζητήματα που εκτείνονται από τον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέχρι τις σχέσεις καλής γειτονίας. Σε δηλώσεις μετά τη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών των κρατών – μελών της Ένωσης στη Βαλέτα η κ. Μογκερίνι τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ξεκάθαρο ενδιαφέρον σε μια Τουρκία δημοκρατική, ασφαλή, με σταθερή κατάσταση και οικονομική άνθηση. Τα κριτήρια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων είναι απολύτως ξεκάθαρα, επισημαίνοντας ότι πρόθεση της ΕΕ δεν είναι να κάνει οτιδήποτε που μπορεί να βλάψει την Τουρκία»- (ΡΙΚ, 29 Απριλίου).

Η δήλωση της Φ. Μογκερίνι που έγινε αμέσως μετά τη συνάντηση της 28ης Απριλίου, δίνει το κυρίαρχο πολιτικό πλαίσιο όπως διαμορφώνεται στη ανώτατη δομή της ΕΕ. Δεν περνάει η θέση Χαν, δεν υιοθετούνται οι εισηγήσεις Πίρι, η ΕΕ σκέφτεται με έναν πιο σύνθετο τρόπο. Εκτιμώ ότι οι δηλώσεις Μογκερίνι βρίσκονται στη ρεαλιστική εκτίμηση των πραγμάτων. Η μπάλα είναι στα πόδια της Άγκυρας. Η συνέχιση των διαπραγματεύσεων είναι σημαντική και για τα δύο μέρη, εφόσον η Τουρκία εκπληρώνει τις προϋποθέσεις, που τίθενται για κάθε υποψήφιο μέλος. Η Άγκυρα εφόσον υιοθετεί τις συμφωνημένες στην ΕΕ πρακτικές, τότε μπορεί να συνεχίσει να έχει πραγματική ενταξιακή πορεία.

Η θέση Μογκερίνι ενισχύει τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις μέσα στην Τουρκία, ώστε αυτές να έχουν έναν ισχυρό μοχλό υποστήριξης για το μέλλον της τουρκικής κοινωνίας. Στέλλει ένα σαφές μήνυμα στην παρούσα τουρκική ηγεσία ότι από αυτήν εξαρτάται η ποσότητα, η εγκυρότητα και το χρονικό πλαίσιο της ενταξιακής της πορείας.

Αν θέλει να προχωρήσουν με καλύτερους ρυθμούς τα πράγματα, υπάρχουν οι γνωστοί από πριν όροι, αν μπορεί τότε χρειάζεται να υλοποιήσει τις γνωστές για κάθε υποψήφιο μέλος προϋποθέσεις όπως καταγράφονται στις ετήσιες Εκθέσεις Προόδου και στη βάση της συμφωνίας της 3ης Οκτωβρίου 2005.

Η δήλωση Μογκερίνι θεωρώ ότι, επιπρόσθετα, δίνει ένα κίνητρο στην Άγκυρα σε σχέση με τις συνομιλίες για επίλυση στο κυπριακό μέχρι τον κρίσιμο Ιούλιο του 2017. Σε δύο μήνες ολοκληρώνεται η παρούσα διαδικασία των συνομιλιών, και είναι σημαντικό να διατηρηθεί η ισορροπία των σχέσεων ανάμεσα στην ΕΕ, τη Λευκωσία ως κράτος-μέλος, και την υποψήφια Τουρκία όπως συμφωνήθηκε το 2005. Ένα κρίσιμο στοιχείο αυτής της ισορροπίας συμφερόντων θα κριθεί με έργα μέχρι και τον προσεχή Ιούλιο.

Λάρκος Λάρκου