«Φόρμουλα» Αϊνστάιν για Κυπριακό!

Δεν ξέρω αν ο Α. Άινστάιν γνώριζε κάτι για την Κύπρο. Είμαι όμως, βέβαιος ότι μίλησε ως Άινστάιν και για την Κύπρο. Ως εξής: «Τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, δεν μπορούν να επιλυθούν με τον ίδιο τρόπο σκέψης που είχαμε όταν τα δημιουργήσαμε».

Αυτή η φράση περικλείει όλη την ουσία που οδηγεί είτε σε μια πορεία επίλυσης του κυπριακού, είτε οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο. Ως εκ του αποτελέσματος, κυριαρχεί το δεύτερο: με τον τρόπο σκέψης που είχαμε όταν το δημιουργήσαμε, με τον ίδιο τρόπο νομίζουμε ότι μπορούμε να το λύσουμε! Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: δεν μπορεί να επιλυθεί, για δεκαετίες μένει άλυτο!

Έτσι έχουμε και λέμε:

1. Η τρέχουσα διαπραγμάτευση αφορά την μια Κύπρο, με μια φωνή, πλήρες μέλος της ΕΕ. Αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά σε σχέση με το παρελθόν. Μια Κύπρος χωρίς στρατηγικό βάθος, που νόμιζε πως ήταν αδέσμευτη, με βάση μιαν επαρχιακή ανάλυση του τύπου «δίκαιο-άδικο», «καλοί- κακοί», «πάνω εμείς-κάτω όλοι οι άλλοι».  Η ΕΕ ζητά μια διαφορετική ανάλυση γιατί η φύση της είναι διαφορετική: κανόνες αμοιβαία αποδεκτοί, κοινοτικός τρόπος σκέψης, διεκδικήσεις με συμβιβαστικές συμπεριφορές, να κερδίζουμε όλοι για να στηρίζουμε, έτσι ένα οικοδόμημα που το θεωρούμε δικό μας.

3. Ο ε/κ τρόπος άνθισε μέσα σε πέλαγος από σύγχύσεις, ορίσαμε την πολιτική ως υπόθεση «κατίσχυσης του δικαίου» και όχι όπως είναι, ως μια υπόθεση που εξελίσσεται ως ένας συγκρότημα δράσης που βασίζεται στους συσχετισμούς δυνάμεων, στα συμφέροντα, σε συμμαχιες και στο δίκαιο. Αυτός ο κυπριακός τρόπος ήταν ο τρόπος που οδήγησε σε αλλεπάλληλες ήττες γιατί η ε/κ κυρίαρχη σκέψη ήταν ο ίδιος ο τρόπος σκέψης που το αναποδογύρισε: έχουμε το απάνω χέρι, είμαστε οι περισσότεροι, η Κύπρος μάς ανήκει, όλοι οι άλλοι να υποταχθούν στα σχέδιά μας, γιατί έτσι θα κατισχύσουν τα «δίκαια του ελληνισμού»!

4. Έχει σημασία να ξεπεράσουμε στάσεις και πρακτικές του παρελθόντος που δεν οδηγούν παρά μόνο στη διαιώνιση της καχυποψίας και της διαρκούς αντιπαλότητας. Είναι καθήκον μας να αλλάξουμε τον τρόπο που το προσεγγίζουμε: το ζήτημα ασφάλειας ασφαλώς συνδέεται με την αποχώριση του κατοχικού στρατού. Το ζήτημα, ωστόσο, της εμπέδωσης κανόνων εμποστοσύνης ανάμεσα στις δύο κοινότητες, συνδέεται με συζήτηση με ανοικτούς ορίζοντες για κάθε πράξη που οδήγησε στην τραγωδία του 1974. Κάθε πράξη που οδήγησε στην αρίθμηση 1669 ε/κ αγνοουμένων και 520 τ/κ. Να μιλήσουμε γι’ αυτά, δεν θα γυρίσουν πίσω οι ζωές, μπορούν όμως να βοηθήσουμν στο να μην χαθούν άλλες. Δεν πρέπει να υπάρχουν ιστορικά στεγανά για καμμιά κοινότητα, μόνο οι καλά πληροφορημένοι πολίτες μπορούν να στηρίξουν μια πραγματικά ενωμένοι, μέσα από τη διαφορετικότητα, ομόσπονδη Κύπρο!

5. Εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι η κυρίαρχη ε/κ πολιτική συμπεριφορά εξελίσσεται σε μια κανονική τάση αυτοκαταστροφής. Χωρίς ανάλυση βάθους για το πώς βήμα βήμα η Κύπρος πάει στο περιθώριο εδώ και σχεδόν 100 χρόνια. Από την εποχή των δύο Κυρίλλων («Κυρίλλατσος»-«Κυριλλούιν»), η μάχη ανάμεσα στην (κάθε φορά) εφικτή επιδίωξη, κατά κανόνα, έχανε τη μάχη από την πλειοδοσία και την ανευθυνότητα, από τη δημαγωγία που συνέτριβε με επίθετα και χαρακτηρισμούς κάθε μια, πιο πραγματιστική, πρόταση.
Κορυφαία παραδείγματα η πολιτική του Ε. Βενιζέλου το 1930, η Διασκεπτική του 1948, το καταστροφικό θεώρημα περί «εθνικού κέντρου», η τραγικά ανεπαρκής κρίση του Γ. Γρίβα, η περιπέτεια με τους S300, η απίστευτη τύχη που επιφυλάξαμε για το καλύτερο σχέδιο λύσης όπως ήταν η Δέσμη Ιδεών/Χάρτης Γκάλι, η συνεχής αμφιβολία στην ενταξιακή μάχη, η επικυριαρχία της δημαγωγίας για επιβολή των ε/κ όρων μετά την ένταξη στην ΕΕ, η αχρήστευση των φίλων της Κύπρου με τον τρόπο που η ε/κ ηγεσία χειρίστηκε τα σχέδια λύσης του ΓΓ του ΟΗΕ το 2003-4, και τελικά ο «φόβος» δύο προέδρων μπροστά στο ενδεχόμενο να φτάσουμε σε μια συνολική συμφωνία.
6. Ο Α. Άινστάιν μίλησε και για την Κύπρο, μίλησε για να δούμε πως με άλλη σκέψη θα φτάσουμε σε διαφορετικά αποτελέσματα. «Μίλησε», ουσιαστικά για τη σχέση Κύπρου-ΕΕ-κυπριακού, αυτή που αλλάζει το πλαίσιο και κινητοποιεί τους πολίτες για να οικοδομήσουμε ένα κοινό, κυπριακό όραμα.
Μόνο αυτό μπορεί να γεφυρώσει διαφορές, να κτίσει γέφυρες και να ενώσει δυνάμεις με διαφορετικές αφετηρίες, ή συγκροτήσεις, πάνω σε μια κοινή κατεύθυνση. Με την οικοδόμηση ενός Συμφώνου Φιλίας και Συνεργασίας της ενωμένης Κύπρου με την ΕΕ, την Ελλάδα και την Τουρκία. Με τη Δημιουργία ενός Συμφώνου Σύγκλισης και Σταθερότητας με εργαλείο το ευρώ για το σύνολο της κυπριακής οικονομίας.
Η σημερινή ΕΕ (το πλαίσιο, οι αξίες, ο τρόπος λειτουργίας της, η τεχνογνωσία στις συμβιβαστικές συμπεριφορές, η συμμετοχή μας στις προκλήσεις των ανοικτών συνόρων, το κοινό όραμα) μπορεί να είναι η, με έργα, φόρμουλα Άινστάιν. Αν θέλουμε, χωρίς αμφιβολία, μπορούμε. Με τις δικές μας επιλογές, με τις δικές μας πρωτοβουλίες, μπορούμε να αλλάξουμε τον «τρόπο σκέψης που είχαμε όταν δημιουργήσαμε τα μεγάλα προβλήματα».

Λάρκος Λάρκου