“Γιλντιρίμ” στην εξωτερική πολιτική

Η αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας συνδέεται με την αλλαγή στην πρωθυπουργία της χώρας. Δείγματα γραφής: νέα σελίδα στις σχέσεις της Άγκυρας με το Ισραήλ στις 26 Ιουνίου, με συνέπεια, μεταξύ άλλων, τη συνεργασία στον τομέα της ενέργειας και του εμπορίου μαζί με την ανταλλαγή πρέσβεων, ομαλοποίηση στις σχέσεις με τη Ρωσία στις 27 Ιουνίου με άνοιγμα του ρωσικού τουριστικού ρεύματος πρώτα στην Αντάλεια, μισό άνοιγμα στην Αίγυπτο με θετικές αναφορές στο «λαό της Αιγύπτου», ώθηση στο διάλογο με την Τεχεράνη για να βρουν πεδίο συνεννόησης στο συριακό, μικρά βήματα στις σχέσεις με την ΕΕ καθώς ένα νέο ενταξιακό κεφάλαιο άνοιξε, αλλά παλαιά προβλήματα παραμένουν στην πρώτη σελίδα της ευρωτουρκικής σχέσης.

Η αλλαγή είναι εμφανής και ασφαλώς όλοι αντιλαμβάνονται ότι κάτι σημαντικό έχει αλλάξει στους διαμορφωτές της εξωτερικής πολιτικής στην Άγκυρα. Τρία ενδεχόμενα –σε μια αξιολογική βάση- εξηγούν την αλλαγή: είτε ο Ερτογάν αξιοποίησε την αλλαγή στην πρωθυπουργία (από τον Νταβούτογλου στον Γιλντιρίμ) για να επιλύσει παλαιότερες διενέξεις στις οποίες ο ίδιος είχε πρωταγωνιστική παρουσία, είτε η διεθνής πίεση, κυρίως από την ΕΕ και τις ΗΠΑ, για να λύνει αντί να δημιουργεί προβλήματα, έπιασαν τόπο, είτε ο Α. Νταβούτογλου επέμενε σε μια «βαθειά» εμπλοκή σε διενέξεις και συνεπώς δεν υπήρξε η πιο κατάλληλη συμφωνία στο ανώτατο επίπεδο.

Η προηγούμενη κατάσταση πραγμάτων επηρέασε σοβαρά την τουρκική οικονομία. Πρώτο, η βιομηχανική κοινότητα ασκούσε την επιρροή της για αλλαγές και διατήρηση της ευρωπαϊκής προοπτικής της τουρκικής οικονομίας. Δεύτερο, οι ανοικτές δηλώσεις ευρωπαίων αξιωματούχων γύρω από τα ζητήματα ελευθερίας του τύπου και οι επιπτώσεις στην εικόνα της Τουρκίας. Τρίτο, τα άδεια από ρώσους τουρίστες θέρετρα, κυρίως στην Αντάλεια, μια κατάσταση που επέδρασε αποφασιστικά επί του Ερτογάν καθώς κτυπούσε κατά πρόσωπο το πιο δυνατό χαρτί της πολιτικής ηγεμονίας του ΑΚΠ. Δηλαδή της υπεροχής του στο αναπτυξιακό πεδίο, μια υπεροχή που του έδινε την ισχύ έναντι των άλλων κομμάτων και διατηρούσε τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα, παρά τα σοβαρά λάθη της τελευταίας περιόδου που συνδέονται (κυρίως) με τις επιλογές Ερτογάν για μετατροπή του συντάγματος από προεδρευόμενη σε προεδρική δημοκρατία.

Ο Τ. Ερτογάν γνωρίζει από οικονομία, εμπόριο, εξαγωγές. Με συστηματικό τρόπο παίρνει το προεδρικό αεροπλάνο και ταξιδεύει την τουρκική οικονομία –μαζί με την τουρκική επιχειρηματική κοινότητα στο ίδιο αεροπλάνο- στην Αφρική, την Ασία και σταδιακή στη Λ. Αμερική. Ενδεικτικά αναφέρω τα τρία ταξίδια του στην Σομαλία και την εντυπωσιακή διείσδυση του τουρκικού κεφαλαίου στον κατασκευαστικό τομέα στην αφρικάνικη χώρα. Αυτή η εικόνα επλήγη ισχυρά εξαιτίας της ανόητης απόφασης στην Άγκυρα για κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου τον Νοέμβριο του 2015, αλλά και της συνεχούς προβολής προσκομμάτων στις διαδικασίες προσέγγισης με το Ισραήλ, παρά τις, προ τριετίας, μεσολαβητικές πρωτοβουλίες του Μ. Ομπάμα και τα επόμενα μηνύματα Κέρι για ξεπέρασμα της έντασης ανάμεσα σε δύο σημαντικούς συμμάχους των ΗΠΑ.

Βεβαίως υπάρχουν ανοικτά θέματα πάνω στα οποία θα κριθεί το εύρος της αλλαγής στην τουρκική εξωτερική πολιτική όπως είναι λ.χ. οι συνομιλίες για το κυπριακό και ο χειρισμός που θα τύχει το ιδιαίτερα πολύπλοκο κουρδικό ζήτημα καθώς διαθέτει έναν ισχυρό συμβολισμό στην άσκηση εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής. Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι ο νέος πρωθυπουργός Γιλντιρίμ διατηρεί ένα χαμηλό προφίλ σε σχέση με τον προκάτοχό του, γενικά εμφανίζεται ως ο πολιτικός που συνδέεται με προβολή σε πιθανότητες για λύσεις και συμβιβαστικές συμπεριφορές που θα βγάλουν την Τουρκία από παλαιότερες περιπέτειες. Για παράδειγμα με την επίσκεψή του στην κατεχόμενη Κύπρο μίλησε με τη γλώσσα Ακιντζί, όχι με τη γλώσσα Όζκιουργκουν ή Σ. Ντενκτάς. Σε αυτήν την κατεύθυνση φαίνεται να παίζει το δικό της ρόλο η διατήρηση και η ισχυροποίηση Τσαβούσογλου στο Υπουργείο Εξωτερικών, καθώς με τη μετάθεση του πολυπράγμονος υφυπουργού Φ. Σινιρλίογλου στην τουρκική πρεσβεία στη Νέα Υόρκη, του δίνει πεδίο για περισσότερες πρωτοβουλίες. Έτσι αποκτά περισσότερο εκτόπισμα, χωρίς τη σκιά Σινιρλίογλου και της πυκνής σχέσης του με τον Ερτογάν.